سوختگی‌های الکتریکی

برای کمک‌های اولیه در زمینه سوختگی با ولتاژ پایین اولین قدم، قطع جریان برق‌گرفتگی است که باید سریعاً کلید و کنتور قطع شده و یا دو شاخه و سیم از پریز کشیده شود اگر بدن مصدوم بدون پوشش باشد نباید به او دست زد زیرا دچار برق‌گرفتگی می‌شوید و جان نجات دهنده هم به خطر می‌افتد.

منبع سوختگی الکتریکی

به طور کلی سوختگی‌های الکتریکی به سوختگی‌هایی اطلاق می شود که به دلیل عبور جریان الکتریکی برق از بدن به وجود می‌آیند. منبع به وجود آورنده این نوع سوختگی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1) برق‌گرفتگی‌های خانگی یا صنعتی
2) برق‌گرفتگی‌های ناشی از برخورد صاعقه یا رعد و برق به بدن.

- سوختگی‌ها در نوع اول از نظر ولتاژ جریان برق ممکن است متفاوت باشند، یعنی با ولتاژ پایین تا ولتاژهای بسیار بالا (ابزار و وسایل برقی که در منزل و یا محیط کار اطراف ما وجود دارند با ولتاژ پایین برقی که در منزل و یا محیط کار اطراف ما وجود دارند با ولتاژ پایین هستند و معمولاً در اثر تماس مستقیم با سیم‌های بدون روکش به وجود می‌آیند. همچنین خراب بودن کلیدها یا خرابی وسایل برقی هم از دلایل مهم برق‌گرفتگی به شمار می‌آید.)
- در گروه دوم، سوختگی‌ها شدید بوده و در اثر اصابت صاعقه می‌تواند شخص را دچار مرگ آنی کند. نکته قابل توجه و مهم این است که آب یک‌ هادی خوب جریان برق به شمار می‌رود و در صورت مرطوب بودن بدن، آسیب ناشی از جریان برق بیشتر خواهد بود.

آسیب ناشی از برق‌گرفتگی

زمانی که شخص دچار برق‌گرفتگی می‌شود، جریان برق از نقطه‌ای وارد بدن می‌شود و از محلی که بدن با زمین تماس دارد، خارج می‌شود. حال آنکه این مسیر عبور جریان برق، همان ناحیه‌ای است که در طی برق‌گرفتگی دچار آسیب شده‌است. نقاطی که جریان برق وارد و یا خارج شده، مناطقی هستند که آسیب در این نقاط خود را به صورت یک حفره ناشی از گلوله نشان می‌دهد. اما آسیب فقط به این محل‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه تمام مسیری که جریان برق در بدن طی کرده است، دچار آسیب دیدگی می‌شود. جریان برق در حین عبور از بدن تولید گرما و انرژی می‌کند و این گرما و انرژی سبب تخریب سلول‌هایی می‌شود که در مسیر عبور جریان برق قرار دارد. هرچه ولتاژ برقی که وارد بدن می‌شود بیشتر باشد، سوختگی ایجاد شده عمیق‌تر و جراحت‌های وارد شده وخیم‌تر خواهد بود. علاوه بر آن جریان الکتریکی ضمن عبور از بدن در اعصاب، ماهیچه‌ها و قلب سبب تغییراتی می‌شود که سبب قطع فعالیت آن‌ها می‌شود.
بر همین اساس، سوختگی‌های الکتریکی جزو حساس‌ترین و خطرناک‌ترین سوختگی‌ها به شمار می‌روند.

آموزش کمک‎های اولیه و امداد توسط استاد حاجی علی‎رضایی- برای دیدن ویدیوهای بیشتر می‌توانید به صفحه استاد حاجی‌علیرضایی به آدرس komakemdad@ در اینستاگرام سر بزنید.

