آشنایی با سوختگی‌ها و انواع آن

سوختگی یکی از رایج‌ترین آسیب‌های خانگی، مخصوصاً در سنین کودکی است. البته اصطلاح سوختگی بالاتر از حس سوختگی مرتبط با این آسیب است. زیرا سوختگی با آسیب شدید پوستی مشخص می‌شود که باعث از بین رفتن سلول‌های پوستی می‌شود.
بسته به علت و میزان آسیب، سوختگی در بیشتر افراد می‌تواند بدون عواقب جدی سلامتی بهبود یابد. سوختگی‌های جدی برای جلوگیری از ایجاد عوارض و مرگ و میر، نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد.

آموزش کمک‎های اولیه و امداد توسط استاد حاجی علی‎رضایی- برای دیدن ویدیوهای بیشتر می‌توانید به صفحه استاد حاجی‌علیرضایی به آدرس komakemdad@ در اینستاگرام سر بزنید.

سوختگی بر اساس شدت آن به 3 نوع تقسیم‌بندی می‌شود: سوختگی درجه یک، درجه دو و درجه سه. درجه سوختگی بر اساس میزان آسیب به پوست تعیین می شود. به این ترتیب سوختگی درجه یک جزئی‌ترین و درجه سه شدیدترین سوختگی است. آسیب شامل این موارد می‌شود:

1) سوختگی‌های درجه یک

سوختگی درجه یک کمترین آسیب پوستی را می‌رساند. همچنین به دلیل اینکه بر بیرونی‌ترین لایه پوست تأثیر می‌گذارد، سوختگی‌های سطحی نیز نامیده می‌شوند. علائم سوختگی درجه یک شامل موارد زیر است:
- قرمزی پوست بدون تاول
- التهاب جزئی یا تورم
- درد و سوزش
- هنگام بهبودی زخم، پوست خشک و پوسته پوسته می‌شود.
از آنجا که این سوختگی روی لایه بالایی پوست تأثیر می‌گذارد، پس از ریختن سلول‌های پوستی، علائم و نشانه‌های آن نیز از بین می‌روند. سوختگی درجه یک معمولاً در طی 7 تا 10 روز بدون به جا گذاشتن جای زخم بهبود می‌یابند.
اگر زخم سوختگی درجه یک ناحیه بزرگی از پوست را، بیش از 3 اینچ، درگیر کند و یا روی صورت یا مفاصل بزرگ مثل: زانو، مچ پا، پا، ستون فقرات، شانه، آرنج یا ساعد باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

درمان سوختگی درجه یک

سوختگی درجه یک معمولاً با مراقبت خانگی درمان می‌شود. هرچه سریعتر سوختگی درجه یک را درمان کنید ممکن است طول دوره بهبودی شما نیز کوتاه‌تر شود. درمان سوختگی درجه یک شامل موارد زیر است:
- خیساندن زخم در آب آشامیدنی خنک به مدت 5 دقیقه یا بیشتر
- مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین درد
- استفاده از لیدوکائین (یک ماده بی‌حس کننده) با ژل یا کرم آلوئه ورا برای تسکین پوست
- استفاده از پماد آنتی بیوتیک و گاز شل برای محافظت از منطقه آسیب دیده
توجه داشته باشید که برای بهبود سوختی به هیچ عنوان نباید از یخ استفاد کنید. زیرا این کار می‌تواند آسیب وارد شده به پوست شما را بدتر کند. همچنین هرگز روی محل سوختگی پنبه نگذاید چون الیاف ظریف آن ممکن است به محل آسیب‌دیده چسبیده و خطر عفونت را بالا ببرد. به علاوه، از درمان‌های خانگی مانند گذاشتن کره و تخم مرغ روی محل سوخته نیز خودداری کنید، زیرا ممکن است تاثیر عکس داشته باشند و سبب تحریک پوست شما شوند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

2) سوختگی درجه دو

سوختگی درجه دو جدی‌تر از سوختگی درجه یک است. زیرا این آسیب فراتر از لایه بالایی پوست وارد می‌شود. این نوع سوختگی باعث ایجاد تاول می‌شود و به شدت قرمز شده و می‌سوزد. به مرور بعضی از تاول‌ها می‌ترکند و باز می‌شوند و ظاهری مرطوب و آبدار به سوختگی‌ها می‌دهند. با گذشت زمان نیز ممکن است بافت ضخیم، نرم و دلمه مانندی بر روی زخم ظاهر شود.
به دلیل ظرافت این زخم‌ها، تمیز نگه داشتن منطقه و بانداژ کردن مناسب آن‌ها برای جلوگیری از عفونت الزامی است. این کار همچنین به بهبود سریعتر سوختگی کمک می‌کند. بهبود برخی از سوختگی‌های درجه دو بیش از 3 هفته طول می کشد. اما بیشتر آنها طی 2 تا 3 هفته بدون ایجاد جای زخم و اغلب با تغییر رنگدانه‌های پوستی، بهبود می‌یابند.
هرچه تاول عمیق‌تر باشد، بهبود سوختگی نیز طولانی‌تر خواهد شد. البته در برخی موارد شدید برای رفع آسیب، پیوند پوست لازم است. در پیوند پوست، پوست سالم را از ناحیه دیگری از بدن گرفته و آن را به محل پوست سوخته منتقل می‌کنند.
در سوختگی درجه دوم نیز مانند سوختگی‌های درجه یک، از گذاشتن پنبه و استفاده از داروهای خانگی مشکوک خودداری کنید.

