گونه زنگوله بال Little Bustard
نام فارسی: زنگوله بال
نام علمی: Tetrax tetrax
نام انگلیسی: Little Bustard
نام‌های محلی: ترکی: مزمک، کردی: چووکه چرگ، گیلانی: کرکجه
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری گونه زنگوله بال
طول بدن 40 تا 45 سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها 105 تا 115 سانتی‌متر است. كوچک‌ترین عضو خانواده میش‌مرغ‌ها است. نر و ماده متفاوت و فقط نر دارای تغییرات فصلی است. پرنده نر بالغ، در دوره جوجه‌آوری با سر خاكستری سربی، گردن سیاه با دو طوق سفید یكی زیر گلو و دیگری در قاعده گردن، تارک سر و روتنه قهوه‌ای خاكی همراه با خطوط موج‌دار سیاه و زیرتنه سفید دیده می‌شود. در پرواز، بال‌ها سفید و حاشیه آنها سیاه به نظر می‌رسد. در خارج از این دوره الگوی سیاه و سفید در سر و گردن محو و همرنگ روی تنه می‌شود که با خط و خال‌های تیره قابل مشاهده است. پرنده ماده در خارج از دوره جوجه‌آوری شبیه به نر است ولی خط و خال‌های بیشتری در روی تنه و راه‌راه فراوانی در پهلوها دارد. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده است اما شاهپرهای اولیه و پوش پرهای ردیف اول روی بال‌ها نخودی و راه‌راه به نظر می‌رسند.
ویژگی‌های زیستی گونه زنگوله بال
زنگوله بال علف‌زارهای سرسبز، دشت‌های وسیع سنگلاخی با پوششی از علوفه بلند، بوته‌زارها و مزارع غلات را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. پرنده‌ای اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه‌آوری دسته‌های بزرگی تشكیل می‌دهد. بسیار محتاط و دیدنش دشوار است، به سهولت و با چالاكی می‌دود و اغلب هنگام احساس خطر خود را لابه‌لای پوشش علفی و بوته‌ها مخفی می‌سازد.
- پرواز: در پرواز، سر، گردن و بدن را در یک خط نگاه می‌دارد و سریع و مستقیم پرواز می‌كند و در این هنگام صدای سوت مانندی از بال‌هایش به گوش می‌رسد.
- تغذیه: اغلب صبح‌ها و عصرها به جستجو و تغذیه از گیاهان، بی‌مهره‌ها و به ندرت از مهره‌داران كوچک می‌پردازد.
- لانه: آشیانه‌اش گودی كم‌عمق و بدون پوششی است كه آن را روی زمین و در مناطق باز می‌سازد.
- تولید مثل: جوجه‌آوری از اوایل اردیبهشت تا اوایل تیر و با تشكیل قلمرو توسط نرها در اراضی باز با پوشش علفی یا زراعی كوتاه آغاز می‌شود. در این زمان نرها به دور هم جمع می‌شوند و با اجرای نمایش‌های جنسی زیبایی شامل صاف نگاه داشتن گردن و پف دادن پرهای آن به رقابت می‌پردازند. تک همسر و چند همسر (یک نر با 2 تا 3 ماده) است.
- تخم‌گذاری: معمولاً 3 تا 4 و گاهی 2 تا 5 تخم بیضی كوتاه تا نیمه بیضی كوتاه، صاف، صیقلی، به رنگ زیتونی مایل به سبز تا قهوه‌ای مایل به زیتونی و به ابعاد 38.3× 52.3 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 20 تا 21 روز طول می‌كشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از كرک، توانمند و فقط در چند روز اول توسط پرنده ماده تغذیه و سپس مستقل می‌شوند. پرورش جوجه‌ها 25 تا 30 روز به طول می‌انجامد. معمولاً 1 تا 2 دسته تخم در هر دوره جوجه‌آوری می‌گذارد.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه زنگوله بال در ایران
زنگوله بال به صورت كمیاب و احتمالاً نامنظم در شبه جزیره میانكاله و همچنین علف‌زارهای مرتفع پارک ملی گلستان جوجه‌آوری می‌كند. همچنین به طور منظم در حوالی سرخس، دشت تركمن صحرا و شبه جزیره میانكاله زمستان‌گذرانی می‌كند. گزارش‌هایی نیز از مشاهده این پرنده در زمستان در دشت مغان، آهودشت در استان خوزستان، آباده در استان فارس و قارپوزآباد در استان تهران وجود دارد.
وضعیت حفاظتی گونه زنگوله بال
زنگوله بال جزء پرندگان نزدیک به تهدید (NT) است، همچنین در ضمیمه I کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد. در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت شده قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.
طبقه بندی گونه زنگوله بال
صدای پرنده زنگوله بال
صدای پرنده نر، در هنگام نمایش‌های جنسی، شبیه «پ ررررت» شنیده شده صدای بال زدنش سوت مانند است.
فایل مناسب صدای پرنده با توجه به نام لاتین
سایر اعضای خانواده هوبره را بشناسیم
- گونه هوبره
- گونه میش مرغ
- گونه زنگوله بال
Morphological characteristics: 40-45 cm length and 105-115 cm wingspan. The smallest member of the bustard family. Sexes dissimilar, male with marked seasonal variation. Breeding male has slate-grey head, black neck with two white rings (one under throat and the other at base of neck), vermiculated pink-brown cap and upperparts, and white underparts. In flight, wings look white with black rear edge and black primary coverts. Outside breeding season, head and neck without black-and-white pattern, colour similar to upperparts. Adult female similar to non-breeding, but side of breast and flanks with black marks. Juvenile like female, but neck more closely barred, white tips of greater wingcoverts marked with buff and brown, and black tips of flight-feathers brown and partly barred or vermiculated buff.
Biological characteristics: Prefers green meadows, vast stony plains with tall grass, open ground partly covered with shrub and cereal fields. Gregarious, often seen in large flocks outside breeding season. A cautious bird, seen rarely around. Runs easily and conceals among bushes and grass when in danger. Flight fast and straight, holding its head, neck, and body level, adult male often producing rattling sound. Feeds mainly in morning or evening on plants, invertebrates, and occasionally small vertebrates. Breeding starts late April to late June. Male strongly territorial, displaying by puffing up neck to a black-and-white ball, combined with wing-flashing, foot-stamping, and leaping upward. Monogamous, occasionally polygamous (one male and 2-3 females). Nest a shallow depression on ground, without lining, among grass or short vegetation. Usual clutch 3-4, sometimes 2-5, short oval to semi-oval olive green to olive-brown eggs, 52.3 × 38.3 mm in size. Eggs hatch after 20-21 days. Chicks precocial and nidifugous. Fed bill-to-bill for few days after hatching. Fledging period 25-30 days. Sometimes two clutches laid annually.
Distribution and abundance: A scarce and probably irregular breeding species in Miankaleh Peninsula and also in high meadows of Golestan National Park. A regular winter visitor to Saraks, Turkaman Steppes (Golestan), and Miankaleh Peninsula (Mazandaran). Some records available from Dasht-e Moghan in Azarbaijan, Ahu Dasht in Khuzestan, Abadeh in Fars, and Gharpooz Abad in Tehran during winter.
Conservation status: Globally has been listed as Near Threatened (NT) in IUCN red list and also listed in CITES Appendix I. Also concerned as protected species in Iran and is of conservation values.