علائم برق‌گرفتگی

فردی که دچار برق‌گرفتگی می‌شود متناسب با محل عبور جریان برق علائم متفاوتی از خود نشان می‌دهد که این علائم عبارتند از :
- سوختگی: یکی از شایع‌ترین علائمی که بیماران در این زمان از خود نشان می‌دهند، سوختگی‌هایی است که در محل ورود و یا خروج جریان برق دیده می‌شود . این نوع سوختگی‌ها از نظر نوع، عمق و وسعت به میزان ولتاژ برق و مدت زمانی که تماس طول کشیده، بستگی دارد و شدت آن نیز متفاوت است.
- عوارض موجود در اندام‌ها: این عارضه به دلیل آسیب‌های وارده به راه‌های عصبی به وجود می‌آید که از یک گزگز و مورمور شدن ساده اندام‌ها مخصوصاً انگشتان دست و پا تا فلج کامل دست‌ها و پاها را می‌تواند شامل شود. گاهی بلافاصله بعد از برق‌گرفتگی این علائم بروز کرده و از یک فراموشی کوتاه مدت شروع و به حرکات غیرقابل کنترل ختم می‌شود.
- دردهای عضلانی و ماهیچه‌ای: با توجه به خطر آسیب مستقیم جریان برق به عضلات و گرمایی که در حین عبور جریان برق از بدن به وجود می‌آید، عضلات محل عبور برق دچار کوفتگی خفیف تا شدید شده و یا در موارد شدیدتر، دچار سوختگی از درون می‌شوند. در واقع حالتی مشابه زخم در عضلات به وجود می‌آید که در نتیجه دارای دردهای فراوانی است.
- تغییرات فشار خون: این عارضه معمولاً در موارد شدید برق‌گرفتگی دیده می‌شود که شامل افزایش و کاهش فشار خون می‌شود و در موارد شدیدتر شخص دچار شوک می‌شود که اقدامات سریع اورژانسی جهت فرد برق گرفته مورد نیاز است.
- ایست قلبی: این عارضه معمولاً در برق‌گرفتگی‌های با ولتاژ بالا رخ می‌دهد ولی امکان اینکه در برق‌گرفتگی‌های معمولی و با ولتاژ پایین هم رخ بدهد وجود دارد. این عارضه از اختلالات خفیف قلبی تا ایست کامل قلبی مشاهده شده است. مشکلات قلبی فرد مصدوم اغلب همراه با قطع تنفس است که باید به فرد سریعاً تنفس مصنوعی داده شود. زیرا مرگ در کمین اوست.
- عوارض روانی: هرچند این عارضه و علائم آن امکان دارد که با تأخیر به وجود آید و شخص برق گرفته را تحت تأثیر قرار دهد. ولی گاهی بلافاصله بعد از برق‌گرفتگی این علائم بروز کرده و از یک فراموشی کوتاه مدت شروع و به حرکات غیر قابل کنترل ختم می‌شود.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

کمک به مصدوم برق گرفته

در صورتی که به محل انشعاب اصلی یا کنتور برق به سهولت دسترسی دارید، تماس بین مصدوم و منبع برق را از طریق خاموش کردن آن، قطع کنید. در غیر این صورت، دو شاخه را خارج کنید یا کابل را درآورید . اگر به کابل، پریز یا محل انشعاب اصلی دسترسی ندارید، به موارد زیر عمل کنید:
- برای محافظت از خود، روی یک ماده خشک نارسانا مثل یک جعبه چوبی، یک کفپوش پلاستیکی یا یک دفترچه راهنمای تلفن بایستید.
- با استفاده از یک وسیله چوبی (مثل جارو)، اندام‌های مصدوم را از روی منبع الکتریکی کنار بزنید و یا منبع الکتریکی را از مصدوم دور کنید.
- اگر قطع تماس (مصدوم یا منبع برق) با یک وسیله چوبی مقدور نیست، ضمن آنکه کاملاً مراقب هستید تا به مصدوم دست نزنید، طنابی را به دور مچ پای مصدوم یا بازوان وی حلقه کنید و وی را از منبع جریان الکتریکی دور کنید.
- تنها در صورتی که ضرورت دارد، مصدوم را با کشیدن بخش‌هایی از لباس که شل و خشک هستند، (از منبع برق) دور کنید. این کار را تنها به عنوان آخرین تلاش انجام دهید زیرا ممکن است مصدوم همچنان "برق دار" باشد.
- برای دور کردن منبع برق اگر نمی‌توانید جریان الکتریکی را خاموش کنید، بر روی یک ماده خشک نارسانا (مثل یک دفترچه راهنمای تلفن) بایستید و با استفاده از یک دسته جارو، منبع برق را از مصدوم دور کنید. هرگز مستقیماً به مصدوم دست نزنید.

