گونه سنجاب ناخن دراز Spermophilopsis leptodactylus
نام فارسی: سنجاب ناخن دراز
نام علمی: Spermophilopsis leptodactylus
نام انگلیسی: Long-clawed Ground Squirrel
در گونه سنجاب ناخن دراز از جوندگان ایران، جثه بزرگ، گوش‌ها کوچک، دم کوتاه و پشمالو است. ناخن‌ها بلند به رنگ تیره ، قوی و نوک تیز است که طول آنها به 12 میلی‌متر می‌رسد. در کنار ناخن‌ها، موهای بلندی دیده می‌شود که کف پا را از گرما حفظ نموده و مانع فرو رفتن حیوان در شن‌زارها نیز می‌گردد. موهای بدن در زمستان بلند و نرم است، این موها در اوایل بهار می‌ریزند و موهای کوتاه تابستانی جایگزین آنها می‌شوند. رنگ موهای پشت بدن و دم زرد متمایل به خاکستری شنی است، سطح زیرین بدن و دم رنگ متمایل به سفید دارد. در قسمت انتهایی دم یک نوار سیاه رنگ با حاشیه سفید وجود دارد.
ویژگی‌های ظاهری گونه سنجاب ناخن دراز
طول سر و بدن 200 تا 280 میلی‌متر، طول دم 70 تا 90 میلی‌متر، طول کف پای عقب 55 تا 59 میلی‌متر، طول گوش 13 تا 18 میلی‌متر و وزن حدود 600 گرم است. جثه‌ای بزرگ، گوش‌های کوچک و دم کوتاه و پشمالویی دارد. موهای بدن در زمستان بلند و نرم است. این موها در اوایل بهار ریخته و موهای کوتاه تابستانی جایگزین آن می‌شوند. رنگ موهای پشت بدن و دم، زرد مایل به خاکستری شنی و سطح زیرین بدن و دم مایل به سفید است. در قسمت انتهایی دم یک نوار سیاه رنگ با حاشیه سفید دیده می‌شود. ناخن‌های بلند، قوی و نوک تیزی به طول 12 میلی‌متر داشته که برای کندن زمین مناسب است. در کنار ناخن‌ها، موهای بلندی وجود دارد که کف پا را از گرما حفظ نموده و مانع فرو رفتن حیوان در شن‌زارها می‌شود.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه سنجاب ناخن دراز
گونه سنجاب ناخن دراز روز فعال است. صبح زود و عصرها بیشتر دیده می‌شود. در گروه‌های کوچک زندگی می‌کند. برای ساختن لانه، زمین‌های شنی را که کمتر نرم باشد ترجیح می‌دهد. لانه معمولا 1 سوراخ دارد. در فصل زمستان ممکن است در تمام روز بیرون از لانه مشاهده شود ولی در روزهای سرد از لانه بیرون نمی‌آید. خواب زمستانی ندارد و در روزهای گرم تابستان نیز که مواد غذایی کم است، در لانه را با شن و گیاهان خشک مسدود كرده، داخل آن به خواب می‌رود. حس بینایی قوی‌ای دارد، برای بهتر دیدن معمولا روی دو پا می‌ایستد و به هنگام احساس خطر به داخل لانه می‌رود.
خوراک سنجاب ناخن دراز: از دانه، میوه، جوانه، برگ و ریشه گیاهان تغذیه می‌کند. گاهی در جستجوی غذا 1,000 متر از لانه‌اش که زیرزمین قرار دارد، دور می‌شود. به آب احتیاج ندارد.
تولید مثل سنجاب ناخن دراز: اوایل بهار جفت‌گیری كرده و در این فصل فعالیت بیشتری دارد، گاهی نیز مسافت زیادی را طی كرده، از لانه دور می‌شود. حدود 25 روز پس از جفت‌گیری 3 تا 7 بچه با چشمانی بسته و بی‌مو می‌زاید. در اواخر بهار، بچه‌ها بیرون از لانه مشاهده می‌شوند و در 9 ماهگی به سن بلوغ می‌رسند.
روباه معمولی و پرندگان شکاری از طعمه‌خواران طبیعی گونه سنجاب ناخن دراز هستند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه سنجاب ناخن دراز در ایران
گونه سنجاب ناخن دراز در شن‌زارهای مناطق بیابانی زندگی می‌كند. در ایران فقط در ناحیه سرخس دیده می‌شود.
پراکنش جهانی گونه سنجاب ناخن دراز
پراکندگی سنجاب ناخن دراز در دنیا در افغانستان و ترکمنستان است.
وضعیت حفاظتی گونه سنجاب ناخن دراز
به دلیل اینکه سنجاب زمینی ناخن دراز در شن‌زارهای دور از مناطق مسکونی زندگی می‌کند و آسیبی به محصولات کشاورزی نمی‌زند، کمتر مورد آسیب قرار گرفته و خطری نسل آن را تهدید نمی‌کند. در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد.
طبقه بندی گونه سنجاب ناخن دراز
سایر اعضای خانواده سنجاب‌ها را بشناسیم
- گونه سنجاب ایرانی
- گونه سنجاب زمینی ناخن دراز
- گونه سنجاب زمینی زرد
- گونه سنجاب زمینی پیراحمد (سنجاب آسیای صغیر)
- گونه سنجاب بلوچی (سنجاب نخلی)
External Features: HB 200-280 mm, T 70-90mm, HF 55-59mm, E 13-18 mm and W about 600 gr. This squirrel has a large body, small ears and a short, hairy tail. Hair on the body is long and soft in winter; shed in early spring and replaced by short course pelage in summer. Hair on the upper parts of the body and tail is grayish yellow and whitish yellow on under parts. The terminal part of the tail is marked with a black strip with white margins. Its claws can reach 12 mm, a length that enables the species to excavate the ground. Long hairs protect the soles of the feet from hot surfaces and prevent the animal from sinking in sands.
Biological Features: This species is diurnal; mostly observed in early mornings and in the evenings. It lives in small groups and prefers firm sandy grounds for its burrow that usually have only one entrance. In winter the animal can be observed outside its burrow throughout the day but remains in the nest on cold days. Hibernation is not observed but the burrow entrance may be closed with sand and dry plants during hot summer days and animal aestivate there. The sense of vision is strong and the animal stands up on its hind feet to look around, fleeing to its burrow when alarmed. Its diet consists of seeds, fruits, leaves and plant roots. It copulates in early spring when the animal seems to be most active; at times it may venture large distances from the burrow. About 25 days after copulation 3 to 7 naked and blind young are born. Young squirrels are observed outside the burrow at the end of spring and they mature at the age of about 9 months. Red foxs and raptors are known to prey upon this species.
Habitat, Distribution and Abundance: This species lives in sand dunes and is found only in the Sarakhs area, northeast Iran.
Conservation Status: The species lives far from human settlements and does not cause damage to agricultural fields. Therefore, it is not threatened by humans. It is listed as “Least Concern” (LC) in IUCN Red List.