گونه عقاب دریایی پالاس Pallas Sea Eegle
نام فارسی: عقاب دریایی پالاس
نام علمی: Haliaeetus leucoryphus
نام انگلیسی: Pallas`s Fish Eagle (Pallas Sea Eegle)
نام‌های محلی: ترکی: پالاس قارتالی، کردی: هه‌لوی ده‌ریایی پالاس
زیرگونه‌های عقاب دریایی پالاس
عقاب دریایی پالاس زیرگونه‌های متفاوتی ندارد.
ویژگی‌های ظاهری گونه عقاب دریایی پالاس
طول بدن عقاب دریایی 76 تا 84 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 200 تا 250 سانتیمتر است. عقابی به نسبت درشت‌جثه که شباهت زیادی به عقاب دریایی دم سفید دارد ولی به واسطه جثه و منقار کوچکتر، سر لاغر و کشیده و گردن به نسبت بلند از آن متمایز می‌شود. نر و ماده همشکل (ماده اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ بدن به رنگ قهوه‌ای تیره، سر و گردن مایل به سفید، سینه نخودی و دم تیره با نوار پهن سفید در وسط آن است. پرنده نابالغ با بدن یکدست قهوه‌ای، نوار سفید روی پوشپرهای زیر بال‌ها، لکه روشن در قاعده شاهپرهای اولیه در زیر بال‌ها و دم کاملاً تیره از پرنده بالغ مشخص می‌شود.
ویژگی‌های زیستی گونه عقاب دریایی پالاس
دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و پهنه‌های آبی گسترده را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و اغلب نزدیک آب‌هایی که ماهی‌های فراوان دارد، به سر می‌برد. با بال‌زدن‌های به نسبت سریع پرواز می‌کند و با بال‌های هم‌سطح بدن بال‌بازروی می‌کند و اوج می‌گیرد.
- تغذیه: به طور عمده از ماهی‌ها تغذیه می‌کند و قادر است در حال پرواز ماهی و یا سایر طعمه‌ها را از سطح آب یا زمین به چنگ آورد. در فصل زمستان که ماهی کمیاب می‌شود از پرندگان آبزی، لاشه‌ها و گاهی از زباله‌های قابل دسترس تغذیه می‌کند. در برخی موارد نیز پرندگان شکاری بزرگ را تعقیب می‌کند و طعمه آن‌ها را تصاحب می‌کند.
زیستگاه گونه عقاب دریایی پالاس
عقاب دریایی پالاس در مناطق ساحلی، تالابی و حاشیه رودخانه‌ها زیست می‌کند. این پرنده در حاشیه دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و آب مانده یا بلندی‌های کنار آب به سر برده و در نیزارها یا حاشیه دیوارهای شنی رودخانه یا روی زمین در نزدیکی آب‌هایی که برای شکار مناسب باشد، آشیانه می‌سازد. در ایران به تعداد اندک در سواحل شرقی تا غرب و جنوب غرب دریای کاسپین دیده می‌شود.
مکان‌های مهم زادآوری در ایران
عقاب دریایی پالاس در ایران زادآوری ندارد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه عقاب دریایی پالاس
- پراکنش در جهان: عقاب دریایی در آسیای مرکزی تا حاشیه‌ی قطب، قزاقستان، هیمالیا، بنگلادش، شمال هندوستان و شمال خاورمیانه پراکنش دارد.
- پراکنش در ایران: به صورت اتفاقی در سواحل دریای مازندران و جنوب شرق ایران دیده شده‌است. در گذشته به تعداد بسیار اندک ولی منظم در نواحی جنوبی دریای مازندران و در امتداد سواحل خلیج فارس از مرز عراق تا سواحل بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کرد. اما از دهه 50 شمسی به بعد، گزارشات پراکنده و نامنظمی از این پرنده و تنها مربوط به منطقه میانکاله، تالاب انزلی، خور گواتر در سواحل بلوچستان و میناب در استان هرمزگان موجود است.