کمک‌های اولیه به فرد برق گرفته

- قبل از دست زدن به مصدوم، باید مطمئن شوید که تماس با منبع الکتریکی قطع شده است.
- به منظور خنک کردن سوختگی‌ها، موضع آسیب (در نقاط ورود و خروج جریان برق) را با مقدار زیادی آب سرد بشویید.
- در صورت امکان دستکش یکبار مصرف را بپوشید. به منظور محافظت از سوختگی‌ها در برابر عفونت‌های منتقل شونده از راه هوا، روی آن‌ها را با پانسمان استریل، باند مثلثی تا شده یا یک قطعه پارچه تمیز بدون کرک بپوشانید.
- با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
- به مصدوم اطمینان بدهید.
- در صورت بروز شوک، به درمان آن بپردازید.

مراقبت از سوختگی‌های با ولتاژ پایین

در مواقعی که ما با ولتاژ پایین برق سروکار داریم، معمولاً سوختگی‌ها شدید نیست. در این گونه موارد یک زخم کوچک در ناحیه برق‌گرفتگی دیده می‌شود. اما اقدامات دیگر هم لازم است که به شرح زیر است:
- اولین اقدام، قطع جریان برق‌گرفتگی است که باید سریعاً کلید و کنتور زده شود و یا دو شاخه و سیم از پریز کشیده شود.
- اگر بدن مصدوم بدون پوشش و لخت است، نباید به او دست زد چون دچار برق‌گرفتگی می‌شوید و جان شما هم به خطر می‌افتد.
- اگر امکان قطع جریان برق وجود نداشته باشد، با یک وسیله مثل طناب، لباس، چوب و یا یک وسیله عایق دیگر، مصدوم را از جریان برق دور کنید.
- اقدامات حمایتی و کمکی برای فرد مصدوم انجام بدهید.

مراقبت از سوختگی‌های با ولتاژ بالا

تماس با جریان ولتاژ بالا (که معمولاً در خطوط نیرو و کابل‌های هوایی پر فشار وجود دارد) معمولاً به مرگ فوری منجر می‌شود. افرادی که زنده می‌مانند، سوختگی‌های شدیدی خواهند داشت. از این گذشته، این شوک می‌تواند با ایجاد اسپاسم عضلانی، مصدوم را به اطراف پرتاب کرده، آسیب‌هایی مثل شکستگی ایجاد کند. جریان برق با ولتاژ بالا می‌تواند تا 18 متر جهش ("قوس") داشته باشد. اشیایی مثل چوب خشک یا لباس نمی‌توانند از شما محافظت کنند.
- قبل از نزدیک شدن به مصدوم، منبع جریان برق باید قطع شده باشد.
- مصدوم احتمالاً بی‌هوش است. پس از آنکه از بی خطر بودن محل مطمئن شدید، راه تنفسی مصدوم را باز کرده، تنفس وی را بررسی کنید.
- آماده باشید تا در صورت لزوم احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید.
- ببینید در صورتی که مصدوم در حال نفس کشیدن است، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید.
- علائم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را مرتباً کنترل و ثبت کنید.
- در جریان برق‌گرفتگی با ولتاژ بالا ناظران را از محل حادثه‌ای که در آن برق‌گرفتگی با ولتاژ بالا رخ داده است، دور کنید. فاصله ایمن، بیش از 18 متر از منبع برق است.

