"گاندو" و آفرین به "ذوب آهن"
در خبرها آمده بود که باشگاه ذوب آهن اصفهان تمساح پوزه کوتاه ایرانی را به عنوان سمبل باشگاه یا سمبل تیم فوتبال ذوب آهن برگزیده است، خبرنگار با کمی تعجب این خبر را نوشته بود که به هیچ عنوان جای تعجب نداشته و جای تقدیر دارد، چرا که تمساح پوزه کوتاه ایرانی گونه‌ایست تقریبا در حال انقراض و زیست‌گاه آن در بلوچستان ایران آخرین منطقه غربی تراکنش این جاندار زیباست که در سد پیشین، منطقه باهوکلات، رودخانه سرباز و باتلاق‌ها و برخی رودهای فرعی آن زندگی می‌کند.
چند سال پیش تعداد آن به دلیل خشکسالی به 100 عدد رسید که بسیار نگران کننده بود، اما با کوشش محیط بانان بلوچستان به خصوص محیط بانی به نام «بشیر» که دوست گاندوهاست و با کمک آبگیری سد پیشین اکنون تعداد آنها به 300 تا 400 عدد رسیده و نگرانی‌ها قدری کم شده است.
تمساح پوزه کوتاه ایرانی سالی 20 تا 60 تخم می‌گذارد که روباه و راسوها و سوسمارها تعداد زیادی از تخم‌های او را می‌دزدند، آنهایی هم که سر از تخم درمی‌آورند باز هم مصون از خطر نبوده و پرندگان شکاری و سایر حیوانات گوشتخوار آنها را شکار می‌کنند.
نکته جالب در زندگی تمساح آن است که می‌تواند جنسیت بچه‌های خود را تعیین کند، موقع تخم‌گذاری مانند لاک‌پشت دریایی چاله‌ای می‌کند، تخم‌های خود را در آن می‌گذارد، روی تخم‌ها را با خاک و شن و خاشاک می‌پوشاند و جنسیت بچه‌های خود را با تنظیم درجه حرارت چاله و اندازه پوشش آن تعیین می‌کند، او قبلا مطالعه کرده است اگر جمعیت نرها در سال موجود زیاد بود بچه‌هایش ماده و درغیر اینصورت نر می‌شوند و به این ترتیب این جاندار با شعوری که پروردگار در وجود او به ودیعت گذاشته است گونه را از خطر انقراض می‌رهاند.
تمساح پوزه کوتاه ایرانی را محلی‌ها «گاندو» می‌گویند و آزاری به آن نمی‌رسانند چون معتقدند که با کشته شدن یک گاندو یک سال خشکسالی می‌شود، او هم به انسان‌ها آسیب نمی‌رساند، زن‌ها به راحتی در کنار گاندوها رخت و ظرف می‌شویند و بچه‌ها به راحتی در کنارشان شنا می‌کنند، من نیز در کنار گاندوها شنا کرده‌ام البته با قدری ترس و احتیاط.
در هر حال این اقدام باشگاه ذوب آهن اقدامی است ستودنی که جای تقدیر دارد اما امیدوارم که مسئولان باشگاه ذوب آهن برای این کار زیبایشان کمپین تبلیغاتی بنویسند تا یک کار پخته و همه جانبه صورت گیرد و به سرنوشت یوز ایرانی و زیست توپ دچار نشود که اصلا معلوم نشد سرانجام چه شد.
محمدعلی اینانلو