گونه مار افعی البرزی Alborz Viper
نام فارسی: افعی البرزی
نام علمی: Vipera (Acridophaga) eriwanensis
(Reuss, 1933)
نام‌های علمی مترادف: Acridophaga renardi eriwanensis Reuss, 1933
Vipera ursinii ebneri
Knopfler & Sochurek, 1955
Vipera eriwanensis: Hoggren et al., 1993
Vipera (Acridophaga) eriwanensis:
Rastegar-pouyani et al., 2008
نام انگلیسی: Alborz Viper
ویژگی‌های ظاهری گونه افعی البرزی
طول کل بدن این مار 65 سانتی‌متر و طول دم آن 5 سانتی‌متر است. بدن به رنگ قهوه‌ای، خاکستری، زرد متمایل به قهوه‌ای روشن، مشکی و قهوه‌ای تیره متمایل به قرمز آجری است. سطح پشتی دارای یک ردیف خال بیضی‌شکل و گاهی به هم پیوسته است که در مجموع به شکل خط زیگزاگ در طول بدن دیده می‌شود.
2 یا 3 سری خال کوچک قهوه‌ای تیره بین قسمت پشتی چشم و گوشه دهان کشیده شده‌است. خال‌های ریز مشکی و سفید در سطح شکمی و زیر دم وجود دارد. مردمک چشم عمودی است. قسمت جلویی روی سر توسط پولک‌های بزرگ پوشیده شده است (پولک‌های پیشانی و آهیانه کاملا مشخصند).
ارتفاع و عرض پولک رسترال برابر است. پولک بالای چشمی کشیده است. 5 پولک در فاصله بین دو چشم قرار داردو پولک‌های سطح پشتی تیغه دارند و در 21 ردیف قرار گرفته‌اند. سطح شکمی توسط 123 تا 145 و سطح زیر دم توسط 21 تا 37 پولک پوشیده شده‌است. پولک مخرجی منفرد است.
کلید شناسایی گونه افعی البرزی
دارای 123 تا 134 پولک شکمی و 19 تا 25 پولک زیردمی (افراد ماده) است. پولک‌های لبی فاقد لکه‌ی رنگی هستند.
تغذیه گونه افعی البرزی
این گونه از حشرات و دوزیستان تغذیه می‌کند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه افعی البرزی
افعی البرزی معمولاً در ارتفاعات بالا و غرب رشته‌کوه البرز زندگی می‌کند. جمعیت این گونه غالباً در ارتفاع بین 2,500 تا 3,000 متری پرتکنش دارند. این مار در زیستگاه خود بیشتر دارای پراکنش لکه‌ای است. افعی البرزی دارای زیستگاه محدودی است، از این رو؛ چرای بی‌رویه و برداشت بی‌رویه خاک‌های حاصلخیز ارتفاعات برای مصارف باغبانی از عمده عوامل تهدید کننده جمعیت این گونه هستند.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه افعی البرزی
- پراکنش در جهان: این مار در ایران، ارمنستان، و ترکیه پراکندگی دارد.
- پراکنش در ایران: در البرز، تهران، مازندران (و شاید هم قزوین) یافت می‌شود.
زادآوری گونه افعی البرزی
این گونه زنده‌زا است و تا 10 نوزاد به دنیا می‌آورد.
عادات و رفتار گونه افعی البرزی
مار افعی البرزی روز فعال است ولی در ساعات گرم تابستان فعالیت‌اش را از روز به ساعات نخست صبح و عصر موکول می‌کند.
وضعیت حفاظتی گونه افعی البرزی
این مار در ایران کمیاب است. در سطح بین‌المللی و در فهرست سرخ IUCN در رده Vulnerable (VU) آسیب‌پذیر قرار می‌گیرد و در سطح ملی جزء گونه‌های غیرحمایت شده‌ی عادی قرار دارد.
سایر اعضای این گونه را بشناسیم
رده خزندگان
راسته اسکواماتا
زیر راسته مارها
زیرخانوداه مارهای افعی
- گونه افعی ارمنی
- گونه افعی البرزی
- گونه افعی کوهرنگی
- گونه افعی شاخدار
- گونه افعی شاخدار عربی
- گونه افعی شاخدار دم عنکبوتی
- گونه افعی لطیفی (افعی دماوندی)
- گونه گرزه مار
- گونه کُک مار
- گونه مار جعفری
زیرخانواده مارهای زنگی
- گونه افعی قفقازی
طبقه‌بندی گونه افعی البرزی
Vipera eriwanensis
Family: Viperidae
Suborder: Serpentes
Exterior characteristics: Body brown, grey, pale brownish yellow or black or brick-reddish dark brown; dorsally a longitudinal row of elliptical spots, occasionally joined to form zigzagging stripe laterally, 2 or 3 series of small dark brown spots; dark stripe between posterior edge of eye and corner of mouth; venter and under tail with small black and white Spots. Pupil vertical; anterior part of the head covered with large scales (frontal and parietals distinct); rostral width and height similar; elongated supraocular present; 5 scales between eyes; dorsal scales keeled, in 21 rows; ventrals 123 to 145; subcaudals 21 to 37; anal entire. Total length 65 cm; tail 5 cm.
Global distribution: Gives birth up to 10 young.
Behavior: In hot part of the summer it changes from diurnal activity to being active in the morning and evening hours.