خانواده هامسترهای دم‌ دراز FAMILY CALOMYSCIDAE

تا چندی پیش از این، خانواده هامسترهای دم دراز و خانواده هامسترهای طلایی و ول‌ها CRICETIDAE را زیرخانواده‌هایی از خانواده موش‌ها MURIDAE می‌دانستند. ولی به تازگی برخی از محققان در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیدند که هامسترهای دم دراز و هامسترهای طلایی از نظر تکاملی، مورفولوژی و ژنتیکی با یکدیگر و همچنین با موش‌ها متفاوت می‌باشند. به همین دلیل در بسیاری از رده‌بندی‌های جدید، هامسترهای دم دراز و هامسترهای طلایی را 2 خانواده جداگانه می‌دانند.

گونه همستر دم دراز
همستر دم دراز زاگرسی

همستر البرزی
همستر دم دراز البرزی

همستر دم دراز ایرانی

در زبان یونانی، Calos به معنی زیبا و Calomyscus به معنی موش زیبا است. این حیوانات اغلب در مناطق کوهستانی که در آن صخره وجود داشته باشد، زندگی می‌کنند. گاهی اوقات در مناطق مسکونی واقع در کوهپایه‌ها نیز مشاهده می‌شوند.
در خانواده هامسترهای دم‌دراز، دندان‌های نیش و پیش آسیا وجود ندارد. تعداد دندان‌های آسیا در هر طرف فک بالا و پایین 3 عدد است. سطح ساینده این دندان‌ها ساده‌تر و بسیار صاف‌تر از موش‌ها است. دست‌ها و پاها 5 انگشت دارند. این هامسترها فاقد کیسه دهانی هستند.

در تحقیقات انجام شده اخیر، برخی از زیرگونه‌های قبلی جنس Calomyscus به عنوان گونه شناخته شده‌اند.

در دوره ‎راهنمایان طبیعتگردی گونه‌های جانوری ایران به تفصیل معرفی خواهند شد، اطلاعاتی مانند زیستگاه‌ها و پراکندگی آن‌ها، ویژگی‌های زیستی و رفتاری، وضعیت حفاظتی و ...که برای علاقمندان به طبیعت و سفر بسیار جذاب و کاربردیست.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

از خانواده هامسترهای دم دراز در ایران تا کنون 5 گونه شناسایی شده است:

طبقه بندی خانواده همستر

راسته جوندگان

خانواده همسترهای دم دراز

- گونه همستر دم دراز زاگرسی
- گونه همستر دم دراز البرزی
- گونه همستر دم دراز بزرگ (همستر فشمی)
- گونه همستر دم دراز هاتسون
- گونه همستر دم دراز آذربایجانی (همستر ایرانی)

مطالب مرتبط

گونه تشی Indian Crested Porcupine

گونه تشی بزرگترین جونده ایران است. خارهای بلند روی بدنش و شکل خاص آن‌ها روی بدنش، او را از سایر پستانداران متمایز می‌کند. خارهای ناحیه گردن و شانه نازک و بلند است، موقعی که آن‌ها را سیخ می‌کند به شکل بادبزن در می‌آیند و حیوان بزرگتر به نظر می‌رسد. پراکنش تشی در دنیا در قاره آسیاست و در ایران، در اکثر مناطق کشور به استثنای آذربایجان غربی و شرقی پراکندگی دارد.

گونه جربیل هندی Indian Gerbil

گونه جربیل هندی از پستاندارن کوچک در راسته جوندگان، دارای جثه متوسط، گوش‌ها نسبتاً بزرگ با انتهای گرد، دم بلندتر از طول سر و تنه و پوشیده از مو است. برخلاف اکثر پستانداران، دم در بالا و پایین به رنگ پشت بدن و در پهلوها روشن است. دست و پا بلند و کف آنها بدون مو است. موها نرم و انبوه‌ هستند. رنگ موهای پشت، زرد متمایل به قهوه‌ای با سایه‌ای سیاه و زیر بدن سفید است. در اطراف چشم‌های این حیوان نوار سیاه رنگی وجود دارد.

