گونه هوبره Macqueenii Bustard

نام فارسی: هوبره
نام علمی: Chlamydotis macqueenii
نام انگلیسی: Macqueenii Bustard
نام‌های محلی: ترکی: کیچیک دویداخ، کردی: زره چرگ، سیستانی: تقُ دَری-چَرز

ویژگی‌های ظاهری گونه هوبره

طول بدن 55 تا 65 سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها 135 تا 170 سانتی‌متر است. پرنده‌ای درشت‌جثه با گردن بلند و باریک، بدن به نسبت كشیده و دم دراز است. نر و ماده هم‌شکل (نر اندكی بزرگ‌تر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده نر بالغ روتنه قهوه‌ای خاکی با لکه‌های تیره فراوان دیده می‌شود. چشمانی درشت و مایل به زرد و کاکلی كوچک و سیاه و سفید دارد. چانه مایل به سفید، سینه و جلوی گردن خاكستری كم‌رنگ است و پرهای سیاه و به نسبت بلندی در دو طرف گردن دارد كه به شكل نوارهایی از فاصله دور در رنگ زمینه قهوه‌ای خاكی گردن به خوبی نمایان است. شاهپرهای بال‌ها سیاه و لکه سفید بزرگی در قاعده شاهپرهای اولیه دارد. رنگ غالب زیرتنه نیز سفید است. پرنده ماده بالغ شبیه به نر است ولی روتنه خاكستری‌تری دارد. همچنین كاكل و نوار سیاه دو طرف گردن كمتر مشخص است. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده ولی فاقد کاکل و نوار سیاه اطراف گردن است و پروبال زردتری دارد.

 

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

ویژگی‌های زیستی گونه هوبره  

هوبره استپ‌های خشک، دشت‌های باز حواشی مناطق بیابانی و نیمه‌بیابانی و اراضی با بستر رسی، ماسه‌ای یا سنگلاخی همراه با بوته‌های پراكنده را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. پرنده‌ای به نسبت اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه‌آوری در دسته‌های كوچک چندتایی دیده می‌شود.
- پرواز: پروازی سریع با بال‌زدن‌های سنگین و آهسته دارد ولی تمایلی به پرواز نشان نمی‌دهد، معمولاً راه رفتن را ترجیح می‌دهد، با وقار و به آرامی راه می‌رود و می‌تواند با سرعت زیادی (تا حدود 40 كیلومتر در ساعت) بدود. هنگام احساس خطر كنار بوته‌ها مخفی می‌شود یا با حالتی قوز كرده روی زمین پنهان می‌شود.
- تغزیه: هوبره همه‌چیزخوار است و از مواد گیاهی مانند گل‌ها، میوه‌ها، دانه‌ها، جوانه‌ها، برگ‌ها، همچنین حشرات، مارها و مارمولک‌ها تغذیه می‌كند.
- تولید مثل: جوجه‌آوری از اواسط اسفند تا اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو آغاز می‌شود. تک همسر است و آشیانه‌اش گودی كم‌عمق و بدون پوشش است كه آن را در نواحی ماسه‌ای یا سنگلاخی با بوته‌های پراكنده روی زمین می‌سازد. معمولاً 2 تا 3 و به‌ندرت 4 تخم بیضی كوتاه تا نیمه بیضی كوتاه، صاف، صیقلی، به رنگ قهوه‌ای مایل به زیتونی روشن با خط و خال‌های قهوه‌ای، قهوه‌ای مایل به قرمز و خاكستری و به ابعاد 45 در 62.2 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها در حدود 28 روز طول می‌كشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از كرک، توانمند و برای تغذیه فقط در چند روز اول وابسته به پرنده ماده هستند. پرورش جوجه‌ها در حدود 35 روز به طول می‌انجامد ولی همچنان تا پاییز با پرنده ماده باقی می‌مانند.

زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه هوبره در ایران

هوبره به صورت كمیاب در گستره‌ای وسیع از حاشیه كویر مركزی ایران كه پوشش گیاهی مناسبی داشته باشد، جوجه‌آوری می‌كند. همچنین در امتداد نوار سواحل جنوبی ایران از مناطق پست جنوب استان خوزستان تا استان سیستان و بلوچستان، جنوب استان فارس و استان هرمزگان زمستان‌گذرانی می‌كند. گزارش‌هایی هم از مشاهده این پرنده در زمان مهاجرت در شمال شرقی استان خراسان و شبه جزیره میانكاله وجود دارد. قبلا به عنوان زیرگونه‌ای از Chlamydotis undulata در نظر گرفته می‌شده است. 

وضعیت حفاظتی گونه هوبره  

هوبره جزء پرندگان آسیب‌پذير (VU) است، همچنین در ضمیمه I کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد. در ایران نیز جزء پرندگان در معرض خطر انقراض معرفی شده و دارای ارزش حفاظتی است. مهم‌ترین عامل تهدیدكننده این پرنده در مقیاس بین‌المللی شكار توسط قوش‌بازان در خاورمیانه معرفی شده است. از دست رفتن و تخریب زیستگاه‌های این پرنده نیز ناشی از توسعه مناطق برای گردشگران طبیعت، آزمایش‌ها و تمرین‌های نظامی، چرای شدید دام، استخراج شن و ماسه و توسعه شبكه راه‌ها و خطوط انتقال برق بوده است. همچنین افزایش مرگ و میر در جمعیت‌های باقی‌مانده به عواملی نظیر برخورد با خطوط انتقال برق، شكار توسط طعمه‌خواران و شكار و صید غیرقانونی نسبت داده می‌شود.

طبقه بندی گونه هوبره

صدای پرنده

صدای این پرنده بسیار آرام است.

سایر اعضای خانواده را بشناسیم

راسته میش‌مرغ‌سانان

• خانواده هوبره

- گونه هوبره
- گونه میش مرغ
- گونه زنگوله بال

Morphological characteristics: 55-65 cm length and 135-170 cm wingspan. A large bird with long thin neck, rather elongated body, and long tail. Sexes similar (male slightly larger) with no seasonal variation. Adult male has sandy yellow crown and upperparts, marked by black dots and fine vermiculation, a white crest ending in black on central crown, big yellow eyes, whitish chin, and light grey foreneck and breast. A fairly long ruff of black-and-white feathers at side of neck, easily noticeable as stripes along buff-and-black of hind-neck. Flight-feathers black with a large white patch at base of outer primaries. Underparts prominently white. Tail cinnamon with three blue-grey bars. Adult female similar to male but feathers of crest and ruff shorter and upperparts greyer. Juvenile resembles adult female but with rich yellow plumage and no elongated crest and ruff.
Biological characteristics: Prefers arid steppes, open plains of deserts and semi-deserts, sand dunes, and stony or rocky regions with sparse bushes. Gregarious outside breeding season, occurring in small flocks of 4-10 birds. Flight fast with slow heavy wing-beats. Usually prefers walking rather than flying. Walks slowly with dignity and is able to run fast (about 40 km/h). When in danger, conceals among bushes or presses itself to ground. Omnivorous. Feeds on flowers, fruits, seeds, leaves as well as insects, snakes, and lizards. Breeding starts early March to early April. Monogamous. Nest a shallow depression without lining, built in sandy or stony region with sparse bushes. Usual clutch 2-3, seldom 4, short oval to semioval light olive-brown eggs mottled brown, reddish brown, and grey, 62.2 × 45 mm in size. Eggs hatch after 28 days. Chicks precocial and nidifugous. Nutritionally dependent on parents for one week. Fledging period 35 days, but still remaining with female parent until autumn.
Distribution and abundance: A rather scarce but widely distributed breeding bird occurring in well-vegetated deserts around the central desert basins of Iran. Also a fairly common winter visitor to southern lowlands of Khuzestan to Sistan- Baluchestan, southern Fars, and Hormozgan. Recorded on passage in north-eastern Khorasan and Mazandaran (Miankaleh Peninsula). This species was formerly considered to be a sub-species of the Houbara Bustard Chlamydotis undulata.

Conservation status: Globally has been listed as Vulnerable (VU) in IUCN red list and also listed in CITES Appendix I. Also concerned as endangered species in Iran and is of conservation values. The most important factors internationally threatening this specie include hunting by Middle Eastern falconers, habitat loss and degradation caused by tourism facilities, off-road vehicles, military exercises, overgrazing, sand extraction, power-lines, and road development. Also, collision with powerlines, predation by mammals, and illegal hunting have significantly increased mortality in the populations of this species.