تاریخچه باغ ایرانی

کلمه فردوس (بهشت) از واژه فارسی پردیس اخذ شده، که خود از کلمه پرادیزا از زبان مادی گرفته شده است. در بعد از اسلام استفاده از کلمه فردوس برای باغ ایرانی، نمادی از بهشت را یافت. زیرا مسلمانان در انطباق با توصیف بهشت در قرآن کریم، سعی کردند، در این جهان فناپذیر، جلوه‌ای از فناناپذیری و جاودانگی جهان ابدی و باغ‌های بهشتی را به نمایش بگذارند. به همین دلیل در باغ‌ها معمولاً درخت همیشه سبز سرو با قامت کشیده و نشانه عظمت و جاودانگی را می‌کاشتند.
باغ سازی در ایران از قدمت طولانی برخوردار است و تاریخی بیش از 2,000 سال دارد. چهار باغ، که اصل اساسی باغ‌سازی ایران است از ابداعات کوروش در خلق محوطه کاخ پاسارگاد به شمار می‌رود.
در دوره اسلامی با نگاه جدیدی که ایرانیان مسلمان به این الگو پیدا کردند و انطباقی که با مفاهیم قرآنی یافت آن را در باغ سازی‌های خود برگزیده و تقویت نمودند.

معماری باغ ایرانی

از همان ابتدا در باغ ایرانی توجه خاصی به شکل‌های هندسی می‌شد. شکل مربع و مستطیل که فاصله بین اجزای باغ را ساده و روشن نشان می‌دهد، از اهمیت زیادی برخوردار بود. همچنین اصل مهم دیگر باز بودن چشم انداز اصلی باغ به شکل کشیده بود. در انتهای این مستطیل کشیده که به آن میان کرت می‌گفتند، بنا و کوشک اصلی قرار می‌گرفت. کوشک در میانه یا انتهای باغ قرار داشت.
در میان کرت معمولاً، آبنما یا استخر می‌ساختند. در دو طرف خیابان آن درختان بلند می‌کاشتند که خیابان را به صورت دالانی سبز درمی‌آورد. ولی در فضای وسط آن، جهت جلوگیری از بسته شدن دید، درخت بلند نمی‌کاشتند.

در بعضی از باغ‌ها میان کرت به دلیل قرارگیری باغ در زمین شیب‌دار، به صورت زیبایی مطبق ساخته می‌شد. مانند باغ شاهزاده ماهان در نزدیکی کرمان.
در باغ ایرانی، علاوه بر عمارت یا کوشک اصلی، بناهایی به عنوان سردر ساخته می‌شد، که در حقیقت باغ بیرونی یا محل پذیرایی محسوب می‌گردیدند. همچنین در بسیاری از باغ‌ها فضاهای جنبی و خدماتی مانند اصطبل، انبار، حمام، آب انبار، چایخانه و… دیگر فضاهای کالبدی باغ را تشکیل می‌داد. یکی دیگر از زیباترین باغ‌های ایران، باغ فین کاشان است.

آبنما در باغ ایرانی

از مشخصه‌های مهم دیگر باغ ایرانی، تمایل زیاد به نمایش آب بود. معمار باغ ساز، بازی‌های دلنوازی با آن انجام می‌داده‌است. این امکان به کمک حفر قنات در دل کویر بایر نیز انجام می‌شده‌است.

گیاهان باغ ایرانی

جهت تحقق کامل کارایی و سودمندی، درختان، گل‌ها و گیاهان باغ ایرانی علاوه بر زیبایی بخشیدن به کل مجموعه، مصارف خوراکی و دارویی هم داشتند.
باغ ایرانی مزین به نظم و تناسب، برخوردار از حرمت و محرمیت و موظّف به کارآیی و سوددهی بوده است. این باغ‌ها منظومه شگفت‌انگیزی از پیوند فرخنده زیبایی و سودمندی را به نمایش می‌گذاشتند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان