گونه سارگپه کوهی Upland Buzzard
نام فارسی: سارگپه کوهی
نام علمی: Buteo hemilasius
نام انگلیسی: Upland Buzzard
نام‌های محلی: ترکی: داغ ساری، کردی: باشووی کیوی
ویژگی‌های ظاهری گونه سارگپه کوهی
طول بدن سارگپه کوهی 61 تا 72 سانتیمتر، طول بال در نرها 44.5 تا 48 سانتیمتر و در ماده‌ها 49 تا 50.4 سانتیمتر است. سارگپه‌ای درشت‌جثه و تا حد زیادی شبیه به سارگپه پا بلند و سارگپه پرپا است ولی نسبت به آن اندکی بزرگتر به نظر می‌رسد. نر و ماده همشکل (ماده اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در ریخت روشن، قاعده پرهای سر و گردن سفید است. روتنه قهوه‌ای خاکستری دارد و پس گردن، بخش بالایی روتنه و پوشپرهای روی دم تا حدی خرمایی دیده می‌شود. دم سفید و خاکستری و دارای چند نوار نه چندان مشخص به رنگ خاکستری تیره است. زیرتنه سفید کرم و تا حدی رگه‌رگه قهوه‌ای رنگ (به ویژه در بخش بالایی سینه) دارد و لکه‌های بزرگ قهوه‌ای مایل به سیاه نامنظمی در پهلوها به چشم می‌آید. در برخی افراد زیرتنه یکدست قهوه‌ای دیده می‌شود. پوشپرهای زیر بال‌ها خرمایی کمرنگ است و در مچ‌ها لکه سیاه و در قاعده شاه‌پرهای اولیه لکه سفید بزرگی دارد. در ریخت تیره، بدن یکدست قهوه‌ای مایل به سیاه است ولی قاعده پرهای بال‌ها و دم سفید خاکستری دیده می‌شود. منقار خاکستری مایل به آبی است و قاعده نیم‌نوک بالا مایل به زرد است. پاها و انگشتان زرد یا خاکستری مایل به زرد و ناخن‌ها سیاه هستند. همچنین روی تارسوس‌ها تا حدی با پر پوشانده شده و فلس‌های آن کوچکتر از فلس‌های سارگپه پا بلند است. پرنده نابالغ شبیه به بالغ‌ها است ولی بر خلاف بالغ‌ها فاقد نوارهای سیاه در امتداد لبه عقبی بال‌ها است.
ویژگی‌های زیستی گونه سارگپه کوهی
استپ‌های خشک و نیمه‌خشک حاشیه تپه ماهورها و کوهستان‌ها، دامنه‌های سنگی و صخره‌ای نواحی کوهستانی و دره‌های سنگی و صخره‌ای وسیع را ترجیح می‌دهد. نسبت به سارگپه پا بلند بیشتر در نواحی کوهستانی و مرتفع‌تر به سر می‌برد و به ندرت در دشت‌های باز دیده می‌شود.
- تغذیه: اغلب از پستانداران کوچک‌جثه نظیر خرگوش‌های جوان، سنجاب‌های زمینی و سایر جوندگان، پرندگان کوچک‌جثه، خزندگان و حشرات بزرگ تغذیه می‌کند و آن‌ها را روی زمین و یا در هوا شکار می‌کند. سایر رفتارهایش شباهت زیادی به سارگپه پرپا و سارگپه پا بلند دارد.
پراکنش گونه سارگپه کوهی در ایران
این گونه از سارگپه‌ها در ایران به صورت سرگردان و فقط 1 بار توسط زارودنی در ماه نوامبر سال 1900 میلادی از حوضه طبس در استان یزد ثبت شد. از آن زمان تاکنون گزارش موثق دیگری در دست نیست. به نظر می‌رسد که به دلیل شباهت زیاد این پرنده به سارگپه پرپا حضورش در کشور به درستی گزارش نشده باشد.
وضعیت حفاظتی گونه سارگپه کوهی
در فهرست پرندگان حمایت شده ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
طبقه‌بندی گونه سارگپه کوهی
Buteo hemilasius
Morphological characteristics: 61-72 cm length, wing length 44.5-48 cm in males and 49-50.4 cm in female. A large buzzard, recalling Long-legged Buzzard B. rufinus and Rough-legged Buzzard B. lagopus, but larger. Sexes similar (female slightly larger) with no seasonal variation. Pale morph has white bases on feathers of head and neck. Upperparts grey-brown with nape, mantle, and upper tail-coverts slightly rufous. Tail grey-white with a few indistinct darker grey bars. Underparts cream-white, lightly streaked brown (broadest on upper breast), and with large black-brown patch on each flank. Some individuals show uniform brown underparts. Under wing-coverts pale rufous with large black patch at wrist, contrasting with large white patch at primary-bases. A dark morph occurs in which entire plumage is black-brown, but bases of wingfeathers and tail still grey-white. Bill bluish-grey, with yellowish base to upper mandible. Legs and feet yellow or yellowish grey, claws black. Tarsi partially feathered, more finely scaled than in Long-legged Buzzard. Juvenile like adult, but lacks solid black bar along rear edge of wing.
Biological characteristics: Prefers dry and semi-dry steppe fringing sand dunes and mountains, stony and rocky mountainsides, and vast rocky valleys. More dependent on rocky highlands than Long-legged Buzzard, rarely recorded in open plains. Feeds mostly on small mammals such as young hares, squirrels, and small birds, also reptiles and large insects taken; takes prey from ground or in flight. Behaviour recalls Long-legged and Rough-legged buzzards.
Distribution and abundance: Collected by Zarudny in Nov 1900 in Tabas basin (south Khorasan) and recorded as rare vagrant here. No further records available. Due to high similarities with Long-legged Buzzard, presence status probably not correctly recorded in Iran.
Conservation status: listed in protected species of Iran and is of conservation values.