درمان سوختگی درجه دو

درمان سوختگی خفیف درجه دو به طور کلی شامل موارد زیر است:
- بردن پوست زیر آب خنک به مدت 15 دقیقه یا بیشتر
- مصرف داروهای بدون نسخه ضد درد (استامینوفن یا ایبوپروفن)
- استفاده از کرم آنتی بیوتیک روی تاول ها
با این حال اگر سوختگی منطقه گسترده‌ای مانند هر یک از موارد: صورت، دست‌ها، باسن، کشاله ران یا پاها را تحت تأثیر قرار داد، باید در اسرع وقت به دنبال فوریت‌های پزشکی باشید.

3) سوختگی درجه سوم

اگر از سوختگی درجه چهار صرف نظر کنیم، سوختگی درجه سه شدیدترین نوع از سوختگی است. این سوختگی معمولا بیشترین صدمه را ایجاد می‌کند و در لایه‌های مختلفی از پوست گسترش می‌یابد. یک تصور غلط وجود دارد که سوختگی درجه سه دردناک‌ترین نوع سوختگی است. ولی در این نوع سوختگی آسیب آنقدر گسترده است که به دلیل آسیب عصبی ممکن است اصلا دردی حس نشود.
علائمی که سوختگی درجه سه می‌تواند ایجاد کند، بسته به دلیل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- رنگ مومی و سفید
- رنگی مانند ذغال
- رنگ قهوه ای تیره
- بافت متورم و چرمی شکل
- تاول‌هایی که بزرگ نمی‌شوند
این زخم‌ها بدون جراحی، با جای زخم و جمع شدگی شدید جوش می‌خورند. هیچ جدول زمانی مشخصی نیز برای بهبودی خود به خودی سوختگی‌های درجه سوم وجود ندارد.

درمان سوختگی درجه سه

هرگز سعی نکنید سوختگی درجه سه را خود درمانی کنید. در صورت بروز آن‌ها باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. در حالی که منتظر آمدن کمک پزشکی هستید، محل آسیب دیده را تا بالای قلبتان بالا ببرید. لباستان را نیز در نیاورید. اما مطمئن شوید که هیچ جای لباستان به زخم نچسبد.
در مقایسه با سوختگی درجه یک و درجه دو، سوختگی درجه سوم بیشترین خطرات و عوارض مانند عفونت، از دست دادن خون و شوک را به همراه دارد. عدم توجه به این عوارض است که در بسیاری از موارد منجر به مرگ می‌شود. اما در مجموع تمام سوختگی‌ها خطر عفونت را با خود به همراه دارند. زیرا باکتری‌ها می‌توانند وارد پوست آسیب دیده شوند.

4) سوختگی‌های درجه چهار

این نوع سوختگی شامل تمام علائم سوختگی درجه سه است. اما به خارج از پوست و به سمت تاندون‌ها و استخوان‌ها نیز گسترش می‌یابد.
سوختگی‌های شدید خطر هیپوترمی و هیپوولمی را نیز به همراه دارد. کاهش خطرناک دمای بدن هیپوترمی نام دارد. هیپوترمی ممکن است بی‌ربط از سوختگی به نظر برسد. اما در حقیقت این وضعیت با از دست دادن بیش از حد گرمای بدن که ناشی از آسیب‌دیدگی است، ایجاد می‌شود. هیپوولمی یا کاهش حجم خون نیز هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن در اثر سوختگی بیش از حد خون از دست بدهد.
سوختگی‌های درجه یک و دو، در صورتی که به درستی و به سرعت درمان شوند، به طور کامل بهبود می‌یابند. این سوختگی‌ها به ندرت جای زخم باقی می‌گذارند. اما می‌توانند منجر به تغییر رنگدانه‌های پوستی که سوخته شوند. نکته اصلی این است که آسیب و عفونت‌های ناشی از سوختگی به حداقل برسد.

آسیب‌های ناشی از سوختگی

آسیب‌های شدید ناشی از سوختگی شدید درجه دو و درجه سه می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در بافت‌های عمیق پوستی، استخوان‌ها و اندام‌ها شود. از این رو بیماران ممکن است نیاز به این موارد داشته باشند:
- عمل جراحی
- فیزیوتراپی
- توانبخشی
- مراقبت های مادام العمر

علل سوختگی

سوختگی دلایل مختلفی دارد، که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوسته پوسته شدن بخش آسیب دیده که ناشی از مایعات داغ و در حال جوش است.
- سوختگی‌های شیمیایی (لینک دارد)
- سوختگی‌های الکتریکی (لینک دارد)
- آتش سوزی شامل شعله حاصل از کبریت، شمع و فندک
- مواجهه بیش از حد با نور خورشید
- سوختگی با اشعه و مواد رادیواکتیو
تعیین سطح سوختگی بر اساس علت آن انجام نمی‌شود. به عنوان مثال پوسته پوسته شدن بسته به میزان داغ بودن مایع و اینکه چه مدت در تماس با پوست باقی بماند می‌تواند باعث هر سه نوع سوختگی شود.
سوختگی‌های شیمیایی و الکتریکی نیازمند توجه فوری پزشکی هستند زیرا می‌توانند در داخل بدن تأثیر بگذارند، حتی اگر آسیب پوستی جزئی باشد.

 موارد مربوط به سوختگی

- سوختگی‎ها
- آشنایی با انواع سوختگی
- توصیه‌هایی برای چهارشنبه سوری
- سوختگی شیمیایی
- سوختگی الکتریکی

برخی از سرفصل‌های آموزشی عبارتند از:

- اندام‌های حیاتی آسیب‌های احتمالی و علائم آن‌ها
- علائم حیاتی بدن
- اقدامات اساسی در فوریت‌های پزشکی
- انجام CPR و بازگرداندن مصدوم
- شکستگی‌ها
- انواع مسمویت‌ها
- بریدگی‌ها
- سوختگی‌ها
- پریدن جسم خارجی در گلو