بناهای عبادی؛ زیگورات چغازنبیل

در سراسر خاور نزدیک باستان، گرایشی به ستایش و پرستش شکل کوه وجود داشت. زیگورات‌های عظیم که به همواری یکنواخت جلگه بین‌النهرین (منطقه بین دو رود دجله و فرات) جلوه می‌بخشید، جز تقلیدی از کوه‌های مقدّس فلات ایران نبودند. به نظر پوپ 3 اگرچه تکوین این بناهای عظیم در بین‌النهرین بوده ولی الهام و مفهوم آن، آشکارا ایرانی است. زیگورات چغازنبیل بنایی ایلامی است. ایلامیان ساکنان اولیه ناحیه‌ای از ایران بودند، که امروز خوزستان نامیده می‌شود. کاوش‌ها نشان می‌دهد که ایلامیان با همسایگان سومریشان در غرب مراوده داشته‌اند.

این بنا را اونتاش گال شاه ایلام در حوالی سال 1250 ق. م در یکی از شهرهای شوش به نام دوراونتاش ساخته و به خدای بزرگ ایلام تقدیم کرده است.
زیگورات چغازنبیل قدیمی‌ترین بنای تاریخی شناخته شده در ایران است که دارای ابعادی چشمگیر بوده و پهلو به پهلوی اهرام مصر می‌زند.

زیگورات چغازنبیل 50 متر بلندی و مساحتی برابر 105×105 مترمربع داشته است. این بنا که با کاربرد معبد و مقبره به کار می‌رفته از پنج برج متّحدالمرکز با ارتفاع‌های مختلف تشکیل شده‌است. هر طبقه از روی سطح محوطه جداگانه ساخته شده و بالا رفته است. به طوری که از طبقه اول به صورت چند قوطی توی هم به نظر می‌رسیده است.
چهار دروازه‌ی بنا دقیقاً در چهار جهت اصلی است. معبد بر بام بنا قرار داشته و در وسط هر یک از چهار طرف زیگورات یک مجموعه پلکان وجود داشته است. دیوارهای زیگورات که بیشتر از خشت خام بوده، با ملات ساروج و قیر ساخته و در بسیاری از جاها پوشیده از آجر لعابدار کوره‌پزی با رنگ‌های آبی و سبز و درخشش فلزی بوده است.

این بنا دو ویژگی مهم دارد. اول آنکه بر روی آجرهای نما خطوطی به شکل خط میخی که همان خط ایلامی می‌باشد، حک شده است. دوم آنکه قدیمی‌ترین تاق قوسی شکل ایران در این بناست. سقف پله‌های این بنا، تاقی نیم دایره‌ای شکل و بدون تیزی دارد.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان