راسته حشره خواران (ORDER SOROCOMORPHA)
رده‌بندی و تنوع حشره‌خواران
اعضای این راسته از کوچک‌ترین و ابتدایی‌ترین پستانداران هستند. در گذشته این راسته خانواده‌ای از راسته حشره‌خواران (Insectivora) بود. این راسته در دنیا دارای 4 خانواده، 44 جنس و 416 گونه است. راسته حشره‌خواران در ایران شامل 2 خانواده حفارها و حشره‌خواران و 15 گونه است.
فراوانی و پراکندگی حشره‌خواران در دنیا
حشره‌خوران در آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکا یافت می‌شوند. متأسفانه در دهه‌های اخیر فراوانی آنها کاهش یافته، به‌طوری‌که برخی گونه‌ها بسیار کمیاب شده‌اند. بیشتر حشره‌خواران در ایران در زیستگاه‌های جنگلی و کوهستانی 2 رشته کوه البرز و زاگرس دیده می‌شوند و از مناطق بیابانی و خشک دوری می‌کنند. اما نمونه‌هایی نیز از جزیره قشم، آبادان و استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است.
آناتومی و حرکت حشره‌خوارها
همه اعضای این راسته دارای جثه کوچک و بینی کشیده و باریک هستند. برخی از آنها با راه رفتن، برخی با دویدن، بعضی با شنا کردن و بعضی با حفر گودال جابه‌جا می‌شوند. شکل بدن در بین افراد این راسته اختلاف زیادی دارد. بیشتر آنها دست و پای کوتاه و 5 انگشت در هر پا دارند. همه اعضای این راسته روی کف پا حرکت می‌کنند. چشم و گوش‌ها در برخی از اعضا به قدری کوچک است که قابل دیدن نیستند. اعضای این راسته حس بویایی قوی دارند که از آن برای پیدا کردن محل طعمه استفاده می‌کنند.
زیست شناسی و بوم‌شناسی این راسته
تولیدمثل حشره‌خوارها: این راسته از پستانداران ایران در زمان تولیدمثل و تولد نوزادان، گستره خانگی ماده‌ها تغییر می‌کند و وسعت آن افزایش می‌یابد. حفارها و حشره‌خوارها بین 2 تا 10 بچه در هر بار زایمان به دنیا می‌آورند. بچه‌ها معمولاً در زمان تولد کامل نیستند و دیررس به دنیا می‌آیند. نوزادان به سرعت رشد می‌کنند و علت مرگ و میر در زایمان‌هایی با تعداد نوزادان زیاد، می‌تواند به دلیل رقابت بین نوزادان باشد. فصل زادآوری بستگی به قابلیت دسترسی به غذا دارد. لذا، تولد نوزادان گونه‌هایی که در محیط خشک زندگی می‌کنند در فصل بارانی (زمستان) است و آنهایی که در نواحی معتدله زندگی می‌کنند در بهار و تابستان بچه به دنیا می‌آورند. برخی از گونه‌های مناطق گرمسیری تمام طول سال زادآوری دارند. برخی از حشره‌خورها هرج و مرج جنسی دارند و در برخی گونه‌ها چندشویی وجود دارد.
تغذیه حشره‌خوارها: بی‌مهرگان غذای اصلی آنها به شمار می‌رود. بیشتر اعضای این راسته از حشرات و کرم‌های خاکی و آنهایی که در ارتباط با محیط‌های آبی هستند از ماهیان و صدف تغذیه می‌کنند. حشره‌خواران گاهی طعمه‌هایی که جثه بزرگ‌تری از آنها داشته باشند (خزندگان) را می‌کشند. بعضی گونه‌ها بزاق سمی دارند و سم آنها بر سیستم عصبی اثر گذاشته و طعمه را فلج می‌کند. حشره‌خواران روزانه بیش از وزن بدن خود غذا می‌خورند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که غذای آنها نسبت به دانه‌های خشکی که جوندگان با اندازه مشابه مصرف می‌کنند، مواد مغذی کمتری دارد. نیاز و مصرف بالای مواد غذایی به دلیل میزان بالای سوخت و ساز حشره‌خواران است.
رفتار حشره‌خوارها: برخی از گونه‌های حشره‌خور منزوی هستند و ارتباط کمی بین بالغین به جز در زمان زادآوری برقرار است. در حشره‌خورها زمانی که بالغین به دلایل خاص گستره خانگی را ترک می‌کنند، افراد جوان و نابالغ از آن حفاظت و مراقبت می‌کنند. حفارها اجتماعی نیستند و نابالغین از گودال و حفره‌هایی که مادران حفر کرده‌اند اخراج می‌شوند. مادران نمی‌توانند وجود حفار دیگری را در لانه خود تحمل کنند به جز چند ساعت در فصل بهار که آماده جفت‌گیری هستند.
زیستگاه راسته حشره‌خواران
زیستگاه آنها شامل دشت‌ها، استپ‌های مرتفع، علف‌زارهای مرطوب کنار رودخانه‌ها و جویبارها، باغ‌ها، مزارع، بوته‌زارها، بوته‌زارها با درختان پراکنده و مناطق مسکونی است. آنها به هر نوع زیستگاه سازش نشان می‌دهند. خشکی‌زی و حفار هستند. برخی از اعضای راسته حشره‌خواران نیمه‌آبزی هستند.
حفاظت از راسته حشره‌خواران
تخریب زیستگاه، افزایش و رشد روش‌های نوین کشاورزی و خشک کردن تالاب‌ها، استفاده از حشره‌کش‌ها و ورود گونه‌های مهاجم مهم‌ترین عوامل تهدید حشره‌خواران محسوب می‌شود. 13 گونه اوراسیایی اخیرا در طبقه به شدت در خطر انقراض قرار گرفته‌اند و تعداد زیادی از گونه‌های آن نیز در خطر انقراض هستند.
اعضای راسته حشره‌خواران
راسته حشره‌خواران
- گونه حفار مدیترانه‌ای
- گونه حفار قفقازی
- گونه حفار ایرانی (موش کور ایرانی)
- گونه حشره‌خور بلوچی
- گونه حشره‌خور شوش
- گونه حشره‌خور خزری
- گونه حشره‌خور بجنوردی
- گونه حشره‌خور کوتوله
- گونه حشره‌خور خانگی
- گونه حشره‌خور کوچک
- گونه حشره‌خور آبزی مدیترانه
- گونه حشره‌خور آبزی قفقازی
- گونه حشره‌خور دو رنگ
- گونه حشره‌خور دندان سفید کوچک
- گونه حشره‌خور دندان سفید بزرگ
دریافت مشاوره تخصصی رایگان