لوازم مورد نیاز برای پرنده‌نگری

اگرچه برای پرنده‌نگری یک جفت چشم، یک گوش تیز، علاقه‌مندی و کنجکاوی لازمه کار است؛ اما طبیعتاً برای دیدن بهتر و لذت بردن از تماشای پرندگان در دوردست و یا تماشای آنها با جزئیات بیشتر نیاز به لوازم خاصی است. همچنین برخی لوازم دیگر نیز وجود دارد که برای رفتن به طبیعت و ثبت رویداد‌ها مورد نیاز است. خوشبختانه این لوازم در کشور ما خیلی گران نبوده و به راحتی در دسترسی است. در ادامه مجموعه‌ای از لوازم و وسایل مورد نیاز برای تماشای پرندگان معرفی شده‌اند.

دوربین چشمی: یک دوربین علاوه بر اینکه می‌تواند برای شناسایی پرنده‌های دور به شما کمک کند، لذت تماشای پرندگان را نیز چند برابر خواهد کرد. در مواردی نیز برای شناسایی دقیق گونه نیاز به دیدن جزئیات آن است که دوربین به کمک چشمان شما می‌آید. دوربین‌های چشمی در مارک‌ها، اندازه‌ها و قیمت‌های بسیار متفاوتی تولید می‌شوند. به طوری که ممکن است از یک شماره مشخص قیمتی بین ۱۵۰ هزار تا ۶ میلیون تومان را در بازار مشاهده کنید. به واقع دوربین‌های گرانقیمت‌تر، با کیفیت‌تر و شفاف‌تر تصویر را به شما نشان می‌دهند. نکته مهمتر محافظت از چشمان شما در برابر اشعه‌های مضر است و معمولاً در دوربین‌های گرانتر بهتر از دوربین¬های معمولی به این موضوع توجه شده است. این نکته را زمانی بهتر درک خواهید کرد که از یک دوربین معمولی و یک دوربین با کیفیت در طبیعت استفاده کنید.

بر روی دوربین‌ها شماره‌هایی درج شده است که شما قبل از خرید باید به آن توجه کنید. به طور مثال 30 × 8، 42 × 10، 30 × 12 و .... اعداد کوچکتر که ابتدا نوشته می‌شوند، مبین بزرگنمایی دوربین هستند. بدین معنی که دوربین با بزرگنمایی 10، جسمی را که در فاصله 100 متری شما قرار دارد در فاصله ۱۰ متری شما نشان خواهد داد. دوربینی که بزرگنمایی 8 دارد، جسمی در 100 متری شما را در فاصله 5/12 متری نشان خواهد داد. با این اوصاف آیا می‌توان گفت که دوربین با بزرگنمایی 20 بهتر از دوربین با بزرگنمایی 10 است؟ جواب منفی است. هرچه بزرگنمایی دوربین بالاتر برود، پیدا کردن سوژه سخت‌تر شده و از آن مهم‌تر، لرزش دست‌ها بیشتر نمایان می‌شود که امکان وضوح خوب را از شما خواهد گرفت. عدد دوم نیز قطر ورودی نور به دوربین عدسی شیئی را نشان می‌دهد. منطقی است که هرچه این عدد بزرگتر شود، نور بهتری وارد دوربین می‌شود. اما این امر موجب سنگین‌تر شدن و حجیم شدن دوربین میگردد.

بهترین شماره از دوربین‌ها برای پرنده نگری به ترتیب 42 × 10، 42 × 8 و سپس 30 × 8 است. به جز موارد یاد شده، فاکتورهای دیگری نیز باید مد نظر قرار گیرد. مواردی از قبیل سبک بودن، خوش دست بودن، روان بودن چرخ‌دنده‌ها، ضد آب بودن و ... . یک دوربین خوب می‌تواند سال‌ها برای شما کار کند؛ به شرطی که از آن خوب محافظت کنید، ضربه نخورد و البته لنزها را به آرامی و با دستمال‌های مخصوص پاک کنید. به یاد داشته باشید که برای داشتن یک تصویر خوب، دوربین باید با چشمان شما کالیبره شود.

کتاب راهنما: دومین وسیله مهم برای پرنده‌نگرها، کتاب راهنما است. این کتاب‌ها به دو شکل به شما کمک می‌کنند. اول اینکه شما بدانید که در مکان مورد نظر خود با توجه به فصل، انتظار رکورد چه گونه‌هایی را دارید. دوم اینکه گونه‌های رکورد شده را از طریق آنها شناسایی نمایید. در سال‌های گذشته کتاب‌های راهنما در زمینه پرندگان بسیار کم بود و در سالهایی نیز (در اواخر دهه 60 و دهه 70 شمسی) پیدا کردن کتاب پرندگان ایران کاری دشوار و تقریباً غیر ممکن بود.

خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در راستای چاپ کتاب در زمینه پرنده و پرنده‌نگری صورت گرفته است که راه را برای علاقمندان هموار می‌کند.

از کتاب‌های راهنمای مناسب می‌توان به این موارد اشاره کرد:

*پرندگان ایران: این کتاب با همت و پشتکار شبانه‌روزی آقای فرید موثر تهیه شده است. کتابی در قطع کوچک با طراحی بسیار خوب برای شناسایی پرنده‌ها.

*Bird of the Middle East: این کتاب به زبان انگلیسی است و به معرفی پرندگان محدوده جغرافیایی خاورمیانه می‌پردازد.

* پرندگان ایران: این کتاب به همت دکتر جمشید منصوری تعریف شده و به معرفی پرندگان کشور ایران می‌پردازد.

*پرندگان شکاری ایران: این کتاب تألیف آقای پرویز بختیاری است و به معرفی کلیه پرنده‌های شکاری روز فعال ایران (49 گونه) از راسته شاهین سانان و عقاب‌سانان می‌پردازد.

*پرندگان شهر تهران: این کتاب حاصل بیش از ۸ سال تلاش مؤلف آن آقای پرویز بختیاری است و به معرفی پرندگان محدوده کلانشهر تهران پرداخته و تعداد پرندگان این شهر را 178 گونه معرفی کرده است.

*مرغابی‌سانان ایران: این کتاب تألیف آقای پرویز بختیاری است و به معرفی گونه‌های مختلف در راستای مرغابی‌سانان شامل قوها، غازها و اردک‌های غاز نما، اردک‌های روی آبچر، اردک‌های غواص و ماهی‌خوار می‌پردازد.

*جغدهای ایران: این کتاب تألیف آقای پرویز بختیاری است و به معرفی کلیه جغدهای ایران (13 گونه) می‌پردازد.

*پرندگان پارک شهر: این کتاب تألیف آقای پرویز بختیاری است و به معرفی ۴۰ گونه از پرندگان پارک شهر واقع در مناطق مرکزی شهر تهران می‌پردازد.

*از سایر کتاب‌های راهنما برای پرندگان ایران می‌توان به کتاب Birds of Britain and Europe از انتشارات Collins، سهره‌های ایران تألیف آقای پرویز بختیاری، پرندگان کیش تألیف آقای سیدعلی جبلی، پرندگان خلیج فارس تألیف آقای دکتر بهروز بهروزی و ... را نام برد.

دفترچه یادداشت: برای یک پرنده‌نگر لازم است که بسیاری از اتفاقات و جزئیات سفر و گونه‌ها را یادداشت کند. یادداشت برداری و یا کشیدن طرح کلی فرم بدن و مشخص کردن محدوده رنگها، نوشتن نوع رفتار و ... می‌تواند کمک شایانی در شناسایی گونه‌ها داشته باشد. دفترچه راهنما باید دارای مشخصاتی باشد:

*در اوراق آن بتوان به راحتی نوشت.

*باید به راحتی در جیب‌ها جا شود.

*ورق خوردن آن ساده باشد.

*برگها کنده نشود.

عامل نوشتار نیز اهمیت دارد. توصیه اکید بر این است که مطالب با مداد نوشته شود. زیرا با رطوبت و آب خوردگی از بین نرفته و خود مداد نیز در شرایط سرما و گرما مشکلی برای نوشتن ندارد.

پوشش مناسب در طبیعت: پوشش در طبیعت باید دارای چند مؤلفه خاص باشد:

*راحتی به لحاظ فنی و سایز

*محافظت کامل از بدن در مقابل دمای محیط

*همرنگی با طبیعت

به طور مثال برای خانم‌ها پوششی بلند که مانند دامن باشد، برای کار در طبیعت مناسب نیست. پوشیدن البسه با الیاف پلاستیکی نیز در فصول گرم سال زجرآور است. رنگ پوشش نیز که امری بدیهی است و در صورت استفاده از البسه با رنگ‌های تند باعث فراری دادن پرنده‌ها خواهد شد. در مجموع ممکن است در هر فصل لباس مناسب همان فصل مورد نیاز باشد، اما همرنگ بودن با طبیعت شرط اساسی برای همه آنها است. هر چه استتار بهتر باشد، شانس نزدیک شدن به پرنده‌ها نیز بیشتر است. گاهی مجبور خواهید بود دقایقی یا شاید ساعاتی را بدون حرکت به یک نقطه خیره شوید، اکثر این مواقع آفتاب صورت را اذیت میکند. داشتن یک کلاه آفتابگیر همرنگ محیط، خصوصاً در فصل تابستان بسیار کارآمد خواهد بود. کلاهی را انتخاب کنید که علاوه بر داشتن رنگ مناسب دور تا دور آن دارای لبه باشد. در محیط‌های تالابی لازم است که چکمه‌ای نسبتاً بلند تا نزدیک زانو پوشید تا بتوان به راحتی در محیط‌های گلی و آبدار قدم زد.

