آشنایی با زمین لرزه و چگونگی ایجاد آن

در این مبحث علاوه بر آشنایی با زمین‌لرزه در مورد نحوه تشکیل و ایجاد زلزله، پراکندگی زلزله‌ها در جهان و عمق‌های کانون زلزله‌ها نیز توضیحاتی ارائه خواهد شد.

لرزش زمین، زلزله یا زمین لرزه نامیده می‌شود. زمین‌لرزه‌ها ممکن است از بسیار خفیف تا شدید و مخرب باشند. در زمان زمین‌لرزه، انرژی انباشته شده در سنگ‌ها به طور ناگهانی رها می‌شود و به صورت امواجی به اطراف حرکت می‌کند. این امواج در رسیدن به سطح زمین باعث لرزش و تخریب بناها، ایجاد گسل‌ها، لغزش‌ها، ریزش‌ها و بسیاری پدیده‌های دیگر می‌شود.

منشاء زمین لرزه

یکی از اولین سوال‌هایی که از دیرباز برای زمین‌شناسان وجود داشته، منشا و نیروهای ایجاد کننده زمین‌لرزه بوده است. از میان تمام نظریات ارائه شده، نظریه بازگشت کشسان از جامعیت بیشتری برخوردار است. طبق این نظریه، نیروهای تغییر شکل دهنده فعال در پوسته زمین، در قسمت‌های سطحی که سنگ‌ها رفتار خمیری از خود نشان می‌دهند، به تدریج باعث تغییر شکل کشسان سنگ‌ها می‌شوند. در نقطه‌ای که مقدار تغییر شکل کشسان از تحمل سنگ بیشتر شود، سنگ می‌شکند و لایه‌ها به حالت اولیه خود باز می‌گردند. به این ترتیب انرژی ذخیره شده در سنگ به حالت تنش کشسان، به طور ناگهانی رها می‌شود و به صورت امواج لرزه‌ای به اطراف حرکت می‌کند. زمین لرزه منحصراً بر اثر شکستن سنگ ایجاد نمی‌شود. در اغلب موارد بر اثر انباشته شدن زیاده از حد انرژی در سنگ، حرکاتی در امتداد شکستگی‌ها و گسل‌های قبلی موجود در سنگ صورت می‌گیرد و ضمن رها شدن انرژی ذخیره شده، زمین لرزه‌هایی به وجود می‌آید. از این رو در زمان بررسی لرزه‌خیزی یک منطقه علاوه بر مطالعه تاریخچه زمین لرزه‌های آن، گسل‌های فعال و لرزه‌خیز موجود در منطقه را نیز مورد مطالعه قرار می‌دهند.

پراکندگی زمین لرزه ها

خاستگاه اغلب زمین‌لرزه‌ها نواحی نزدیک به سطح زمین است. در این نقاط سنگ‌ها عمدتاً رفتار ترد و شکننده از خود نشان می‌دهند. البته در مواردی زمین لرزه هایی تا عمق 700 کیلومتر نیز ثبت شده است.

زمین‌لرزه‌ها را از نظر عمق می‌توان به سه گروه تقسیم کرد:

• زمین‌لرزه‌های کم عمق؛ کمتر از 70 کیلومتر.

• زمین‌لرزه‌های با عمق متوسط؛ بین 70 تا 300 کیلومتر

• زمین‌لرزه‌های عمیق؛ بیش از 300 کیلومتر.

اغلب زلزله‌های عالم در نواحی مشخصی که به مناطق لرزه‌خیز یا کمربند زلزله معروف‌اند، روی می‌دهند. مهمترین منطقه زلزله‌خیز جهان عبارت است از حاشیه اقیانوس آرام و نواحی بخصوصی که بر کوه‌زایی‌های جوان دنیا (مانند آلپ، هیمالیا، البرز و زاگرس) منطبق‌اند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان