گونه لاکپشت خزری Caspian Pond Turtle
نام فارسی: لاکپشت خزری
نام علمی: Mauremys caspica
نام‌های علمی مترادف:Testudo caspica Gmelin, 1774، Emys caspica: Duméril & Bibron, 1835، Mauremys caspica: Mcdowell, 1964
نام انگلیسی: Caspian Pond Turtle
ویژگی‌های ظاهری گونه لاکپشت خزری
لاکپشت خزری، از لحاظ شکل ظاهری شبیه لاکپشت برکه‌ای اروپایی می‌باشد. این دو لاکپشت از لحاظ اندازه مثل هم بوده و قهوه‌ای رنگ می‌باشند، با این تفاوت که سر لاکپشت برکه‌ای اروپایی خال‌خال تقریبا زرد رنگ دارد ولی سر لاکپشت خزری راه راه تقریباً کرم دارد.
لاک پشتی به رنگ مشکی، قهوه‌ای کمرنگ تا زیتونی و همراه نقوش نامنظم زرد تا کرم رنگ است. در برخی از افراد در ناحیه میانی لاک نوارهای زرد رنگی دیده می‌شود. این خطوط روشن با افزایش سن محو شده و در عوض درز جانبی لاک تیره‌تر می‌گردد. لاک شکمی زرد رنگ و همراه نقوش و لکه‌هایی با رنگ‌های متنوعی از قرمز تا قهوه‌ای تیره است. همچنین لکه‌های زرد رنگی در مرز پولک‌های سطح شکمی دیده می‌شود. سر و گردن به رنگ زیتونی تا قهوه‌ای تیره و همراه نوارهای زرد یا کرم است. انگشتان دست و پا پرده‌دار است. ناحیه بالای سر فاقد پولک بوده و توسط پوست پوشیده شده است. فاقد لولا در لاک شکمی هستند. لاک شکمی و پشتی به وسیله بخش استخوانی به یکدیگر متصل شده‌اند. قسکت انتهایی پولک مخرجی نوک تیز است.
در این گونه اتصال بین کاراپیس (کاسه پشتی) و پلاسترون (لاک شکمی) ثابت و دارای خطوط زرد رنگ روی دو طرف سر، دست و پا است.
موقعیت مخرج در لاک پشــت ماده نزدیک به لاک شکمی و در قاعده دم بوده در حالیکه در نر دورتر از لاک شکمی بوده و تقریباً در میانه دم قرار می‌گیرد. لاک شکمی در ماده صاف و در نر دارای فرورفتگی در سپرهای سینه‌ای، شکمی و رانی می‌باشد که این به خاطر سهولت در امر جفتگیری است.
ویژگی‌های زیستی گونه لاکپشت خزری
اوقات گرم روز را برای آفتابگیری به کنار برکه آمده و دارای خواب زمســتانی می‌باشــند. فعالیــت عمده آنها از اواســط بهار تا اواســط پاییز اســت البتــه در مناطق گرمسیری بر طول این مدت اضافه می‌شود. لاکپشــتان ماده سازگاری بیشــتری با محیط داشته و جنسیت غالب را در اکثر جمعیت‌ها تشکیل می‌دهند. ماده‌ها مدت زمان بیشتری را در کنار برکه‌ها به سر می‌برند و نرها بیشتر طول روز را در اعماق برکه‌ها به سر می‌برند. نرها حرکت و فرار سریع‌تری داشته و به راحتی صید نمی‌شوند. هنوز معیاری برای تعیین ســن دقیق لاکپشتان آبزی ارائه نشده و در ضمن دو لاکپشت همسن، لزوماً هم اندازه نیستند. همچنین نوزادان تازه متولد شــده رشــد متفاوتی از خود نشان داده‌اند. از این رو می‌توان علــل دیگــری نظیر تغذیه، دمــای محیط، وجود یا عدم وجــود انگل‌های داخلی و دیگر شــرایط زیستی اکوسیســتم را در میزان رشد آنها دخیل دانســت. لاکپشت خزری نسبت به دیگر لاکپشــت آبی منطقه یعنی لاکپشت برکه‌ای قدرت انتشار بیشتری در زیستگاه‌های نامساعد دارد و می‌توانــد به مــدت طولانی در محیط‌های دور از زیســتگاه‌های طبیعی خــود زندگی کند.