گونه جربیل بزرگ Great Gerbil

گونه جربیل بزرگاز خانواده موش‌ها، از نظر اندازه جثه از سایر جردها و جربیل‌های ایران بزرگ‌تر است. گوش‌ها کوچک و سطح داخلی آن‌ها از دور سیاه رنگ به نظر می‌رسد. دم کلفت و تقریباً به اندازه طول سر و تنه است، موهای سیاه یا قهوه‌ای بلند در قسمت انتهایی پشت دم دیده می‌شود. رنگ موهای بدن در مناطق مختلف متفاوت است. رنگ پشت اغلب نخودی متمایل به خاکستری تا قهوه‌ای روشن متمایل به قرمز است که به تدریج در پهلوها روشن‌تر می‌شود و در پایین بدن به رنگ خاکستری روشن درمی‌آید. در این جرد سطح جلویی هر یک از دندان‌های پیشین بالا 2 شیار طولی دارد. در صورتی که این دندان‌ها در سایر جردها و جربیل‌ها دارای 1 شیار است.

گونه جرد زارودنی Zarudnys Jird

گونه جرد زارودنی از جوندگان ایران، شباهت زیادی به جرد ایرانی دارد، با این تفاوت که قسمتی از کف پاهای این جرد از مو پوشیده شده است. این گونه از جرد از زیر خانواده جربیل‌هاست.

گونه جرد وینوگرادف Vinogradovs Jird

گونه جرد وینوگرادف از جوندگان ایران، از نظر ظاهری شباهت زیادی به جرد لیبی دارد، بر خلاف جرد لیبی تمام سطح کف پا از موهای بلند و انبوه سرخ‌رنگ پوشیده شده است و نوار بدون مو در پاشنه پا وجود ندارد. این گونه از زیر خانواده جربیل‌ها محسوب می‌شود. این گونه تحت عنوان جرد پا سرخ یا جرد آذری هم شناخته می‌شود.

گونه جرد تریست رام Tristrams Jird

گونه جرد تریست رام از خانواده موش‌ها و زیرخانواده جربیل‌ها، شبیه گونه جرد ایرانی با جثه کوچک‌تر و گوش‌های بلندتر است. رنگ موهای پشت قهوه‌ای روشن متمایل به نارنجی، پایین بدن سفید است. حد فاصل رنگ پشت و پایین بدن کاملاً مشخص است.

گونه جرد ایرانی Persian Jird

گونه جرد ایرانی از جوندگان ایران، جثه‌ای متوسط و گوش‌های نسبتاً بلند و تا حدی مثلثی شکل دارد. پاها بلند و برای پریدن مناسب است. کف پاها بدون مو، دم کمی بلندتر از طول بدن و پوشیده از مو است. در یک سوم انتهایی دم، موها بلند هستند و شباهت کمی با دم سنجاب دارد. رنگ موهای پشت از نخودی تا قهوه‌ای روشن متمایل به قرمز با سایه‌ای سیاه رنگ و زیر بدن سفید است. در بالای چشم‌ها معمولاً لکه سفیدی دیده می‌شود. این گونه از زیر خانواده جربیل‌ها و خانواده موش‌هاست.

گونه جرد نیمروز Midday Jird

گونه جرد نیمروز از گونه‌های جانوری ایران (جوندگان) دارای جثه نسبتاً کوچک، گوش‌ها کوتاه، دم باریک و بلندتر از سر و تنه، موهای پشت قهوه‌ای کمرنگ و پایین بدن سفید رنگ است. حد فاصل رنگ پشت و زیر بدن مشخص است. موهای دم دارچینی رنگ با دسته‌ای از موهای سیاه در انتهای آن است.

گونه جرد لیبی libyan Jird

گونه جرد لیبی از خانواده موش‌ها و راسته جوندگان در ایران جثه متوسطی دارد. دم کمی کوتاه‌تر از طول سر و تنه، به رنگ حنایی و در انتهای آن دسته‌ای موهای بلند سیاه‌رنگ دیده می‌شود. رنگ موهای پشت زرد متمال به قهوه‌ای روشن با سایه‌ای سیاه‌رنگ است که به تدریج در پهلوها روشن‌تر می‌شود. پایین بدن سفید متمایل به خاکستری است. ناخن‌ها سیاه‌رنگ هستند. کف پاها مودار است. در پاشنه پا یک نوار بدون مو دیده می‌شود.

گونه جرد هندی Indian Desert Jird

در گونه جرد هندی جثه متوسط، گوش‌ها بسیار کوچک، دم تقریباً به اندازه طول سر و تنه است، انگشت‌ها با ناخن‌های سیاه‌رنگی ختم می‌شوند. کف پاها پوشیده از مو است. موهای بدن کوتاه و زبر هستند، ‌رنگ موهای پشت و بالای دم خاکستری متمایل به قهوه‌ای روشن، پایین بدن خاکستری متمایل به زرد است، حد فاصل رنگ پشت و شکم مشخص نیست. در قسمت انتهایی سطح پشتی دم، موهای قهوه‌ای رنگ بلندی وجود دارد.