گونه شبگرد معمولی (European Nightjar)

نام فارسی: شبگرد (شبگرد معمولی)
نام علمی: Caprimulgus europaeus
نام انگلیسی: European Nightjar
نام‌های محلی: ترکی: یاپلاق، کردی: شوان خ هل7ه تینه، سیستانی: شُوپرََک، لری: دوسَک

ویژگی‌های ظاهری شبگرد معمولی

طول بدن 26 تا 28 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 57 تا 64 سانتیمتر است. شبگردی با بدن کشیده، بال‌ها و دم بلند و سر بزرگ است که در نگاه اول شبیه به شاهین‌های کوچک یا کوکوی معمولی به نظر می‌رسد. نر و ماده متفاوت و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده‌ی نر بالغ بدن از خاکستری نقره‌ای تا قهوه‌ای مایل به خاکستری و خرمایی کمرنگ همراه با راه‌راه عرضی و خالهای قهوه‌ای و نخودی تغییر نشان میدهد. سر بزرگ و تخت و منقار بسیار کوچکی دارد که در بین مویپرهای بلند اطراف منقار به سختی دیده میشود. نوار گلویی سفید و لکه‌هایی به همین رنگ روی کتفها دارد که تشکیل نوار مشخصی میدهند. سه لکه‌ی سفید روی شاهپرهای اولیه نزدیک به انتهای بال‌ها و لکه‌های بزرگی به همین رنگ در انتهای پرهای کناری دم دارد. پرنده‌ی ماده شبیه به نر است ولی لکه‌های انتهایی بالها و دو طرف دم نخودی رنگ هستند و یا اینکه فاقد این لکه‌ها است. پرندة نابالغ شبیه به پرنده‌ی ماده ولی بدن روشنتردارد.

ویژگی‌های زیستی شبگرد معمولی

استپ‌ها و بوته‌زارهای باز در نواحی خشک و نیمه‌خشک، فضاهای باز درون جنگلهای سوزنی‌برگ، درختزارهایی با درختان صنوبر، غان، بلوط یا ترکیبی از سوزنی برگان و پهن برگان را ترجیح می‌دهد و از مناطق کوهستانی، جنگلهای انبوه و نواحی با پوشش گیاهی بلند نظیر نیزارها پرهیز می‌کند. شب فعال است و به استثنای زمان شکار در غروب یا طلوع آفتاب، اغلب شب‌ها در نور چراغ ماشین‌ها دیده می‌شود ولی به کمک صدای منحصر به فردش می‌توان پی به حضورش برد. در طی روز به حالت قوز کرده روی شاخه‌های درختان و درختچه‌ها یا روی زمین به استراحت می‌پردازد. پروازی سبک، بی‌صدا و نامنظم دارد. حشره‌خوار است و بیشتر از شب‌پره‌ها و سوسک‌های در حال پرواز تغذیه می‌کند.
تولید مثل: جوجه‌آوری از اوایل اردیبهشت و با تشکیل قلمرو در درختزارهای باز یا بوته‌زارهای کوتاه آغاز می‌شود. تک همسر است و آشیانه‌اش گودی بسیار کم‌عمق و کوچک بدون استفاده از مصالح روی زمین است. معمولاً در نزدیک آشیانه قطعه چوب خشکی قرار می‌دهد که احتمالاً به عنوان نشانه‌ای برای یافتن محل آشیانه برای پرنده به کار می‌آید. معمولاً دو تخم بیضی بلند، صاف و تا حدودی صیقلی، خاکستری مایل به سفید تا کرم رنگ، با خط و خال‌های قهوه‌ای تیره تا قهوه‌ای مایل به زرد و به ابعاد 5/22 × 9/331 میلیمتر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 18 تا 21 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. ممکن است پس از 1 روزگی پرنده‌ی نر پرورش جوجه‌ها را بر عهده گیرد و پرنده‌ی ماده اقدام به گذاشتن دومین دسته تخم کند. جوجه‌ها در 16 تا 18 روزگی پرواز میکنند و در 31 تا 34 روزگی مستقل میشوند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

زیستگاه، پراکندگی و فراوانی شبگرد معمولی در ایران

این پرنده در جنگل ها واراضی پست، حاشیه جنگل‌ها و میان جنگل‌هایی که سرخس روییده باشد و حوالی تپه‌های شنی به سر برده و روی زمین تخمگذاری می‌کند. در ایران، تابستان‌ها فراوان است.

وضعیت حفاظتی شبگرد معمولی

در فهرست پرندگان حمایت شده‌ی جهانی و ملی قرار ندارد.

طبقه‌بندی گونه شبگرد معمولی

مشخصات گونه شبگرد معمولی

صدای پرنده: صدای این پرنده با لرزش همراه است و شبیه »کو-ایک» شنیده می شود.
مشاهده در تهران (اگر حضور دارد)
زمان حضور:
مکان مناسب تماشا:
زادآوری:
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم

راسته شبگرد سانان

• خانواده شبگردیان

- گونه شبگرد معمولی (شبگرد اروپایی)
- گونه شبگرد مصری (شبگرد دشتی)
- گونه شبگرد هندی
- گونه شبگرد بلوچی

Morphological characteristics: 26-28 cm length and 57-64 cm wing-span. A nightjar with elongated body, long wings and tail, and large head. Structure suggests both small falcon Falco and Common Cuckoo Cuculus canorus. Sexes dissimilar with no seasonal variation. In adult male, plumage varies from silvergrey to grey-brown and pale rufous with brown and buff bars and spots. Head large and flat, small bill hardly noticeable among long rictal bristles. Also with narrow white patch across lower throat, white spots on scapulars, forming distinct band, white band along base of outer primaries, and white corners to tail-tip. In adult female, white spots on throat, wing, and tail replaced by buff, or absent. Juvenile resembles adult female but body paler.
Biological characteristics: Prefers dry open woodland, glades and clearings in forest, groves in steppe or among cultivated fields, shrubby steppes, tamarisks along rivers or round wells in semi-desert, and rocky hills with sparse vegetation; avoids mountainous regions, dense forests, and high vegetations such as reedbeds. A nocturnal insectivore, feeding aerial at dusk and dawn, hiding on ground or on branch by day, where hard to see due to cryptic plumage; noticeable mostly at night by calls. Frequently seen at night in car headlights. Flight rapid and buoyant, with rapid twists and irregular deep wing-beats. Feeds mainly on large flying insects, especially moths and beetles. Breeding starts late April. Monogamous and territorial. Nest a shallow scrape on ground, in the open, in clearing, or among low scrub or tall vegetation; small twig placed near nest enables locating it. Usual clutch 2 long-elliptical, smooth, and fairly glossy eggs, grey-white to cream, irregularly marked with spots and blotches of yellow-brown, dark brown, and grey, rarely unmarked, 31.9×22.5 mm in size. Eggs hatch after 18-21 days. Chicks semi-altricial and nidicolous. Sometimes, male responsible for chick rearing after 13 days while female lays a second clutch. Able to fly at 16-18 days, independent in 31-34 days.
Distribution and abundance: A fairly common and widespread summer visitor and passage migrant through much of Iran.
Conservation status: This bird is not listed in the global or national protected species.