نماد ایران هم مثل خرس روس و پاندای چینی نجات پیدا می‌کند؟
فرار پلنگ از قتلگـــــــــــاه
کامران حسین‌پور| فدراسیون فوتبال پول ندارد! شایعه است «ائل‌خودرو ارس» اسپانسر آن جا زده و پول نمی‌دهد. تکلیف اردوهای تیم‌ملی در راه آماده‌سازی جام‌جهانی برزیل معلوم نیست. رزرو نهایی کمپ و هتل محل اقامت ملی‌پوشان در سرزمین فوتبال روی هواست و در این میان خبر رسیده که فیفا تکلیف «یوزپلنگ» ایرانی را روشن و اجازه داده است که روی پیراهن ملی‌پوشان با آنها به برزیل برود. البته صحبت از اسپانسرینگ لباس و پلنگ پوما نیست، صحبت از یوزپلنگ نایاب خاورمیانه است که امروز به «یوزپلنگ ایرانی» مشهور شده است. (تا سال 1370 سه کشور آفریقایی، بخش‌هایی از خاورمیانه و ایران زیستگاه این یوز بود که با منقرض شدن نسل آن در آفریقا و خاورمیانه تنها چند قلاده در ایران باقی مانده است.) یوزپلنگی که معصومه ابتکار رییس سازمان محیط زیست در دیدار با سپ‌بلاتر و کفاشیان در تهران پیشنهاد کرد تصویر آن به عنوان نماد ایران روی پیراهن ملی‌پوشان در مسابقات جام‌جهانی حک شود. نمادی که در چند وقت اخیر از اوضاع خوبی برخوردار نبوده و اخبار متفاوتی از مرگ و میر آنها در چند ماه اخیر منتشر شده است.
سال 92 سال مرگ پلنگ‌ها چند ماهی است که اخبار نگران‌کننده‌ای از کشتار یوزپلنگ ایرانی در گوشه و کنار کشور شنیده می‌شود. یوز زیبا و نایابی که به بهانه سرما، غذا و عدم توجه به آنها به انسانها پناه آورده تا شاید جایی برای آسایش و لقمه‌ای برای غذا پیدا کند که این‌طور نبوده و جز ضربات مرگبار چوب و چماق چوپان‌ها و مرگ چیز دیگری عایدش نمی‌شود. آخرین نمونه در این‌باره به زمستان سال گذشته برمی‌گردد که سه قلاده یوزپلنگ ماده با توله‌های خود برای یافتن غذا به روستایی در یزد پناه برده و توسط اهالی سلاخی شده بودند. همین چند وقت پیش بود که یک قلاده یوزپلنگ جوان در تصادف با خودروی پراید در کرمان کشته شده و از بین رفت. البته این بلایا فقط برای یوزپلنگ نبوده و پلنگ ایرانی هم در خطر است (یوزپلنگ ایرانی با پلنگ ایرانی تفاوت دارد) پلنگی که در 9 ماه اخیر تعداد هشت قلاده از آن توسط شکارچیان غیرمجاز و مردم محلی از بین رفته‌اند. پانزده روز پیش یک قلاده پلنگ زیبا و نایاب در شمال خراسان با ضربات چوب و سنگ چهار چوپان قلچماق که نگران گوسفندان گله خود بودند کشته شد. حیوانی که در ابتدا طبق گزارش محیط‌بان‌ها براثر تعقیب و گریز سگ‌های گله از نفس افتاده و در نهایت با ضربات هولناک گرز و سنگ چهار چوپان کشته شد. البته این اولین و آخرین مورد نبوده و ظرف یک ماه گذشته سه قلاده دیگر از این گونه که قرار است یوز آن نماد ایران زمین روی لباس ملی‌پوشان باشد در استان‌های فارس، لرستان و یزد برای همیشه از نفس افتاده‌اند. در این باره خبر می‌رسد که آمار پلنگ‌ها هنوز مانند یوزپلنگ‌ها که در خطر انقراض هستند به مراحل نگران‌کننده نرسیده اما این هم دلیل نمی‌شود که دست روی دست گذاشته و شاهد مرگ و میر آنها به بهانه‌های مختلف باشیم. در سال 1392 در چند ماه گذشته 8 قلاده پلنگ و یک قلاده یوز ایرانی بر اثر برخورد با افراد محلی، شکارچیان، چوپان‌ها و تصادف با اتومبیل کشته شده‌اند. گونه‌های نایابی که فقط به بهانه غذا به سمت انسانها آمده و جز مرگ چیزی عایدشان نمی‌شود.
