گمراه کردن دشمنان

زمانی که شکارچی توانست به حضور طعمه پی ببرد نوبت آن است که طعمه طوری شکارچی را قانع کند که از خوردن او صرف نظر کرده و به او حمله نکند. به طور کلی این رفتار دفاعی به 2 گروه عمده تقسیم می‌شود: گروه اول رنگ‌ها و علائم هشدار دهنده و گروه دوم تقلید رفتار.

1) رنگ‌ها و علایم هشدار دهنده

گمراه کردن

در این رفتار طعمه زمانی که احساس می‌کند توسط شکارچی تشخیص داده شده است با استفاده از رنگ‌ها و حالت‌های بدن، شکارچی را طوری قانع می‌کند که موجودی سمی و دارای غدد ترشح کننده مواد سمی یا محرک است.

2) تقلید رفتار

این نوع از رفتارهای دفاعی خزندگان در واقع به سه صورت شکل می‌گیرد.

در نوع اول حیوان با توجه به شبیه بودن از نظر رنگ و نقش با گونه خزنده دیگری (سمی یا غیر سمی) که دشمنان طبیعی کمتری دارد، باعث حفظ خود در مقابل شکارچیان مشترک با آن گونه می‌شود. این شباهت معمولاً حاصل همزیستی دو گونه در یک زیستگاه مشترک بوده که به مرور روند تکامل از طریق انتخاب طبیعی، فرم‌های مشابه با گونه هدف درون گونه‌ها باقی مانده و آن‌هایی که از لحاظ رنگ با گونه هدف تضاد داشته‌اند، به مرور حذف می‌گردند. از آن جمله می‌توان به شباهت مار مرجانی (یک گونه بسیار سمی از خانواده کبرا‌ها) و مار شیری (یک مار غیر سمی سمی از خانواده کلوبریده) اشاره کرد.

تقلید رفتار

نوع دوم از رفتارهای تقلیدی به تقلید رفتار بی‌مهرگان مربوط می‌شود که در برخی گونه‌های خزندگان دیده می‍شود. یک مثال جالب از این رفتار تقلید رفتار نوعی کرم توسط نوزاد یک مارمولک (Heliobolus lugubris) در آفریقا است. این مارمولک در هنگام جوانی رنگی مشابه با یک نوع سوسک دارد که این سوسک برای دفاع از خود مواد محرکی به سمت دشمن می‌پاشد. این نوع مارمولک حتی در این زمان نوع راه رفتن و حالت بدن خود را نیز شبیه سوسک می‌کند، تا از خود در مقابل دشمنان مشترک خود با این سوسک دفاع کند. مارمولک پس از رسیدن به سن بلوغ چون دیگر از لحاظ جثه تفاوت چشمگیری با آن حشره پیدا می‌کند، دیگر قادر نخواهد بود تا از طریق او از خود دفاع کند و از این رو رنگ و نقش بدنش نیز تغییر می‌کند.

تقلید

مورد دیگر از این نوع، رفتار تقلیدی مارمولکی (Diploglosus lessonae) است که در نوزادی شبیه به نوعی کرم سمی است و از این طریق از خود دفاع می‌کند، اما پس از رسیدن به سن بلوغ طرح و نقش خود را از دست می‌دهد. همچنین می‌توان به تقلید رفتار کفچه‌مار در طلحه‌مار و تقلید رفتار افعی‌ها در مار پلنگی اشاره کرد.

رفتار تقلیدی

در حالت سوم حیوان خود را شبیه به اجسام ثابت مانند سنگ، برگ، چوب و شاخه درختان در می‌آورد. در شکل زیر یک نوع مارمولک (Tympanocryptus cephalus) خود را به شکل قلوه‌سنگ درآورده است.

شبیه به اجسام ثابت

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

مطالب مرتبط

مقابله با شرایط دمایی در خزندگان و دوزیستان

مقابله با شرایط دمایی در خزندگان و دوزیستان در انواع ودل‌های مختلف اتفاق می‌افتد. گونه‌های خزنگان و دوزیستان برای بقا در شرایط دمایی مختلف متابولیسم بدن خودرا تنظیم میکنند مثلا در زمستان به خواب زمستانی میروند تا کترین هدر رفت انرژی را داشته باشند و تا فصل گرمتر دوام بیاوردن یا در تابستان خواب تابستانی خزنده را فرا میگیرد، دوزیستان و خزندگان روش‌های دیگری هم برای مقابله با دما دارند که برای اطلاع از انها شما را به خواندن این مطلب دعوت مینماییم.

حمله کردن خزندگان به دشمن

از آخرین راه‌های خزندگان برای فراری دادن دشمنان حمله کردن خزنده به شکارچی است. قبلا درباره رفتارهای دفاعی خزندگان صحبت کردیم و گفتیم چه راه‌هایی برای بقا و حفاظت از تخم و نوزادان خود دارند و چگونه در برابر دشمن از خود دفاع میکنند. حمله کردن وقتی اتفاق می‌افتد که خزنده همه‌ی راه‌ها را رفته و هشدار داده باشد ولی شکارچی صرف نظر نکرده باشد، در این صورت خزنگان اقدام به حمله میکنند

جلوگیری از خورده شدن تخمها

همانطور که گفاه شده خزندگان نیز برای بقا رفتارهای دفاعی خو را دارند. گونه‌های مختلف برای حفاظت از نوزادان و جلوگیری از خورده شدن تخم‌های خزندگان، رفتارهایی مانند پنهان کردن تخم‌ها دارند و حتی بعد از بیرون آمدن نوزادان از تخم‌ها نیز این رفتارها ادامه دارد. در این سری مطالب آشنایی با رفتارهای خزندگان و دوزیستان، به نکاتی درباره دوزیستان و خزندگان اشاره میکنیم تا در صورت دیدن آنها در طبیعت با رفتارهایشان آشنا باشید.

قانع کردن دشمنان برای فرار

از دیگر رفتارهای دفاعی خزندگان برای قانع کردن دشمنان به فرار، رفتارهایی مثل خود دم بری در مارمولک‌ها، نمایش مرگ در مارها، داشتن پوست زبر و ..... در این صفحه برخی از رفتارهایی که خزندگان و دوزیستان برای فرار از دشمکنان و شکارچیان خود با فریب دادن آنها انجام میدهند را با هم مرور میکنیم تا با دیدن همچین صحنه‌هایی در طبیعت بتوانیم رفتار حیوانات را تشخیص دهیم.

جلوگیری از دسترسی دشمنان

گفته شد که خزندگان نیز مانند سایر موجودات برای دفاع از خود و پنهان شدن از دست دشمنان و شکارچیان روش‍هایی دارند که از آنها به عنوان رفتارهای دفاعی خزندگان نام برده می‌شود. در مواقعی طعمه توشط شکارچی دیده و شناسایی میشود در این مواقع جانور برای دفاع راه‌های دیگری را پیش میگیرد مانند رفتارهای هشدار دهنده، از جمله آنها صدا در آوردن و خود را بزرگتر نشان دادن است.

فرار از دیدرس دشمن

فرار از دیدرس دشمن از رفتارهای دفاعی خزندگان است، یکی از روش‌های خزندگان برای بقا توانایی استتار و هماهنگی با محیط است، این توانایی بر اثر تکامل حیوانات و اصل انتخاب طبیعی در خزندگان تقویت شده است.

تعیین جنسیت خزندگان

تعیین جنسیت خزندگان هم مانند پستانداران بر حسب کروموزوم‌های جنسی است و میتوان جنسیت نوزادان خزندگان را تعیین نمود. تعیین جنسیتی که در خزندگان شایع است تعیین جنسیت محیطی است. با ما همراه باشید تا از نحوه‌ی تعیین جنسیت نوزاد خزندگان اطلاع یابید.

مراقبت والدینی در خزندگان

خزندگان از آن دست موجوداتی هستند که رفتار مراقبتی خاصی از نوزادان و تخم‌های خود انجام نمی‌دهند و تنها مراقبت والدینی در خزندگان به جای تخمگذاری مناسب محدود میشود. با این وجود رفتار برخی گونه‌ها برای پرورش تخم‌ها، مراقبت از تخم‌ها و تغذیه نوزادان در خزندگان گفته میشود.

جفتیابی و جفتگیری خزندگان

اولین مرحله تولیدمثل و بقا یافتن جفت است، جفتیابی در خزندگان نیز مانند سایر جانوران با جلب توجه ماده شروع میشود. پس از آن عمل جفتگیری خزندگان که به دو گونه داخلی یا خارجی است و بعد از آن مرحله زادآوری که در خزندگان به سه صورت ممکن است: 1) تخمگذاری 2) زنده‌زایی 3) تخم‌زنده‌زایی. هر یک از گونه‌های خزندگان به یکی از این سه روش زاد و ولد انجام میدهند. در اینجا مثالهایی برای خزندان تخمگذار و سایر انواع زادآوری گفته شده است.

فصل زادآوری خزندگان

زادآوری در بیشتر جانوارن فصلی‌ است. در گونه‌های خزندگان هم زادآوری فصلی انجام میشود. چه در گونه‌های زنده‌زا چه تخمگذار تولیدمثل فصلی است و فصل زادآوری خزندگان هم نسبت به زیستگاه آنها متفاوت است.