سنگهای دگرگونی
سنگهای دگرگون شده، سنگهایی هستند که به علت حرارت، فشار و احتمالاً تأثیر مایعات و گازها، تغییرات عمدهای را متحمل شدهاند. مواد اصلی ممکن است رسوبات دریایی که در دما و فشار سطحی تشکیل شدهاند، به همراه لایههای متناوب گدازه باشد که در دماهای بالا متبلور می‌شوند.
پدیده دگرگونی به محو و ناپدید شدن یک یا مجموعه‌ای از کانی‌های متبلور سنگ تعبیر می‌شود. این تغییرات ممکن است بر روی سنگهای رسوبی که در شرایط سطحی به وجود آمده‌اند یا در سنگهای آذرین که از ماگما متبلور گردیده و یا حتی در سنگهای دگرگونی حادث شود. در حالت اخیر، شرایط دگرگونی سنگ قبلی تغییر میکند و این پدیده با ظهور و پیدایش یک یا مجموعه‌ای از کانی‌های جدید همراه است. بنابراین دگرگونی پاسخی است که هر سنگ در مقابل تغییرات محیط شیمیایی یا فیزیکی از خود بروز می‌دهد و این پاسخ به صورت تجدید تبلور کانی‌های قدیمی به دانه‌های جدید و یا پدیدار شدن کانی‌های نو ظهور و تخریب بعضی دیگر تجلی میکند.
تغییرات دگرگونی همواره در جهتی انجام می‌شوند که حالت تعادل را برقرار کنند. اثرات دگرگونی عبارتند از:
* تغییرات شیمیایی و رشد کانی‌های جدید (با اضافه شدن یا بدون اضافه شدن عناصر جدید توسط مایعات و گازها).
* تغییر شکل و جهت یافتگی دانة کانی‌های سازندة سنگها.
* تبلور مجدد کانی‌ها و درشت‌تر شدن دانه‌ها.
نتیجه دگرگونی، تشکیل سنگی با سختی بیشتر و بلورهای درشت‌تر است که ساختار تازه‌ای دارد. سنگها به روش‌های مختلفی دگرگون می‌شوند که عمده‌ترین آنها عبارتند از دگرگونی ناحیه‌ای که در مناطقی که صفحات مختلف کره زمین که به یکدیگر برخورد میکنند، ایجاد می‌شوند. لذا اغلب به صورت نوارهایی کشیده در امتداد زون‌های کوه‌زایی هستند. نوعی دیگر از دگرگونی‌ها نوع حرارتی هستند که در کنار توده‌های ماگمایی با حرارت بالا ایجاد می‌شوند و در نوع سوم دگرگونی نوع دینامیکی (در کنار گسل‌ها) است.
سنگهای دگرگونی را اساساً به دو دسته اصلی که یک گروه دارای تورق و دیگری فاقد تورق هستند، تقسیم می‌شوند. در شکل زیر نقشه مناطق سنگهای دگرگونی در ایران ارایه شده است.
علاقه‌مندان به زمین‌شناسی و راهنمایان طبیعت‌گردی، می‌توانند برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، مباحث زیر را نیز دنبال کنند:
1) شناخت عوامل اصلی در دگرگون شدن سنگها
2) آشنایی با انواع دگرگونی‌های سنگها و محل‌هایی یافتن آن در ایران
3) شناسایی سنگهای دگرگونی شاخص
دریافت مشاوره تخصصی رایگان