نجات یوز ایرانی به بهانه فوتبال! چند سالی است که مسابقات و تورنمنت‌های جهانی، محلی برای توجه به مسایل زیست محیطی و فرهنگی کشورها شده. اولین بار روس‌ها با خرس خود که در خطر انقراض بود وارد شده و پس از آنها چینی‌ها پانداهای‌شان را مطرح کردند. در جام جهانی 2014 هم برزیلی‌ها نوعی مورچه‌خوار محلی را (با نام آرمادیلو) که در خطر انقراض است نماد مسابقات کرده‌اند و همین بهانه‌ای شد تا فعالان محیط زیست داخلی به فکر نجات یوز ایرانی بیفتند. یوزی که روزگاری 500 قلاده آن در دشت‌های ایران رها و امروز تنها 60 تا 70 قلاده از آن باقی مانده است. برای همین بود که ابتکار در دیدار با بلاتر پیشنهاد کرد این گونه نایاب روی پیراهن ملی‌پوشان قرار بگیرد که خبر می‌رسد با آن موافقت کرده‌اند. نمادی که فضایی 100 میلی‌متری را روی پیراهن ملی‌پوشان می‌گیرد و قرار است به بقای آن کمک شود. یوزپلنگی که سازمان ملل و دیگر سازمان‌های زیست محیطی جهانی برای حفظ آن برنامه ویژه‌ای دارند تا نسلش منقرض نشود. با این حال باید منتظر ماند و دید که آیا یوزپلنگ ایرانی می‌تواند با نشستن روی پیراهن تیم ملی و فرار به کارناوال جهانی فوتبال بقای بلندمدت خود را تضمین کند.
برزیلی‌ها هم یک مورچه‌خوار را سمبل بازی‌ها کردند
اینانلو: به این وسیله اعلام می‌کنیم یوز ایرانی منقرض نشده!
فتح‌ا...زاده بداند یوز ایرانی گاو و گوسفند نیست.
ایرج باباحاجی| قرار گرفتن تصویر یوز پلنگ ایرانی به عنوان نماد ایران روی پیراهن ملی‌پوشان در بازی‌های جام جهانی 2014 برزیل و وضعیت زیست محیطی این حیوان بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی با محمدعلی اینانلو فعال محیط زیست و سردبیر سابق نشریه شکار و طبیعت و البته گزارشگر قدیمی والیبال انجام دهیم که به این شرح است:
این داستان قرار گرفتن تصویر یوزپلنگ ایرانی به عنوان نماد ایرانی روی پیراهن ملی‌پوشان در جام جهانی برزیل از کجا پیدا شد؟
در این باره بیشتر توضیح می‌دهید؟
در نشست‌هایی که با مهندس جوکار رییس پروژه حفظ یوزپلنگ ایرانی در سازمان محیط زیست به همراه افراد این کارگروه (شامل تعدادی روزنامه‌نگار، آقای هوشنگ نصیرزاده و تعدادی از فعالان محیط زیست) داشتیم متوجه شدیم یوز ایرانی در خطر انقراض قرار گرفته است. بابت همین به سراغ آقای کی‌خواه معاون محیط زیست رفته و برنامه در دفتر ایشان نهایی شد. البته آقای نصیرزاده هم از لحاظ مقررات و قوانین اطلاعات ذی‌قمیتی را در اختیارمان گذاشت که مثلا چه مقدار از فضای پیراهن در اختیارمان است.
صد میلی‌متر به اندازه کارت ملی.
بله طرحی با همفکری دوستان کشیده شد که نهایی شده و قرار است همان روی پیراهن بچه‌ها حک شود. خوشبختانه به ما خبر دادند فیفا هم موافقت کرده که این جا باید به زحمات خانم ابتکار هم اشاره کنم که ایشان پس از طرح این پیشنهاد از آن استقبال کرده و در دیداری با آقای سپ بلاتر در تهران آن را مطرح کرد. طرحی که آقای فتح‌ا...زاده به آن معترض شد.
(با خنده) آقای فتح‌ا...زاده معترض شدند که سپ بلاتر را بردند گاو و گوسفند نشانش دادند. ایشان باید بداند که یوزپلنگ ایرانی گاو و گوسفند نیست بلکه گونه بسیار باارزشی است.
ببینید در درجه اول از لحاظ سیاسی به نفع ماست. 30 سال است که دول غربی با ضد تبلیغات خود تصاویر خوبی را از ملت ما ارایه نمی‌دهند که همین نشان می‌دهد ملت ما در فکر حفظ حیات وحش در انقراض هم هست. از سویی دیگر خود برزیلی‌ها نوعی مورچه‌خوار در انقراض با نام «آرمادیلو» را که محل زیست آن خود برزیل بود نماد بازی‌ها کرده‌اند که نشان می‌دهد جام جهانی فقط فوتبال نیست و می‌توان از این استفاده‌ها هم کرد. ما هم به همراه آنها یوزپلنگ خود را معرفی می‌کنیم. البته این کار برای بار اول نیست و به زمانی برمی‌گردد که روس‌ها و چینی‌ها هم خرس و پاندای خود را در عرصه ورزش مطرح کردند.
تا آنجا که خبر دارم فقط ما و برزیل این کار را کردیم هر چند روس‌ها برای المپیک زمستانی سال آینده که در سوچی روسیه برگزار خواهد شد از ایران دو پلنگ ایرانی قرض کرده‌اند تا آن را با عنوان پلنگ سوچی معرفی کنند.
همین طور است. البته ما درباره یوزپلنگ ایرانی صحبت می‌کنیم که طبق اعلام نشریه حیات وحش بی‌بی‌سی نسل آن در سال 1370 منقرض شده که به عنوان سردبیر نشریه شکار و طبیعت نامه‌ای برای‌شان ارسال کرده و خبر دادم که نقشه شما احتیاج به تصحیح دارد و یوزپلنگ ایرانی که یک زمانی معروف به یوزپلنگ خاورمیانه بود در ایران منقرض نشده که قبول کرده و گزارش خود را درست کردند.
اتفاقا به نکته خوبی اشاره کردید. یک زمانی چوپان‌ها و اهالی روستاهایی که با یوزپلنگ یا پلنگ روبه‌رو می‌شدند آن را می‌کشتند. آخرین نمونه هم کشتن سه قلاده یوزپلنگ ماده با توله‌هایش در یزد بود. در این مدت با گزارش‌ها و تبلیغاتی که داشتیم فرهنگ‌سازی شده که یوزپلنگ به گله‌ها و انسانها حمله نمی‌کند و خوشبختانه بعد از آن دیگر موردی بابت مرگ ومیر آن مشاهده نشد. البته خطرات جاده‌ای و تصادف همچنان پابرجاست که چند وقت پیش یک قلاده یوزپلنگ در کرمان تصادف کرد و از بین رفت.
دقیقا همین طور است و دنبالش هستیم که راهکار مناسبی برای آن پیدا کرده و شاهد این موارد نباشیم.
در پارک ملی کویر(نزدیک ورامین)، پارک ملی توران (شاهرود) و مناطق حفاظت شده یزد زندگی می‌کنند.
نمی‌شود گفت ندارد اما فضای پیراهن‌ها کم است. فدراسیون باید کمک کند تی‌شرت‌هایی با تصویر یوزپلنگ در برزیل پخش شود، تراکت زده شود و کارهای تبلیغاتی تا همین 60،70 قلاده که مانده‌اند حفظ شود. البته امیدوارم شهرداری هم کمک کرده و بیلبوردهایی که خالی می‌ماند را تا زمان اجاره رفتن دوباره به این فرهنگ‌سازی‌ها اختصاص دهد تا به حفظ گونه آن کمک شود.
امیدوارم این طور شود. به هرحال ملی‌پوشان به حفظ نسل آن کمک می‌کنند و امیدوارم در بازی‌های خود با آرژانتین، نیجریه و بوسنی با شانس روبه‌رو و به دور بعد صعود کنند.