تلسکوپ: تلسکوپ‌ها به واسطه بزرگنمایی بیشتر از دوربین‌های چشمی برای تماشای پرندگان در فاصله‌های دور بسیار مناسب هستند. بزرگنمایی در تلسکوپ‌ها معمولاً (بین 20 تا 60 برابر) متغیر است و این امکان را فراهم می‌آورد تا بتوان با دقت بیشتری به گونه‌ها نگاه کرد. نکته دیگر در خصوص تلسکوپ‌ها قطر ورودی (عدسی شیئی) آن‌ها است. برای تماشای پرندگان تلسکوپ با دهنه 65، 80 و 100 میلیمتری وجود دارد. تلسکوپ برای افرادی که قصد برگزاری تورهای پرنده‌نگری دارند، لازم و ضروری است. به دلیل بزرگنمایی بالا، تلسکوپ‌ها را روی سه پایه ثابت می‌کنند. این امر امکان آن را فراهم می‌کند تا راهنما بتواند گونه‌هایی را که با تلسکوپ پیدا کرده به سایر افراد یا همراهان نیز نشان دهد. از بهترین تلسکوپ‌های بازار، می‌توان به مارک‌های زاواروسکی (Swarovski)، زایس، لایکا و نیکون اشاره کرد. که زاواروسکی، گرانترین و نیکون، ارزانترین آنها است.

دوربین عکاسی: عکاسی از پرندگان، یکی از جذاب‌ترین کارهایی است که یک پرنده‌نگر با آن آشنا می‌شود. ثبت لحظه‌ای از زیبایی طبیعت و قابل استفاده بودن و تماشای زیبایی آن در آینده، حس خوبی است که می‌توان با عکاسی به آن رسید. گاهی عکاسی از پرندگان به قدری برای پرنده‌نگرها ایجاد جاذبه می‌کند که ممکن است دوربین چشمی خود را در سفرها با خود نبرد اما دوربین عکاسی حتماً باید باشد.
خوشبختانه با آمدن تکنولوژی دوربین‌های دیجیتال، انقلابی در صنعت عکاسی به وجود آمد. دوربین‌های عکاسی دارای تنوع فراوان مدل و مارک است، اما می‌توان آنها را در دو دسته کلی دوربین‌های کامپکت و دوربین‌های SLR تقسیم‌بندی کرد. در دوربین‌های کامپکت لنز قابل تعویض نیست. در این دوربین‌ها ابعاد نسبتاً کوچک و کار با آنها ساده است. معمولاً تله ‌زوم‌های خوبی در آنها وجود دارد. اما در مجموع عکس‌های برداشت شده با این دوربین‌ها کیفیت لازم (خصوصاً در زوم‌های بالا) را در مقایسه با دوربین‌های SLR ندارند.

در دوربینهای SLR، لنزها قابل تعویض هستند و می‌توان برای هدف‌های متفاوت لنز‌های متفاوتی استفاده کرد. در این نوع دوربین‌ها کیفیت لنز بسیار در کیفیت عکس تاثیرگذار است. نکته مثبت دیگر این دوربین‌ها امکان استفاده از سرعت شاتر و حساسیت های (ایزو) بالا است. این دو مؤلفه کمک می‌کند تا بتوان پرندگان را در حال پرواز و یا در حال حرکت را نیز به خوبی عکاسی کرد (در سرعت‌های پایین برخی حرکات تند پرندگان در عکس به صورت کشیدگی تصویر دیده می‌شود). با توجه به اندازه پرنده‌ها و نیز دایره ترس آنها و فاصله گرفتن از انسانها، حداقل لنز مناسب برای عکاسی از پرنده‌ها لنز تله ۴۰۰ میلیمتری است.

با توجه به اینکه دنیای عکاسی بسیار فنی و گسترده است، لازم است که هر پرنده‌نگر حداقل دوره‌های آموزشی ابتدایی آن را آموزش ببیند. بعدها و با تمرین‌های مکرر، تجربیات بسیار ارزنده از عکاسی در طبیعت را تجربه خواهید کرد.

مواد خوراکی: کار صحرایی اغلب طول می‌کشد و شما مجبور خواهید بود در حین کار، غذا بخورید. داشتن مواد خوراکی شما را از زحمت کیلومترها رفت و برگشت به اولین آبادی خلاص خواهد کرد.

لوازم دیگر: داشتن بسیاری از لوازم دیگر می‌تواند به کار تحقیقی یا تفریحی شما کمک کند. چراغ قوه، چاقو، خط‌کش یا متر، کفش مناسب سفر، چکمه لاستیکی (در تالاب‌ها و سواحل)، عینک آفتابی، دارو و ... از این جمله‌اند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان