دستگاه گوارش و دستگاه دفعی پرندگان
دستگاه گوارش در پرندگان شامل دو بخش لولۀ گوارشی و غدد گوارشی است. منقار که در واقع دهان پرنده است، حلق، مری، چینه‌دان، پیش معده، سنگدان (بسیاری از گونه‌ها سنگدان ندارند این اندام در پرندگان دانه‌خوار بسیار تکامل یافته است)، رودۀ کوچک، رودۀ بزرگ، راست روده و مخرج تشکیل دهندۀ لولۀ گوارشی و غدد موجود در دهان، معده، کبد، لوزالمعده و روده، غدد گوارشی پرنده را تشکیل می‌دهند.
البته بسیاری از پرنده‌های حشره‌خوار و گوشتخوار (به جز کرکس‌ها) فاقد چینه‌دان هستند.
زمانی که پرنده، دانه‌ای را می‌خورد؛ دانه بعد از عبور از لوله مری وارد چینه دان میشود، چینه‌دان نقش ذخیره موقت غذا و تا حدودی نرم کردن آن را بر عهده دارد. در برخی پرنده‌ها مانند کبوترها، سلول‌های چینه‌دان با انجام برخی اعمال روی دانه‌ها می‌توانند مایعی تولید کنند (شیرِ مرغ) که از آن برای تغذیه جوجه‌ها استفاده می‌کنند. سپس غذا وارد پیش معده شده و در نهایت به سنگدان که معده اصلی پرنده است، وارد میشود.
سنگدان در ساختار خود دارای ماهیچه‌های قوی است. سنگدان غذا را با استفاده از سنگ‌هایی که دارد خرد کرده و غذا به روده وارد میشود. بیشتر هضم در روده کوچک و حداقل هضم در روده بزرگ صورت می‌گیرد. روده کوچک در پرندگان حشره‌خوار یا گوشتخوار خیلی کوتاه اما در پرندگان همه چیز‌خوار و گیاه‌خوار بلند و توسعه یافته است. در انتهای روده بزرگ، کلواک قرار دارد. کلواک بین دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی مشترک بوده و در انتها به مخرج خط میشود.
فیلم شماره 65
در پرندگان شکاری (روز فعال و شب فعال) و معدودی از پرندگان دیگر مانند سنگ چشم‌ها، بیشتر بدن طعمه خورده میشود. حتی گاهی ممکن است به طور کامل طعمه بلعیده شود. در این حالت تمام قسمت‌های قابل هضم توسط دستگاه گوارش جدا شده و سایر قسمت‌های بدن طعمه که قابلیت حذف ندارند، مانند پر، استخوان، قطعات بدن حشرات و ...، به صورت توده‌های کروی یا بیضوی از دهان بیرون انداخته میشود. به این توده ریمه یا پلت (Pellet) گفته میشود. این پدیده به دلیل کوچک بودن مجاری دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد.
مطالعه روی ریمه‌های یک پرنده میتواند محققان را در جهت تعیین رژیم غذایی آن گونه و همچنین مطالعه در خصوص شناسایی جوندگان، حشرات و ... منطقه کمک کند. باید توجه داشت که برای کار مطالعاتی بر روی ریمه‌ها باید در چند روز و در ساعات مختلف آنها را جمع آوری کرد.
بیشتر مواد دفعی در پرنده‌ها، اوره است. در همه پرنده‌ها به غیر از پرندگان فاقد پرواز، مثانه از بین رفته است. ادرار و مدفوع‌شان به کلواک منتقل شده و یکجا دفع می‌گردد. داشتن مثانه برای پرندگان قادر به پرواز موضوع خوبی نیست، زیرا میتواند باعث سنگین شدن وزن بدن گردد. کلیه‌ها سه قسمتی هستند و به ستون مهره‌ها چسبیده‌اند. کلیه‌ها در یک پرنده تقریباً دو برابر یک پستاندار هم وزنش لوله دارد که در هنگام سوخت و ساز مایعات بدن را تنظیم میکند.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان