گیاه شقاقل Polygonatum orientale Desf 

نام علمی: Polygonatum orientale Desf
خانواده: Asparagaceae

معرفی گیاه شقاقل

شقاقل ایرانی یکی از گونه‌های به شدت در معرض تهدید ایران و از گیاهان خوراکی و گیاهان دارویی است که نیاز به حمایت و حفاظت بیشتری دارد. این گیاه علفی چندساله و بومی جنگل‌های شمال ایران است. گونه‌هایی از گیاه شقاقل در غرب آسیا و شرق اروپا نیز می روید. نام علمی آن Polygonatum orientale Desf است و به خانواده Asparagaceae تعلق دارد. این جنس در حدود 60 گونه در نیمه شمالی کره زمین داشته و در ایران 3 گونه از آن گزارش شده است که از گیاهان در معرض تهدید شناخته می‌شود.
ساقه زیرزمینی مهر سلیمان (شقاقل) ضخیم و سفيدرنگ و دارای خمیدگی‌های مختلف است و هر ساله یک ساقه هوایی از آن خارج می‌شود که در فصل پائیز خشک شده و می‌افتد و اثری روی ساقه از خود به جای می‌گذارد که مانند مهر است و روی این اصل، این گیاه مهر سلیمان نامیده می‌شود. گفته می‌شود دلیل دیگر نامگذاری آن به مهر سلیمان میوه‌های گرد و کروی شکل آن است که شبیه به مهر تسبیح می‌ماند.

مشخصات گیاه شقاقل

ساقه شقاقل تا ارتفاع حدود 60 سانتی متر می‌رسد، دارای برگ‌های بیضی شکل و نوک تیز بوده که یک طرف شاخه خم می‌شوند و گل‌ها به تعداد 1 تا 4 عدد به صورت لوله‌ای و آویزان بوده و در گونه‌های ایرانی سفید رنگ و شیپوری شکل هستند. که در طرف مقابل برگ‌ها می‌رویند.
میوه‌ی رسیده‌ی گیاه شقاقل به اندازه نخود و به رنگ آبی متمایل به سیاه یا قرمز بوده که دارای 3 تا 4 هسته است.

نحوه تکثیر گیاه شقاقل

شقاقل یا مهر سلیمان از طریق تقسیم ریزوم در اول بهار و یا کاشت بذر در پائیز امکان‌پذیر است.

مشخصات رویشی گیاه شقاقل

شقاقل در آب‌وهوای معتدل و سایه‌‌دار درختان و خاک‌های حاصل‌خیز با زهکشی مناسب به خوبی رشد می‌کند. این گیاه در برابر یخبندان مقاوم است. در جنگل‌ها و یا مکان‌های صخره‌ای روی سنگ‌های آهکی می‌روید. حداقل دمای قابل تحمل آن 15- درجه سانتی‌گراد است.

دلایل در معرض تهدید بودن گیاه شقاقل

ساقه زیرزمینی شقاقل سرشار از نشاسته است و مصرف خوراکی دارد. در شمال ایران از ساقه شقاقل، مربا تهیه می‌کنند. همچنین به صورت سنتی به عنوان شفای زخم، درمان سنگ کلیه، ضد دیابت و برای درمان تبخال و رماتیسم استفاده می‌شود و استفاده‌های دارویی و خوراکی بی‌رویه این گیاه موجب نابودی کامل آن خواهد شد، پس به حفظ و مراقبت از آن باید اهمیت داد و جهت هر نوع استفاده دارویی یا خوراکی از آن می‌بایست مزارع پرورشی و کشتزارهای مصنوعی برای تولید آن احداث شود. در غیر این صورت بزودی شاهد انقراض گیاه شقاقل در ایران خواهیم بود.

نگارنده: لعیا صدیقی

معرفی گیاهان- کانون گیاهان طبیعت

دریافت مشاوره تخصصی رایگان