گونه مار افعی شاخدار Desert Horned Viper
نام فارسی: افعی شاخدار عربی
نام علمی: Cerastes gasperettii Leviton & Anderson, 1967
نام‌های علمی مترادف: Cerastes cerastes gasperettii Leviton& Anderson, 1967
Aspis cerastes: Schmidt, 1939
Cerastes gasperettii: Werner et al., 1999
نام انگلیسی: Desert Horned Viper
ویژگی‌های ظاهری گونه افعی شاخدار
طول کل بدن این مار 75 و طول دم آن 8 سانتی‌متر است.بدن به رنگ شنی، قهوه‌ای متمایل به زرد یا خاکستری همراه با 4 تا 6 سری خال قهوه‌ای است که دو سری از خال‌های میانی به هم پیوسته و به شکل خطوط قهوه‌ای دیده می‌شوند. پشت چشم‌ها و در دو طرف قسمت پشتی سر دارای دو خط قهوه‌ای تیره است که تا انتهای دهان ادامه می‌یابد. سطح شکمی سفید متمایل به زرد و انتهای دم گاهی مشکی است. سر مثلثی شکل و مردمک چشم عمودی است. پولک‌های سطح پشتی تیغه دارند و در 31 تا 36 ردیف قرار دارند. پولک‌های جانبی به صورت اریب آرایش یافت‌هاند. پولک‌های سطح شکمی 151 تا 172 عدد هستند. پولک بینی بزرگ است و توسط یک ردیف پولک از پولک رسترال و اولین پولک لب بالا جدا شده است. ممکن است دارای دو زائده شاخ مانند بر روی سر و در بالای چشم خود باشد.
کلید شناسایی گونه افعی شاخدار
پوبک‌های گلویی، شکمی و زیر دم تیغه‌دار هستند.
ویژگی‌های زیستی گونه افعی شاخدار
این گونه شب فعال بوده و از پرندگان، دوزیستان و پستاندارن کوچک تغذیه می‌کند. این مار جزء گونه‌های تخمگذار است.
این مار برای شکار از دو روش جستوجوی طعمه و به انتظار نشستن بهره می‌جوید. در روش دوم با استفاده از حرکات جانبی بدن به درون ماسه‌ها فرو رفته و به انتظار طعمه می‌ماند. در این حالت تنها چشم و بینی از زیر خاک بیرون است و به محض نزدیک شدن طعمه به سرعت آن را نیش می‌زند و سپس آن را می‌بلعد.
این مار پهلو رو است و به صورت حلقه حلقه حرکت می‌کند. معمولاً در اثر این نوع حرکت، روی ماسه‌ها ردی به صورت خطوط موازی باقی می‌گذارد.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه افعی شاخدار
افعی شاخدار، هم با شاخ و هم بدون شاخ یافت می‌شود. زیستگاه آن مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی ماسه‌ای تا ارتفاع 1,500 متری است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه افعی شاخدار
- پراکنش در جهان: این گونه در کشورهای امارات متحده عربی، یمن، عمان، فلسطین، اردن، عراق، کویت، عربستان سعودی و ایران پراکندگی دارد.
- پراکنش در ایران: این مار در خوزستان یافت می‌شود.
زادآوری گونه افعی شاخدار
این مار تخمگذار است و در هر بار تخمگذاری بین 8 تا 23 تخم می‌گذارد. اندازه نوزادان معمولاً بین 12 تا 15 سانتی‌متر است.
عادات و رفتار گونه افعی شاخدار
به کمک حرکات جانبی بدن به درون ماسه‌ها فرو رفته و به انتظار طعمه می‌ماند. در این حالت تنها چشم و بینی از زیر خاک بیرون است. در صورت احساس خطر با روی هم کشیدن پولک‌های سطح جانبی خود، صدایی تولید می‌کند که همانند پاشیدن آب بر روی یک سطح داغ است.
وضعیت حفاظتی گونه افعی شاخدار
جمعیت این مار در ایران متوسط است. در سطح بین‌المللی در لیست سرخ IUCN در رده کمترین نگرانی Low Concern (LC) وجود دارد و در سطح ملی جزء گونه‌های حمایت و حفاظت شده است.
سایر اعضای این گونه را بشناسیم
رده خزندگان
راسته اسکواماتا
زیر راسته مارها
زیرخانوداه مارهای افعی
- گونه افعی ارمنی (افعی راده)
- گونه افعی البرزی
- گونه افعی کوهرنگی
- گونه افعی شاخدار (ایرانی)
- گونه افعی شاخدار عربی
- گونه افعی شاخدار دم عنکبوتی
- گونه افعی لطیفی (افعی دماوندی)
- گونه گرزه مار
- گونه کُک مار
- گونه مار جعفری
زیرخانواده مارهای زنگی
- گونه افعی قفقازی
طبقه‌بندی گونه افعی شاخدار عربی
Cerastes gasperettii
Family: Viperidae
Suborder: Serpentes
Exterior characteristics: Body sand-colored brownish yellow or grey, with 4 to 6 series of brown spots, 2 mid-dorsal series of spots fused forming brown bars; two dark brown postorbital stripes on each side of head; venter yellowish white; tail tip occasionally black. Head triangular; pupil vertical elliptical; dorsal scales strongly keeled, in 31 to 36 rows; lateral scales arranged diagonal; ventrals 151 to 172; nasal shield large, separated from rostral and first upper labial by a row of scales; sometimes a horn-like scale above eye formed from a single scale. Total length 75 cm; tail 8 cm.
Global distribution: United Arab Emirates, Yemen, Oman, Palestinian, Jordan, Iraq, Kuwait, Saudi Arabia and Iran.
Reproduction: Laying 8 to 23 eggs. The hatchlings measure 12 to 15 cm in length.
Behavior: Sink down into the sand using a rocking or peristaltic motion, leaving only its snout and eyes free of sand. By pulling keeled side scales together in emergency situations, it make an alarm sound as like as dropping water on a hot surface.