آشنایی با اندام‌های حیاتی - مغز Brain
مغز انسان به منزله مرکز فرمان دستگاه عصبی انسان است. مغز پیام‌های ورودی را از اندام‌های حسی بدن دریافت میکند و پیام‌های خروجی را به عضلات می‌فرستد. ساختار اصلی مغز انسان مشابه با مغز سایر پستانداران است، اما نسبت اندازه مغز به اندازه کل بدن در انسان بزرگتر از همه پستانداران است.
آناتومی مغز انسان
مخ یا سربروم (Cerebrum) بزرگترین قسمت مغز انسان است که به دو نیمکره تقسیم می‌شود. در زیر آن، ساقه مغز قرار دارد و در پشت ساقه مغز، مخچه قرار گرفته است. خارجی‌ترین لایه سربروم غشای مغزی است که از چهار لوب شامل لوب قدامی، لوب آهیانه، لوب تمپورال و لوب اکسیپیتال یا پس سری تشکیل شده است.
قسمت‌های مغز جلویی، مغز میانی و مغز عقبی
مغز انسان مانند مغز همه مهره‌داران از سه بخش اصلی به نام‌های مغز جلویی، مغز میانی و مغز عقبی به وجود می‌آید. هر یک از این سه قسمت دارای حفره‌های پُر از مایع است که اصطلاحاً به آنها بطن گفته می‌شود. مغز جلویی به سربروم و ساختارهای زیرین آن تبدیل می‌شود. مغز میانی به قسمتی از ساقه مغز تبدیل می‌شود و مغز عقبی، مخچه و بخشی از ساقه مغز را تشکیل خواهد داد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
غشای مغز
غشای مغز، در مغز انسان تا حد بسیار زیادی بزرگ شده است و به عنوان جایگاه تصورات و احساسات پیچیده عمل میکند. پردازش‌های بصری در لوب اکسیپیتال در نزدیکی عقب جمجمه انجام می‌شود. لوب تمپورال وظیفه پردازش صدا و زبان را بر عهده دارد و از هیپوکامپ و آمیگدال تشکیل شده است که به ترتیب در حافظه و عواطف نقش دارند. لوب آهیانه اطلاعات ورودی از حس‌های مختلف را تلفیق میکند و نقش بسیار مهمی در جهت‌یابی فضایی و مسیریابی دارد.
ساقه مغز
ساقه مغز به نخاع متصل می‌شود و شامل بصل‌النخاع، پل مغزی یا پونز و مغز میانی می‌باشد. مهم‌ترین کارکردهای ساقه مغز شامل تبادل اطلاعات بین مغز و بدن، عصب‌دهی از مغز به بخشی از صورت و سر و نیز اجرای عملکردهای حیاتی در کنترل فعالیت قلب، تنفس و هوشیاری می‌باشد.
تالاموس و هیپوتالاموس
تالاموس و هیپوتالاموس در فاصله بین سربروم و ساقه مغز قرار دارد. تالاموس پیام‌های حسی و حرکتی را به غشای مغز می‌فرستد و در تنظیم هوشیاری، خواب و آگاهی نقش دارد. هیپوتالاموس، سیستم عصبی را از طریق غده هیپوفیز به سیستم غدد درون‌ریز بدن (که هورمون‌ها را تولید می‌کنند) مرتبط می‌سازد.
مخچه
مخچه در زیر سربروم واقع شده است و کارکردهای مهمی در کنترل حرکات بدن بر عهده دارد. مخچه نقش مهمی در هماهنگی و تعادل اندام‌های بدن دارد و علاوه بر آن می‌تواند عملکردهای شناختی نیز داشته باشد.
مغز چپ و مغز راست
مغز انسان به دو نیمکره چپ و راست تقسیم می‌شود که به وسیله یک دسته از رشته‌های عصبی به نام جسم پینه‌ای به هم متصل شده‌اند. دو نیمکره مغز تا حد بسیار زیادی، البته نه به طور کامل، متقارن و شبیه به هم هستند. مغز چپ تمامی عضلات سمت راست بدن را کنترل میکند و مغز راست، کنترل سمت چپ بدن را بر عهده دارد. یکی از دو نیمکره مغز می‌تواند به طور جزئی بر نیمکره دیگر غالب باشد و همین عامل باعث راست دست یا چپ دست بودن یک فرد می‌شود. تصورات رایج در مورد کیفیت‌ها و برتری‌های “مغز چپ” و “مغز راست” در واقع یک سری کلیات عوامانه است که شواهد علمی چندانی در تأیید آن وجود ندارد. با این حال، چند تفاوت مهم بین این دو ناحیه وجود دارد. نیمکره چپ مغز شامل مناطقی است که در توانایی‌های گفتاری و زبانی نقش دارند (ناحیه بروکا و ناحیه ورنیکه) و همچنین با توانایی محاسبات ریاضی و بازیابی واقعیت‌ها نیز ارتباط دارد. در حالی که نیمکره راست مغز در پردازش‌های سمعی و بصری، مهارت‌های فضایی و قابلیت‌های هنری و به طور کلی، مهارت‌های غریزی یا خلاقانه نقش دارد، هرچند که هر دو نیمکره مغز در این عملکردها درگیر هستند. در واقع همه افراد در تمامی اوقات در حال استفاده از هر دو نیمکره مغز هستند.
چند واقعیت جالب در مورد مغز انسان
- نسبت اندازه مغز به اندازه بدن در انسان از همه مهره‌داران بزرگتر است.
- مغز انسان در حدود 5/1 کیلوگرم وزن دارد.
- وزن مغز در حدود 2 درصد از وزن کل بدن انسان را تشکیل می‌دهد.
- در مغز انسان حدود 86 میلیارد سلول عصبی (نورون) وجود دارد که “ماده خاکستری” مغز را تشکیل می‌دهند.
- در مغز انسان میلیاردها رشته عصبی (آکسون و دندریت) وجود دارد که “ماده سفید” مغز را تشکیل می‌دهند.
- نورون‌های مغز از طریق چندین تریلیون نقطه اتصال یا سیناپس به هم متصل شده‌اند.
آموزش کمک‌های اولیه و امداد توسط استاد حاجی علیرضایی- برای دیدن ویدیوهای بیشتر می‌توانید به صفحه استاد حاجی‌علیرضایی به آدرس komakemdad@ در اینستاگرام سر بزنید.
پنج عضو حیاتی بدن انسان
- مغز
- قلب
- ریه
- کلیه
- کبد