مهاجرت پاییزی پرندگان

در این مقاله ما به اصول مهاجرت پاییزی پرندگان و ارتباط این مهاجرت با شرایط آب و هوایی، زمان‌بندی و مکان‌ها خواهیم پرداخت.
بنابراین این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا در مسیر درست برای یافتن و دیدن پرندگان قرار بگیرید.

مبانی مهاجرت پاییزی پرندگان:

شاید جالب باشد که بدانید مهاجرت پاییزی خیلی زودتر از آنچه مردم تصور می‌کنند شروع می‌شود. بسیاری از پرندگان ساحلی و اولین گروه از پرندگان خشکی‌زی در اواخر ژوئن (خرداد) سفر خود را به سمت جنوب شروع کرده‌اند. در ماه‌های آگوست تا اکتبر (مرداد تا مهر) این مهاجرت به اوج خود می‌رسد. اما مهاجرت بعضی از گونه‌ها مانند پرندگان شکاری، پرندگان آبزی، پرندگان دریازی و بعضی از پرندگان خشکی‌زی که مهاجرت‌های کوتاه دارند مانند گنجشک‌ها تا ماه دسامبر (آذر) هم ادامه پیدا می‌کند. پرندگان غالباً در تمام طول مهاجرت در حال حرکت هستند. اما بنا به دلایلی بعضی از روزها برای مشاهده آن‌ها مناسب‌ترند.
حجم مهاجرت پرندگان به شرایط آب و هوایی بستگی دارد. بسیاری از پرندگان برای آغاز مهاجرت منتظر می‌مانند تا شرایط آب و هوایی مساعد شود.

پرنده نگری در پاییز با کانون پرنده نگری طبیعت (پارک شهر)

پرندگان از استراتژی‌های مختلفی برای مهاجرت استفاده می‌کنند که به ویژگی‌های آن‌ها مانند مدل پروازی، فاصله و طول مهاجرت و تاریخ طبیعی گونه‌ها بستگی دارد.
وقتی صحبت از مهاجرت پرندگان می‌شود، می‌توانیم پرندگان را به دو گروه پرندگان روز‌پرواز و پرندگان  شب‌پرواز تقسیم کنیم.
پرندگانی که کمتر بال می‌زنند و از جریانات هوا برای پرواز استفاده می‌کنند مانند پرندگان شکاری چون به انرژی گرمایی تکیه دارند در طول روز مهاجرت می‌کنند. در حالی که بیشتر پرندگان خشکی‌زی که مهاجرت‌های طولانی هم دارند شبانه مهاجرت می‌کنند. و تعداد کمی از گونه‌ها هم هر دو را انجام می‌دهند مگر اینکه با موانع جغرافیایی مواجه شوند.

مهاجرت پاییزی پرندگان (تالاب حوض مره قم)

فاکتورهایی که بر مهاجرت پاییزی اثر می‌گذارند:

فاکتورهای مختلفی روی مهاجرت پاییزی پرندگان اثر می‌گذارند. پرندگان از سرنخ‌های مختلفی برای تعیین زمان مناسب حرکت از محل زادآوری به محل زمستان‌گذرانی خود استفاده می‌کنند. عواملی که در مهاجرت پاییزی پرندگان تاثیر می‌گذارد عبارتند از:

• نور: سطح نور و زاویه روزانه خورشید، سرنخ محکمی برای تغییر فصل است. با کوتاه‌تر شدن روزها و زاویه نور پرندگان متوجه می‌شوند که زمان شروع مهاجرت فرا رسیده است.

• دما و شرایط آب و هوایی: دمای سردتر یکی دیگر از نشانه‌های تغییر فصل است. در برخی از اقلیم‌ها شروع فصل بارندگی عامل دیگریست که بر زمان مهاجرت تاثیر می‌گذارد.

• غذا: از آنجا که با برداشت محصولات تابستانی منابع غذایی کمتری در دسترس خواهد بود، پرندگان می‌دانند که زمان آن رسیده است که به مناطقی بروند که منابع غذایی بیشتری در دسترس آن‌ها باشد. در سال‌هایی که خشکسالی شدید یا سایر عوامل باعث کاهش منابع غذایی شود پرندگان ممکن است مهاجرت را زودتر آغاز کنند.

• جوجه‌ها (فرزندان): پرندگان تا زمانی که جوجه‌های آن‌ها بالغ شوند و بتوانند از خود مراقبت کنند و اولین سفر خود را آغاز کنند اقدام به مهاجرت نخواهند کرد. پرندگانی که اواخر تابستان تولیدمثل می‌کنند دیرتر مهاجرت را آغاز می‌کنند. اما به محض اینکه جوجه‌ها بالغ شوند مهاجرت پاییزی خود را آغاز می‌کنند.

• مکان: مکانی که پرندگان در آن قرار دارند به طور چشمگیری در شروع مهاجرت پاییزی موثر است. پرندگان ساحلی که در قطب شمال لانه دارند سفر خود را از اول ماه جولای آغاز می‌کنند در حالی که پرندگانی که در نزدیکی خط استوا هستند ممکن است مهاجرت خود را تا اواخر سپتامبر نیز شروع نکرده باشند.

• 
  پرندگان مهاجر در تالاب قنبرآباد

• مبانی آب و هوایی که مهاجرت را تحت تاثیر قرار می دهد.

در اوج مهاجرت پاییزی، پرندگان همه روزه در حال حرکت هستند به خصوص زمانی که روزها کوتاهتر می‌شود. اما تعداد پرندگان مهاجر تحت تاثیر الگوهای آب و هوایی در مقیاس محلی و منطقه‌ای است. علاوه بر بارندگی، جهت باد نیز در ایجاد شرایط مطلوب مهاجرت نقش عمده‌ای دارد. به این فکر کنید که وقتی دوچرخه‌سواری می‌کنید و باد در پشت شماست چه احساسی دارید؟ بسیار ساده است، درسته؟ اما اگر خلاف جهت باد باشید به انرژی بیشتری نیاز دارید تا همان مسافت را طی کنید و زودتر هم خسته می‌شوید. همین مسئله در مورد پرندگان هم صدق می‌کند. بسیاری از گونه‌ها قبل از انجام پروازهای طولانی برای مهاجرت منتظر باد موافق می‌مانند و با شروع وزش باد موافق اقدام به حرکت دسته‌جمعی می‌کنند.
بنابراین بسیاری از مهاجرت‌های پرندگان در پاییز بر اساس عبور از جبهه‌های شدید سرماست که با حرکت مراکز کم فشار مرتبط است و پروازهای بزرگی از پرندگان مهاجر را در پاییز سبب می‌شود. شرایط مرتبط با این سیستم‌های هوایی می‌تواند سبب ایجاد پدیده‌ای به نام Fallouts شود که در واقع ریزش پرندگان مهاجر است که به خاطر آب و هوای شدید پرندگان مهاجر از رسیدن به مقصد باز می‌مانند. در برخی موارد این ریزش‌ها محلی خواهد بود و در برخی موارد ممکن است در کل منطقه گسترش پیدا کند. شما باید سعی کنید حرکات این سیستم‌ها را پیش‌بینی کنید.

• پیگیری مهاجرت‌های پاییزی در منطقه شما:
  با وجود عوامل مختلفی که در زمان مهاجرت تاثیرگذار هستند، چگونه از زمان مهاجرت پرندگان در منطقه خودمان باخبر شویم؟ هنگامی که پرندگان از منطقه زادآوری به منطقه زمستان‌گذرانی خود سفر می‌کنند، می‌توانند مسافت بسیار طولانی را در طول یک روز طی کنند. پرنده‌نگرهایی که به الگوهای مهاجرت آگاهی نداشته باشند، هنگامی که پرندگان از منطقه آن‌ها حرکت می‌کنند فرصت بزرگی را از دست می‌دهند. خوشبختانه سرنخ‌های زیادی وجود دارد که می‌توان برای تعیین دقیق زمان مهاجرت پرندگان از آن‌ها استفاده کرد.

• جشنواره‌های پاییزی:
  جشنواره‌های پرنده‌نگری اغلب به طور همزمان با اوج مهاجرت پرندگان برای بازدید بیشترین تنوع پرندگان مهاجر برنامه‌ریزی می‌شوند. اگر از جشنواره‌های محلی اطلاع دارید چند هفته قبل از شروع جشنواره تماشای پرندگان را شروع کنید تا بتوانید پرندگان تازه وارد به منطقه را همزمان با تغییر فصل مشاهده کنید.

• گونه‌های حیات خلوت:
  تماشای دقیق پرندگان حیات خلوت خود سال به سال می‌تواند به شما در مورد عادت‌های مهاجرت فصلی آن‌ها بیاموزد. از یک تقویم یا مجله پرنده‌نگری استفاده کنید برای اینکه یادداشت کنید که آخرین باری که پرندگان را در پاییز می‌بینید چه زمانی‌ست. با این کار در طی چند سال می‌توانید به طور قابل اعتمادی زمان مهاجرت فصلی پرندگان را پیش‌بینی کنید.

• گروه‌های بزرگ پرندگان:
  بسیاری از پرندگان مهاجر به خصوص پرستوها و چلچله‌ها، درست قبل از عزیمت برای مهاجرت در پاییز، گروه‌های عظیمی را تشکیل می‌دهند. وقتی این گروه‌ها روی سیم‌ها و در مکان‌های مورد علاقه آن‌ها شکل گرفت مهاجرت در شرف شروع است.

• جنسیت:
  در گونه‌هایی که دارای دوشکلی جنسی هستند (جنس نر و ماده از نظر ظاهری با هم تفاوت دارند) هر جنس را با دقت تماشا کنید تا ببینید چه زمانی یکدیگر را ترک می‌کنند. به عنوان مثال در مرغ مگس‌خوار جنس نر بالغ یک یا دو هفته قبل از ماده‌ها مهاجرت را آغاز می‌کنند. بنابراین ناپدید شدن آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از آغاز مهاجرت باشد.

پرنده نگری در پاییز با کانون پرنده نگری طبیعت (پارک پلیس)

مهم نیست چه زمانی مهاجرت پاییزی در منطقه شما شروع می‌شود، شما باید آماده استفاده از فرصت‌های عالی برای دیدن پرنده‌ها باشید. با در نظر گرفتن زمان مهاجرت، برای فضاسازی مناسب برای پرندگان برنامه‌ریزی کنید. برای کمک به جلب پرندگان مهاجر گل‌هایی را انتخاب کنید که در اواخر تابستان و اوایل پاییز شکوفا می‌شوند. انواع توت، میوه‌ها و گل‌های دانه‌دار را در مکان‌های مناسب قرار دهید تا شرایط مناسب برای سوخت‌گیری پرندگان مهاجر را فراهم کنید. در صورت امکان از هرس درختان و بوته‌ها در پاییز خودداری کنید تا پناهگاه‌های بیشتری برای پرندگان مهاجر فراهم شود. پرندگان را با استفاده از بستری از برگ‌ها که روی چمن و زیر بوته‌ها باقی می‌گذارید جذب کنید تا یک مکان مناسب غنی از علوفه برای پرندگانی مانند گنجشک، کبوتر و بلدرچین فراهم کنید. در اواخر پاییز خانه‌های پرندگان را زمستانی کنید به این منظور می‌توانید خانه‌های چوبی برای پرندگان مهاجر و ساکنان زمستانی نصب کنید.
به طور مرتب به تماشای پرندگان بروید به ویژه در مکان‌هایی که نیاز آن‌ها به غذا و سرپناه تأمین شده است تا بتوانید ورودهای جدید را یادداشت کنید و از آخرین تماشای گونه‌های تابستانی لذت ببرید.
با یادگیری اینکه در زمان مهاجرت پاییزی دنبال چه چیزی می‌گردید می‌توانید از این فصل لذت ببرید و فصل مفیدی در زمینه پرنده‌نگری داشته باشید.

نگارنده: فاطمه غلامی

کانون پرنده‎نگری طبیعت