گونه موش خانگی House Mouse
نام فارسی: موش خانگی
نام علمی: Mus musculus
نام انگلیسی: House Mouse
نام‌های محلی: (ترکی: سی‌چان) (کرد کُرمانچی: مُشک) (مازندرانی: گُل، گرزه)
ویژگی‌های ظاهری گونه موش خانگی
طول سر و بدن 65 تا 100 میلی‌متر، طول دم 60 تا 105 میلی‌متر، کف پای عقب 15 تا 18 میلی‌متر، طول گوش 11 تا 15 میلی‌متر و وزن 12 تا 30 گرم است. جونده‌ای است کوچک با دم نازک و به نسبت بلند که اندازه دم در اکثر نمونه‌ها از طول سر و بدن تجاوز می‌کند. موهای بدن کوتاه و نرم و ظریف هستند. رنگ پشت بدن، بالای گردن و روی سر و پهلوها قهوه‌ای روشن مخلوط با خاکستری است. در بعضی از نمونه‌ها نیز سایه‌ای از زرد طلایی در پشت بدن دیده می‌شود. قسمت پایین بدن از پوزه تا نزدیک دم سفید رنگ است و حدفاصل رنگ تیره پشت و سفید پایین بدن مشخص است. لاله گوش نسبتا خوب رشد کرده و در بالا کاملا مدور است و در داخل و خارج با موهای ظریفی پوشیده شده است. چشمها کوچک و پوزه تا حدی نوک تیز است. دم از موهای کوتاه و ظریفی پوشیده شده است ولی حلقه‌های غضروفی دم از خارج نمایان هستند. کف پا به استثنای قسمتی از پهلوی پاشنه برهنه است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه موش خانگی
موش‌هایی که با انسان زندگی می‌کنند در تمام ساعات شب و روز فعال هستند ولی موش‌های وحشی شبگردند ولی در انبارها و مناطق نسبتا تاریک روزها هم دیده می‌شود. بیشتر در مجاورت انسان زندگی می‌کند ولی اجتماعاتی از این جونده دور از مناطق مسکونی و به صورت وحشی وجود دارد. اغلب در زیرزمین لانه می‌سازند و سطح آن را با مواد نرمی از قبیل پارچه و کاغذ مفروش می‌سازند. معمولا مواد غذایی را ذخیره نمی‌کند ولی لانه‌اش را در کنار منبع غذا ایجاد می‌کند. موش خانگی به خوبی از موانع بالا می‌رود، شناگر ماهری است، حس بویایی و شنوایی بسیار قوی دارد و در مواقعی که به دنبال غذا می‌رود مسیر خود را با ادرار علامت‌گذاری می‌کند. موش خانگی اصوات بالاتر تا 40 هزار دسی‌بل را تشخیص می‌دهد. گاهی اوقات این حیوان به صداهای موسیقی واکنش نشان می‌دهد.از غذاهای بسیار متنوعی مانند غلات، حبوبات، سبزیجات و مواد غذایی انسان تغذیه می‌کند.در شرایط مناسب در سرتاسر سال قادر به جفت‌گیری و تولیدمثل است. ماده‌ها 4 تا 6 بار در سال و در برخی شرایط 14 بار می‌زایند. مدت آبستنی 19 تا 23 روز و تعداد بچه‌ها در هر زایمان بین 3 تا 12 عدد است. نوزادان کور و بی‌مو هستد و یک گرم وزن دارند در 10 روزگی موها کامل می‌شود، در 14 روزگی چشمها باز می‌شوند، 3 هفته شیر می‌خورند و در حدود 45 روزگی بالغ می‌شوند و تا 1 ماهگی وابسته به مادر هستند. حدود 60 تا 70 درصد بچه‌ها قبل از رسیدن به سن بلوغ تلف می‌شوند.متوسط طول عمر حدود 2 سال است ولی گاهی تا 6 سال هم عمر می‌کنند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه موش خانگی در ایران
موش خانگی تقریباً در همه نقاط ایران به استثناء قسمت‌های کاملا خشک و نامناسب برای زندگی، مانند دشت کویر و کویر لوت، وجود دارد.
پراکنش جهانی گونه موش خانگی
اکثر نقاط دنیا. برخی از محققان زیستگاه اصلی موش‌های خانگی را سرزمین هند می‌دانند و عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که اهلی‌شدن موش‌های خانگی 8,000 سال قبل در ترکیه صورت گرفته و به وسیله کاروان‌ها و کشتی‌ها به دیگر نقاط جهان منتقل شده است.
آثار و نمایه‌ها گونه موش خانگی
سرگین: سرگین موش خانگی کوچک و استوانه‌ای است و معمولا 6 میلی‌متر طول و 2 تا 2.5 میلی‌متر ضخامت دارد.
وضعیت حفاظتی گونه موش خانگی
گونه موش خانگی در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد.
طبقه بندی گونه موش خانگی
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
زیر خانواده موشها
- گونه موش خاردار
- گونه موش کشتزار گلو زرد
- گونه موش کشتزار هیرکانی
- گونه موش کشتزار اورال
- گونه موش کشتزار استپی
- گونه موش کشتزار ابن سینا
- گونه موش بیشه هندی
- گونه موش خانگی
- گونه موش مقدونی
- گونه موش ورامین (نزوکیای دم کوتاه)
- گونه موش قهوه‌ای
- گونه موش سیاه
- گونه موش هیمالیایی (ترکستانی)
External Features: HB 65-100mm, T 60-105 mm, HF 15-18 mm, E 11-15 mm and W 12-30 gr. House mouse is a small rodent with a long and thin tail. Length of tail usually exceeds head-body length. Fur is short, thin, soft and grey-brown in color above. A shadow of golden yellow is observed above the body in some specimens. The under parts of the body, from snout to the vicinity of tail, is white. The boundary between darker back and lighter below is demarcated. Pinna is well developed and round above; covered with thin hairs externally and internally. Eyes are small and snout is relatively sharp. Tail is covered with short and thin hairs but rings are conspicuous. Soles of the feet, with the exception of lateral part, are bare.
Biological Features: It is nocturnal but active during the day in warehouses and dark locations. Lives in close association with man but wild populations are also found far from human inhabitations. Feeds on diverse items as cereals, legumes, vegetables and human food. Does not store food but build its nest close to food source. It is a good climber and swims well. Has good smelling and hearing senses and when searching for food, marks its trail. Breeds yearlong and females produce 4 to 6, and in some occasions, 14 litters per year. Gestation period is 19 to 23 days with 3 to 12 young in each litter. Females suckle young for three weeks and they become adult at the age of about 45 days. Average life span in captivity is about 2 years but occasionally they live up to 6 years.
Habitat, Distribution and Abundance: House mouse is found throughout Iran except in completely dry areas as Dashte Kavir and Dashte Lut.
Conservation Status: House mouse is categorized as “Least Concern” (LC) by the IUCN because it is a widespread and abundant species that thrives in anthropogenic habitats.