- تغذیه: این لاکپشــتان اصولا رژیم غذایی گوشتخواری داشته و در طبیعت از تخم قورباغــه و مار، قورباغه‌ها و مارهای کوچــک، ماهیان کوچک، کرم‌ها، حلزون‌ها، ســخت‌پوستان و حشرات آبزی تغذیه می‌کنند. گاهی از گیاهان آبزی نیز تغذیه می‌کنند اما اصولاً گیاهخوار نیســتند و از آنجا که ازلاشــه جانــوران آبــزی تغذیه می‌کنند، لاشــه‌خوار نیز محســوب می‌شــوند. این جانوران نسبت به بی‌آبی و بی‌غذایی بسیار مقاومند و می‌توانند در مدت زمان طولانی بدون تغذیه زنده بمانند. البته فعالیت‌های بدنــی آنها بســیار کاهش یافته و در ماده‌ها تخم‌گــذاری به تأخیر افتاده یا انجام نمی‌شود.
عادات و رفتار گونه لاکپشت خزری
لاکپشت خزری در آب‌های شیرین از قبیل حوضچه‌ها، دریاچه‌ها، نهرها، رودخانه‌ها و کانال‌های زه‌کشی زندگی می‌کند. این گونه نسبت به آب‌های لب‌شور تحمل خوبی دارد. روزفعال است و در طی روز در کنار آب می‌نشیند و از اشعه آفتاب استفاده می‌کند و هنگام احساس خطر سریع به داخل آب فرار می‌کند.
زادآوری گونه لاکپشت خزری
لاکپشــتان خزری تخم‌گذار هستند، در اردیبهشــت ماه جفتگیری کرده و در خرداد یا تیرماه تخم گذاری می‌کنند و در هر بار 6 الی 8 تخم می‌گذارد. تخم‌ها بین 70 تا 90 روز تفریخ می‌شوند. بزرگترین تخم به دســت آمده در آزمایشــگاه دارای طول 83.7 میلیمتر و عرض 42.1 میلیمتر بوده است.
تعیین جنسیت گونه لاکپشت خزری
لاک پشــتان آبزی دارای تعیین جنســیت محیطی از نوع وابسته به دما هســتند. تمــام خزندگانی که جنســیت آنها با دما تعیین می‌شــود فاقد کروموزوم جنســی هســتند. تعیین جنســیت در این خزندگان در میانه تکوین جنینی و منطبق با زمان تمایز غدد تناسلی است. در لاکپشتان دمای پایین‌تر از دمای آســتانه که در آن نســبت جنســها 1:1 اســت منجربه تولید افراد نر و دمای بالاتر از دمای آستانه منجر به تولید افراد ماده می‌شــود که این دماها برای گونه‌های مختلف متفاوت اســت و در مورد لاکپشــت خزری هنوز گزارش نشــده است. ماده‌هایی کــه در دماهای متمایل بــه تولید جنس ماده به وجــود می‌آیند احتمال مهاجم بودنشــان نســبت به نرها کمتر اســت در حالی که ماده‌هایی که در دماهــای متمایل به تولید نر تکوین می‌یابند حالت تهاجمی بیشــتری دارند. همچنین ماده‌هایی که در دماهای متمایل به تولید افراد نر ایجاد شــده‌اند ســطوح آندروژنی بیشــتر و اســتروژنی کمتری دارند. این احتمال وجود دارد که رفتار تهاجمــی و جاذبه در ماده‌ها کمتر تحت تأثیر هورمون‌های تخمدانی و بیشــتر تحت تأثیر دما باشــد. به نظر می‌رسد که رفتار و نوع جنســیت افراد بالغ نشــان دهنده یک محیط هورمونی باشد که در آغاز توســط دما تنظیم می‌شــود. ممکن است تعیین جنســیت وابسته به دما بــه عنوان پیشــرو تکاملــی برای کنترل ژنتیکی جنســیت باشــد که در پستانداران یافت می‌شود. به طور اختصاصی دما بر روی بیان ژن‌هایی که آنزیم‌های اســتروییداز و گیرنده‌های استروییدی را رمزدهی می‌کنند اثر می‌گذارد و با هم تمایز غدد تناســلی را به سوی بیضه یا تخمدان هدایت می‌کنند. غدد تناســلی لاکپشــتان آبزی جوان پس از گذرانیدن دوره حســاس به دما می‌توانند تبدیل به غدد تناســلی جنس نر شــوند به این شــکل که مدولای تخمدان آنها دارای سلول‌هایی است که خاصیت صفات مربوط به ســلول‌های سرتولی را تا مدت زمان مشخصی حتی تا سن بلوغ خواهند داشــت این پتانسیل توسط اســتروژن‌های مترشحه در بدن لاکپشــت ماده مهار می‌شــود اما در اثر ترشــح هورمون ضد مولری ممکن اســت ژن‌های بیضه‌ای فعال شده و منجر به شکل گیری سلول‌های سرتولی و تشــکیل طنــاب بیضه‌ای شــوند. در این مطالعه تعیین جنســیت نمونه‌هــا تنها از روی صفات ظاهری که مهمترین آنها موقعیت مخرج بر روی دم اســت صورت گرفت و تنها تعداد کمی از نمونه‌ها تشــریح شدند بنابرایــن احتمال تغییر جنســیت نمونه‌های نابالغ ظاهراً ماده به افراد نر در ســنین بالاتر وجود دارد هر چند اثبات ایــن فرضیه نیاز به مطالعات پیشــرفته اکولوژیکی، جنین‌شناســی و آناتومیکی در نمونه‌های منطقه مــورد مطالعــه دارد.
وضیعت حفاظتی گونه لاکپشت خزری
در شــمال ایران این لاکپشــت به وفــور در منازل روســتایی و باغ‌ها مشــاهده می‌شــوند که دلیــل آن می‌تواند سازش و مقاومت بیشــتر این گونه نسبت به محیط یا ساختار ژنتیکی متفاوت آن با لاکپشــت برکه‌ای باشــد. به دلیل گسترده بودن پراکنش لاکپشت خزری پیشــنهاد می‌شود تمام اســتان‌های واجد این گونه مطالعه شده و مقایســه‌ای بین جمعیت‌های آن صورت گیــرد. همچنین انجام مطالعات کاریولوژیک برای تهیه کاریوتیپ و تعیین نقشــه کروموزومیلاک پشــت خزری برای مقایســه آن با لاکپشــت برکه‌ای و نیز مقایســه کاریوتیپ افــراد جمعیت‌هــای آن در اســتان‌های مختلف کشــور یا دیگــر زیرگونه موجود یعنی لاکپشــت برکه‌ای فارس لازم به نظر می‌رسد. با توجه به اهمیت لاکپشــتان آبــزی و کاهش قابل توجه جمعیت آنها نســبت به گذشــته باید تدابیری برای حفاظت از آنها اندیشــید.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه لاکپشت خزری
- پراکنش در جهان: جنوب اروپا، آذربایجان، آلبانی، اردن، ارمنستان، ایران، بحرین، بلغارستان، ترکمنستان، ترکیه، روسیه، سوریه، عراق، عربستان، کرواسی، کویت، گرجستان، لبنان، مقدونیه، مونته‌نگرو و یونان محدوده پراکندگی این گونه هستند.
- پراکنش در ایران: در گلستان، مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، بوشهر، لرستان و فارس پراکندگی دارد.
طبقه‌بندی گونه گونه لاکپشت خزری
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
خانواده لاکپشت‌های رودخانه‌ای آسیایی
- گونه لاکپشت خزری
Mauremys caspica
Exterior characteristics: The carapace is tan to olive or black with yellow to cream-colored reticulations patterning the scutes, and some individuals have yellow vertebral stripes. These light lines fade with age but the pleural seam borders become darker. The plastron is either yellow with variable reddish to dark brown blotches, or dark brown or black with a yellow blotch along the lateral scute borders. The head and neck is olive to dark brown with yellow or pale cream-colored stripes. Digits fully webbed; head covered with undivided smooth skin; plastron not hinged, immovable; plastron united to carapace by bone suture; anal pointed posteriorly. Straight carapace length 23 cm.
Global distribution: Russia, Saudi Arabia, Jordan, Syria, Lebanon, Iran, Iraq, Turkey, Bulgaria, Greece, Albania, Croatia, Monte Negro, Macedonia, Georgia, Armenia, Azerbaijan, Turkmenistan, Bahrain and Kuwait.
Reproduction: Lays 6 to 8 eggs per clutch. Incubation period is 70 to 90 days.
Behavior: In day time it seats out of water for basking. When threatened, escape into water.