کانی چیست

برای آن که بتوان یک ماده‌ای را کانی نامید، باید دارای چند ویژگی باشد که در صورت عدم هر کدام از این ویژگی‌ها، این امتیاز از آن ماده حذف می‌شود. طبق تعریف، کانی عبارت است از ماده‌ای طبیعی، جامد (دارای ساختمان بلورین مشخص) و غیر آلی.

ویژگی‌های کانی چیست؟

کانی‌ها علاوه بر ویژگی‌های اصلی ذکر شده، دارای مشخصه‌های دیگری نیز هستند که عبارتند از:
الف) هر کانی دارای ترکیب شیمیایی مشخص و ثابت و یا دارای دامنه مشخصی از تغییرات در عناصر خود است که باعث می‌شود تا یک کانی دامنه گسترده‌ای از عناصر را در ساختمان بلورین خود نداشته باشد. بر مبنای این مشخصه، موادی مانند نمک و یخ (آب در حالت جامد دارای نظم بلورین است) یک کانی محسوب می‌شوند و در مقابل موادی مانند نفت و ذغال سنگ به دلیل منشاء آلی آن‌ها کانی محسوب نمی‌شوند.
ب) هر کانی متشکل از عناصر یا گروهی از عناصر است که در طبیعت به هم پیوسته و جامدی متبلور و غیر آلی را تشکیل داده‌اند. هر ماده متبلور دارای ساختار درونی مشخصی است که در آن اتم‌ها به نسبت‌های معین وجود دارند و طبق الگوی هندسی منظمی در کنار هم قرار گرفته‌اند. این نظم اتمی یکی از بارزترین مشخصه کانی‌ها محسوب می‌شود و در تمام قسمت‌های کانی بطور یکنواخت وجود دارد و اگر تبلور در شرایط ایده‌آل صورت گرفته باشد، کانی حاصل دارای شکل بلورین کاملی است.

در مقابل اتم‌ها در یک مایع یا گاز نظم اتمی خیلی کمی دارند یا این که اصلاً فاقد آن هستند، در نتیجه شکل معینی ندارند. موادی که بدون نظم اتمی، جامد می‌شوند را در اصطلاح بی‌شکل می‌نامند. از مواد بی‌شکل می‌توان به شیشه اشاره نمود که اتم‌های آن طبق الگوی منظمی در کنار هم قرار نگرفته‌اند، بنابراین بسیاری از فیزیکدانان شیشه را مایعی بسیار چسبنده می‌دانند. با این وجود بعضی از مواد دیگر مانند صدف نرمتنان، مروارید، کهربا (که در اصل فسیل صمغ درختان است)، عاج فیل و یا سنگ قیمتی اُپال به دلیل این که هر کدام یکی از موارد را نقض را می‌کنند، جزو کانی‌ها محسوب نمی‌شوند. با توجه به اینکه کانی‌ها یک ترکیب شیمیایی محسوب می‌شوند، اما نام‌‌گذاری کانی‌ها بر اساس نام‌گذاری شیمیدانان نیست بلکه برای هر کانی نامی اختصاص داده شده است که می‌تواند از نام محلی که اول بار کشف شده و یا نام دانشمندی که آن را کشف کرده‌است، باشد.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان