عوامل خارجی در تغییر شکل زمین

سطح زمین دائماً در حال تغییر شکل است. تغییرات چهره زمین بر اثر دو نیروی داخلی و خارجی زمین است. در این بخش نیروهای خارجی تغییر شکل دهنده شکل زمین بررسی شده است.
این نیروها شامل آب‌های جاری در سطح زمین و یا آب‌های زیرزمینی، باد و یخچال است. هر کدام از این عوامل، از یک ماده به عنوان عامل تأثیرگذار استفاده می‌کنند. با شناخت هر یک از این عوامل فرساینده و نوع تغییراتی که در سطح زمین ایجاد می‌نمایند، راهنمایان طبیعت‌‌گردی در عین درک عمیق‌تر از پدیده‌های طبیعی ناشی از فرسایش، می‌توانند در سفرها برای مسافران خود تصویر روشن‌تری از چنین پدیده‌هایی به خصوص منشاء و دلیل پیدایش آن‌ها ترسیم نمایند.

تغییرات چهره زمین

عوامل متعددی در تغییر شکل سطح زمین مؤثر هستند. یکی از مهمترین عوامل آب‌های جاری هستند. منشاء اولیه آب‌های جاری از بارش نزولات جوی است. در نتیجه بارش باران اشکال متعدد فرسایشی ایجاد می‌شود و یا اینکه باعث بروز پدیده‌های متعددی مانند رانش زمین، خزش و ریزش می‌شود. آب‌های جوی پس از آنکه بخشی از آن‌ها جذب زمین شد و یا تبخیر شدند، مابقی به صورت آب جاری روان می‌شوند. این جریان به دنبال خود باعث ایجاد رودخانه می‌شود. رودها نقش تعیین کننده‌ای در ایجاد تغییر در چهره زمین را به عهده دارند. مهمترین پدیده که بر اثر جریان رود ایجاد می‌شود، دره‌ها هستند که دره‌ها با توجه به عوامل متعدد دارای اشکال گوناگونی هستند. رسوبات باقی مانده از حرکت رودها باعث تشکیل آبرفت‌ها می‌شوند که اغلب دارای دانه‌بندی نامنظم هستند. یکی از زیباترین پدیده‌های ایجاد شده در مسیر رودها، آبشارها هستند که در نتیجه اختلاف جنس سنگ‌ها در دو سوی مسیر آب ایجاد می‌شوند.

رودها
رود

بخشی از آب جوی، به صورت رودها جریان پیدا نکرده و به داخل زمین نفوذ می‌کند. این آب‌ها باعث تشکیل سفره‌های آب زیرزمینی می‌شوند. این نوع آب‌ها نیز قابلیت ایجاد غارها و کارست‌ها را دارند که با حل کردن سنگ‌های مسیر حرکت خود، باعث تشکیل این پدیده‌ها می‌شوند. آب‌هایی که به داخل زمین نفوذ کرده‌اند با روش‌های گوناگونی از زمین خارج می‌شوند. بخش از این راه‌ها طبیعی هستند مانند چشمه‌ها (به صورت آبگرم و یا آبسرد) و بخش دیگر به صورت مصنوعی هستند مانند چاه و قنات.

کارست

کویر نیز یکی دیگر از مناطقی است که در آن پدیده‌های فرسایشی باعث تغییر شکل سطح زمین می‌شوند. در کویرها عامل اصلی این تغییرات، بادها هستند. در نتیجه جریان باد، پدیده‌هایی مانند تپه‌های ماسه و برخان‌ها ایجاد می‌شوند که یکی از جاذبه‌های طبیعی در ایران هستند.

برخان‌ها
برخان

مهمترین عوامل خارجی مؤثر در تغییر شکل زمین عبارتند از:

1) باران

2) رودخانه ها

3) آبشار

4) آب‌های زیر زمینی

5) باد و کویر

6) کویر (بیابان)

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

مطالب مرتبط

انواع بيابان های ايران

شکل گیری بیابان های طبیعی در ایران از دوران سوم زمین شناسی (دوره نئوژن) آغاز و تا پایان دوران چهارم ادامه داشته است.

بيابان ششمین عوامل بیرونی تغییر کره زمين

بسیاری از بیابانها در مجاورت رشته کوههایی قرار دارند که هوا را روبه بالا می‌راند و در آنجا ، هوای سردتر ، بخار آب را سرد کرده و باران ایجاد می‌شود. سپس هوا رطوبت از دست داده به سوی منطقه مجاور حرکت کند و اقلیم بیابانها را بوجود می‌آْورد.

باد و كوير و تغییر شکل زمین

باد مانند آبهای جاری ، ولی به مقاس کوچکتر ، شکل سطح زمین را تغییر می‌دهد. این عمل ، به خصوص در مناطق خشک و صحرایی که تغییر سریع دمای هوا موجب تشکیل بادهای قوی و دایمی می‌شود. شدت بیشتری دارد تغییر شکل سطح زمین بوسیله باد طی سه مرحله فرسایش ، حمل و رسوبگذاری انجام می‌شود.باد مانند آبهای جاری ، ولی به مقاس کوچکتر ، شکل سطح زمین را تغییر می‌دهد. این عمل ، به خصوص در مناطق خشک و صحرایی که تغییر سریع دمای هوا موجب تشکیل بادهای قوی و دایمی می‌شود. شدت بیشتری دارد تغییر شکل سطح زمین بوسیله باد طی سه مرحله فرسایش ، حمل و رسوبگذاری انجام می‌شود.

آبهای زيرزمينی چهارمین عوامل بیرونی تغییر کره زمين

حیات بسیاری از موجودات کره زمین به آب های شیرین و منابع محدود آن وابسته است. اصلی ترین عامل شکل گیری آب‌های زیر زمینی؛ جاذبه زمین و خاصیت نفوذ آب به لایه های زیرین خاک است که در نتیجه بخشی از آب های سطحی و بارندگی ها وارد لایه های زیرین خاک شده و تا جائی نفوذ می کنند که دیگر امکان نفوذ وجود نداشته و در آن محل متوقف می شود.