گونه مار شاخدار ایرانی Persian Horned Viper
نام فارسی: مار شاخدار ایرانی (افعی شاخدار)
نام علمی: Pseudocerastes persicus (Duméril, Bibron & Duméril, 1854)
نام‌های علمی مترادف: Cerastes persicus
Duméril, Bibron&Duméril, 1854
Vipera persica persica Marx&Rabb, 1965
Pseudocerastes persicus:
Rastegar-pouyani et al., 2008
نام انگلیسی: Persian Horned Viper
ویژگی‌های ظاهری گونه مار شاخدار ایرانی
طول کل بدن 116 و طول دم 13 سانتی‌متر است. رنگ بدن متنوع است. بدن به رنگ خاکستری، قهوه‌ای روشن، خاکستری متمایل به سربی یا آبی و به همراه چهار سری خال درشت تیره بوده که دو سری از میانی آن به شکل زیگزاگ قرار گرفته‌اند. دو خط مورب قهوه‌ای تیره در دو طرف سر تا زیر چشم دیده می‌شود. سطح شکمی زرد روشن و گاهی سفید با خال‌های ریز تیره رنگ است. یک سری خال قهوه‌ای تیره در سطح جانبی بدن وجود دارد.
معمولاً دو زائده شاخ مانند در بالای چشم قابل مشاهده است. پولک‌های سطح پشتی تیغه دارند و در 23 یا 25 ردیف قرار گرفته‌اند. یک ردیف پولک در میان پولک رسترال و پولک بینی دیده می‌شود. پولک‌های سطح شکمی 144 تا 163 و سطح زیر دم 38 تا 50 عدد هستند. پولک مخرجی منفرد است.
تغذیه گونه مار شاخدار ایرانی
این گونه از پرندگان، دوزیستان و پستانداران کوچک تغذیه می‌کند.
کلید شناسایی گونه مار شاخدار ایرانی
پولک‌های زیر دمی کم‌تر از 20 جفت و دارای 23 تا 27 ردیف پولک پشتی و 1 ردیف پولک بین پوبک بینی و پولک رسترال است.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه مار شاخدار ایرانی
افعی شاخدار ایرانی در شن‌زارها، صخره‌ها، درختچه‌ها و زیرسنگ‌ها بافت می‌شود. این مار گونه‌ی به مراتب ارامی است و از روش‌های مختلفی برای خزیدن بهره می‌جوید، مانند حرکت از پهلو، مسیر مستقیم و مارپیج.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه مار شاخدار ایرانی
- پراکنش در جهان: این مار در کشورهای عراق، کویت، عربستان، ایران، افغانستان، پاکستان، عمان، امارات متحده عربی، اردن، ترکیه، آذربایجان، سوریه و فلسطین پراکندگی دارد.
- پراکنش در تهران: در استان‌های اصفهان، البرز، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کرمان، کهگیلویه و بویر احمد، مرکزی، هرمزگان، همدان و یزد دیده می‌شود.
زادآوری گونه مار شاخدار ایرانی
این مار تخم‌گذار است و بین 11 تا 21 تخم می‌گذارد.
عادات و رفتار گونه مار شاخدار ایرانی
این مار از روش‌های مختلفی مانند حرکت از پهلو، مسیر مستقیم و موجی، جهت حرکت کردن استفاده می‌کند. این گونه، شب فعال است و تنها در فصول سرد است که می‌توان آن را در هنگام روز و اوایل عصر دید. این مار، مار مهاجمی نیست اما در هنگام ترسیدن صدای "هیس هیس" بلندی تولید می‌کند. برخلاف جنس Cerastes قادر به پایین رفتن عمودی در شن نیست.
وضعیت حفاظتی گونه مار شاخدار ایرانی
جمعیت این مار در ایران متوسط است. این مار در سطح بین‌المللی در رده LC یا کمترین نگرانی و در سطح ملی در رده گونه‌های حمایت و حفاظت شده قرار دارد.
سایر اعضای این گونه را بشناسیم
رده خزندگان
راسته اسکواماتا
زیر راسته مارها
زیرخانوداه مارهای افعی
- گونه افعی ارمنی
- گونه افعی البرزی
- گونه افعی کوهرنگی
- گونه افعی شاخدار (ایرانی)
- گونه افعی شاخدار عربی
- گونه افعی شاخدار دم عنکبوتی
- گونه افعی لطیفی (افعی دماوندی)
- گونه گرزه مار
- گونه کُک مار
- گونه مار جعفری
زیرخانواده مارهای زنگی
- گونه افعی قفقازی
طبقه‌بندی گونه مار شاخدار ایرانی
Pseudocerastes persicus
Family: Viperidae
Suborder: Serpentes
Exterior characteristics: Body variously colored grey or light brown, bronze or bluish grey; dorsally four series of large, dark spots, with middle two series zigzag-shaped and dark; two diagonal dark brown stripes on each side of head extending from eye; venter pale yellow, occasionally white with small dark spots. Eyes usually with an elevated projection above it; dorsal scales keeled, in 23 or 25 rows; one series of scales between nasal and rostral; ventrals 144 to 163; subcaudals 38 to 50; anal entire. Total length 116 cm; tail 13 cm.
Global distribution: Iraq, Kuwait, Saudi Arabia, Iran, Afghanistan, Pakistan, Oman, United Arab Emirates, Jordan, Turkey, Azerbaijan, Syria and Palestinian.
Reproduction: Lays 11 to 21 eggs.
Behavior: These snakes may employ various methods of locomotion, including side-winding, serpentine and rectilinear. These snakes are almost totally nocturnal, only being seen during the day or early evening during colder periods. It is not particularly aggressive.