- پراکنش در تهران: تا کنون در شهر تهران رکورد نشده است.
مهاجرت سالیانه (کوچ) گونه عقاب دریایی پالاس
اغلب جمعیت عقاب دریایی پالاس مهاجرت طولانی ندارند اما تعداد کم و خصوصاً جوان‌ها ممکن است از زیستگاه زادآوری پراکنده و دور شوند.
وضعیت حفاظتی گونه عقاب دریایی پالاس
جزء پرندگان آسیب‌پذیر (VU) است. در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت شده قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است. از مهمترین عوامل تهدید کننده این پرنده در مقیاس بین‌المللی می‌توان به تخریب و از دست رفتن بخش عمده‌ای از زیستگاه‌ها ناشی از فعالیت‌های کشاورزی و توسعه شهرها و روستاها نام برد. از سوی دیگر می‌توان به قطع و برداشت درختان بلند در اطراف تالاب‌ها که کاهش مکان ساخت آشیانه و استراحت شبانه و در نتیجه کاهش کیفیت و مطلوبیت زیستگاه برای این گونه را در پی دارد و همچنین کاهش موفقیت جوجه‌آوری به دلیل آلودگی تالاب‌ها به آفت‌کش‌ها و پساب‌های صنعتی و نیز کاهش منابع غذایی ناشی از شکار پرندگان و بهره‌برداری بیش از حد از ماهی‌ها، اشاره کرد.
روش‌های شناسایی گونه عقاب دریایی پالاس
- شناسایی در حالت پرواز از راه دور: پرنده‌ای بزرگ با بال‌های کشیده و 7 انگشت در دست‌ها است. لبه‌ی بال‌ها S شکل است. پهنای بال در قسمت بازو، پهن‌تر از دست‌ها و محل اتصال به بدن است. از فاصله‌ی دور رنگ سر و گردن کاملاً روشن و سفیدی وسط دم به خوبی نمایان است. جوان‌ها در دست‌ها و در پایه‌ی شاهپرهای اولیه یک لکه سفید دارند (اغلب روی شاهپرهای P1 تا P7). دم در جوان‌ها یکدست و یکرنگ است.
- شناسایی در حالت پرواز از نزدیک: بالغ‌ها به سادگی از روی رنگ دم قابل شناسایی هستند. همچنین رنگ نخودی سر و گردن به خوبی نمایان است و به شناسایی کمک می‌کند. طرح زیر بال جوان‌ها نیز خاص است. تقریباً دو خط در زیر بال‌ها دیده می‌شود و پرهای پوششی بزرگ راه‌راه هستند. دم یکدست قهوه‌ای تیره است اما در جوجه عقاب دریایی داخل هر شاه‌پر دمی، یک خط خاکستری دیده می‌شود که وقتی دم کاملاً باز باشد، روشن دیده می‌شود.
- شناسایی در حالت نشسته: سر و گردن به لحاظ رنگ کاملاً با هم در تضاد هستند. سر زرد- نخودی و بدن قهوه‌ای است. بال‌ها بزرگ است و روی بدن را می‌پوشاند. شاهپرهای پوششی روی بال قهوه‌ای تیره هستند که حاشیه هر پر قهوه‌ای روشن است. طول شاه‌پرها به انتهای دم نمی‌رسد و اندکی کوتاه‌تر است. پاها سربی رنگ است و سفیدی وسط دم در بالغ‌ها به خوبی دیده می‌شود. جوان‌ها کمی شبیه عقاب دریایی دم سفید جوان هستند اما روشن‌ترند و منقار کوتاه‌تر و نازک‌تری دارند.
بخش‌های بدون پر (لخت) گونه عقاب دریایی پالاس
چشم‌ها در بالغ‌ها زرد- نارنجی و در نابالغ‌ها قهوه‌ای- خاکستری هستند. منقار خاکستری است و رنگ پاها در بالغ‌ها خاکستری است.