کمک به مصدوم در سوختگی با ولتاژ بالا

در سوختگی با ولتاژ بالا صحبت از جان مصدوم است که باید بتوانید با انجام پاره‌ای اقدامات، او را از خطر مرگ حتمی برهانید. پس از قطع جریان، برق، به اقدامات زیر به عمل آورید:
- بررسی وضعیت قلبی و تنفسی فرد مصدوم: این کار بسیار حائز اهمیت است زیرا با ولتاژ بالا باعث ایست قلبی و قطع تنفس مصدوم می‌شود و چه بسا مصدومانی که به خاطر همین امر جان خود را از دست داده‌اند. پس اگر مصدوم با قطع تنفس روبرو شده و نفس نمی‌کشد، سریعاً باید تنفس مصنوعی دهان به دهان را برای بیمار شروع کنیم. باید راه‌های تنفسی مصدوم بررسی شود و در صورتی که مسدود شده، باید مشکل را برطرف کنیم. همزمان با انجام تنفس باید قلب مصدوم را هم کنترل کرد، در صورتی که از کار افتاده و کار نمی‌کند، باید ماساژ قلبی را هم شروع کنیم. به این مجموعه عملیات، احیای قلبی تنفسی گفته می‌شود که باید سریعاً و توأم با هم و با حفظ خونسردی انجام شود.
- شناسایی محل سوختگی: محل سوختگی‌ها را باید جهت جلوگیری از عواقب بعدی مثل عفونت‌ها پانسمان کنیم.
- اگر مصدوم هوشیاری کامل دارد باید به او مایعاتی خورانده شود تا از آسیب به کلیه‌ها جلوگیری شود.
- در صورتی مصدوم سقوط کرده باشد باید مراقب شکستگی‌ها بود.
- به منظور انتقال فرد مصدوم، باید مراقب شکستگی‌های احتمالی خصوصاً در ناحیه گردن و ستون فقرات بود.
- از سوی دیگر باید مراقب اختلالات بینایی و مشکلات چشم بوده در صورت درد و آبریزش از چشم مصدوم باید آن‌ها را ببندیم.
- پس از اقدامات اولیه، مصدوم باید سریعاً به مراکز درمانی فرستاده شود. به منظور بررسی‌های بیشتر باید مصدوم سریعاً به بیمارستان یا مراکز درمانی مجهز منتقل شود و زیر نظر پزشک و متخصصان قرار گیرد.
- راه‌های جلوگیری از سوختگی را به دیگران، به ویژه به فرزندان آموزش داده و این را یادآوری کنیم که پیشگیری بهتر از درمان است.
- یکی از اقدامات دیگر برای مصدوم تزریق واکسن کزاز است که باید اطمینان حاصل کرد که واکسیناسیون به روز باشد، زیرا سوختگی‌ها یکی از شایعترین علل عفونت‌ها، از جمله کزاز هستند.
- یکی از موارد ایمنی این است در صورتی که مصدوم در تماس با جریان الکتریکی است، به وی دست نزنید، ممکن است مصدوم برق دار باشد و شما هم در معرض برق‌گرفتگی قرار بگیرید.
- هرگز از وسایل فلزی برای قطع تماس الکتریکی استفاده نکنید (رسانا هستند). روی یک ماده خشک نارسانا ایستاده، از یک وسیله چوبی استفاده کنید.
- آماده باشید تا در صورت توقف تنفس مصدوم، احیای تنفسی یا ماساژ قلبی را تا رسیدن کمک‌های اورژانس ادامه دهید.

درمان برق‌گرفتی

درمان بسته به عمق و وسعت نواحی دچار سوختگی متفاوت است.
- در مورد سوختگی‌های خفیف: روی نواحی سوختگی درجه 1 پماد سوختگی بمالید.
- نواحی کوچک دچار سوختگی درجه 2 یا 3 را به مدت 10 دقیقه در آب سرد فرو ببرید تا درد و تورم کاهش یابد.
- ناحیه دچار سوختگی را تمیز نگاه دارید. روزانه یک بار ناحیه سوخته را در وان آب ولرم قرار دهید یا روی آن کمپرس آب ولرم قرار دهید.
- در صورت امکان، ناحیه سوخته را بالاتر از سایر نقاط بدن قرار دهید.
- می‌توانید از پانسمان‌های مخصوص روی ناحیه سوخته استفاده نمایید.
- تمام موارد سوختگی درجه 3 وسیع و بعضی موارد سوختگی درجه 2 نیاز به بستری شدن دارند. برای موارد وخیم، مراکز مخصوص سوانح و سوختگی وجود دارد.
- جراحی برای پیوند پوست روی سوختگی‌های درجه 3 انجام می‌شود.

 موارد مربوط به سوختگی

- سوختگی‎ها
- آشنایی با انواع سوختگی
- توصیه‌هایی برای چهارشنبه سوری
- سوختگی شیمیایی
- سوختگی الکتریکی