فازهای رنگی متفاوت گونه عقاب دریایی پالاس
این گونه فازهای رنگی متفاوتی ندارد.
گونه‌های مشابه عقاب دریایی پالاس
- گونه عقاب دریای دم سفید: در بالغ‌ها دم کاملاً سفید است. منقار زرد پررنگ و ضخیم‌تر است. سر، گردن و شانه‌ها تا پشت بدن کرم رنگ است که در زمینه‌ی آن طرح دیده می‌شود. رنگ روشن روی سر به سمت انتهای بدن به آرامی قهوه‌ای می‌شود، در حالی که در عقاب پالاس رنگ سر و گردن با بدن کاملاً کنتراست دارد. عقاب دریایی دم سفید 7 انگشت بلند و عقاب دریایی پالاس 6 انگشت بلند و 1 انگشت کوچک دارد. پاها در این گونه زرد و در گونه پالاس خاکستری هستند. در نابالغ‌ها در هر شاه‌پر دمی، رنگ روشن در وسط و رنگ قهوه‌ای در اطراف آن دیده می‌شود.دم در نابالغ پالاس تیره و یکدست است. از نگاه زیر پرهای پوششی میانی کرم رنگ هستند و لکه روشن در شاه‌پرها دیده نمی‌شود.
- گونه‌های دال سیاه و دال معمولی: دم کوتاه بوده و در آن بند سفید وجود ندارد. در بال‌های دال معمولی در زیر و روی بال‌ها هنگام پرواز در پرهای پوششی رنگ کرم دیده می‌شود اما بال‌ها در عقاب پالاس یکنواخت و یک رنگ هستند. در نقایسه با دال سیاه نیز می‌توان به تیرگی یکنواخت سینه و شکم نسبت به بال‌ها اشاره کرد که در عقاب پالاس سر و گردن کاملاً نخودی و سینه قهوه‌ای روشن است.
تشخیص جنسیت گونه عقاب دریایی پالاس
دو جنس نر و ماده به هم شبیه هستند. ماده‌ها مشخصاً جثه درشت‌تری دارند. اگر هر دو جنس کنار هم نباشند، تشخیص آن‌ها دشوار خواهد بود.
طبقه‌بندی گونه عقاب دریایی پالاس
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
Haliaeetus leucoryphus
Morphological characteristics: 76-84 cm length and 200-250 cm wingspan. An eagle similar to White-tailed Eagle H. albicilla but a little smaller with long deep bill, thin elongated head, and rather long neck. Sexes similar (female slightly larger) with no seasonal variation. Adult bird distinguished by dark brown body, whitish head and neck, rufous mantle, and dark tail with broad white base. Juvenile distinguished from adult by grey-brown head and body, conspicuous white bar on median under wing-coverts, white bases to inner primaries, and an entirely black tail.
Biological characteristics: Prefers lowland lakes, rivers, and wetlands with ample fish. Flight with rather rapid wing-beats. Soars with wings stretched parallel to body level. Feeds mainly on fish, able to catch fish or other food item either from ground or water surface during flight. In winter, when fish scarce, feeds on water-birds, carrion, and sometime offal. Occasionally, chases other large predatory birds, attempting to steal prey.
Distribution and abundance: Formerly a regular winter visitor to south Caspian region, Sistan and Persian Gulf coast from Iraq border east to Baluchestan, but only four records of single birds since 1970 at Miankhaleh (Mazandaran), Anzali wetland (Gilan), Khor-e Gowatr (Baluchestan), and Minab (Hormozgan).
Conservation status: Globally has been listed as Vulnerable (VU) in IUCN red list. Also concerned as protected species in Iran and is of conservation values. The most important factors internationally threatening this species include destruction and loss of habitats often due to drainage for agricultural usage and development of cities and villages, reduction of nesting and roosting sites and decrease in habitat quality due to deforestation around wetlands, pollution of wetlands with pesticides and industrial effluents which results in reduction of breeding success and decrease in populations, decrease in food sources caused by bird hunting and overfishing.