گونه دوپای کوتوله Dwarf Fat – tailed Jerboa
نام فارسی: خرگوشک (دوپای کوتوله) (خرگوش زمینی)
نام علمی: Pygeretmus pumilio
نام انگلیسی: Dwarf Fat – tailed Jerboa
ویژگی‌های ظاهری گونه دوپای کوتوله
طول سر و بدن 90 تا 120 میلی‌متر، طول دم 120 تا 180 میلی‌متر، طول کف پای عقب 40 تا 50 میلی‌متر، طول گوش 18 تا 32 میلی‌متر و وزن 45 تا 60 گرم است. دوپای کوچکی است که 5 انگشت در پاها دارد ولی فقط 3 انگشت وسطی رشد کرده‌اند. رنگ موهای پشت بدن خاکستری روشن تا قهوه‌ای مایل به خاکستری تیره، پهلوها و بالای سر روشن‌تر و موهای زیر بدن سفید است. دمی کلفت با منگوله انتهایی سیاه و نوک سفید دارد. گوش‌ها کوچک و کف پاها برهنه است. برخلاف سایر دوپاها دندان‌های پیش آسیا ندارد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه دوپای کوتوله
گونه دوپای کوتوله شبگرد است و معمولا انفرادی زندگی می‌کند. لانه‌های پیچیده حفر می‌کند. دارای 2 لانه یکی دائمی و یکی موقتی است و تونل اصلی ممکن است 6 متر طول داشته باشد . این تونل معمولاً به 2 شاخه تقسیم می‌گردد . دهانه تونل به وسیله خاک در تمام طول روز بسته می‌شود .خاک‌های حفاری شده در اطراف سوراخ ریخته می‌شود و ارتفاع آن گاهی به 75 سانتی‌متر می‌رسد . برخلاف سایر دوپاها ، جست‌های بلند نمی‌زند و در موقع جهیدن نیز سر خود را پایین نگه می‌دارد. یک لایه چربی در دم برای زمان بی غذایی ذخیره می‌کند. در مناطق سردسیر تمام زمستان را در خواب می‌گذارند.
تغذیه: گیاه‌خوار است و از دانه‌ها و پیاز گیاهان تغذیه می‌کند.
تولید مثل: از وضعیت تولیدمثل این گونه اطلاعات زیادی وجود ندارد. احتمالا بیشتر از یک‌بار در سال تولیدمثل می‌کند و هر بار 2 تا 6 بچه می‌زاید.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه دوپای کوتوله در ایران
گونه دوپای کوتوله در مناطق خشک و بیابانی با خاک‌های رسی و با پوشش گیاهی اندک ولی آبدار زیست می‌کند. تاکنون از ترکمن صحرا در استان گلستان گزارش شده است.
پراکنش جهانی گونه دوپای کوتوله
پراکندگی خرگوشک در دنیا از شمال قفقاز تا ترکمنستان و مغولستان است.
وضعیت حفاظتی گونه دوپای کوتوله
هرچند کاهش جمعیت گونه دوپای کوتوله در بعضی از مناطق به دلیل تخریب زیستگاه گزارش شده است، اما به دلیل پراکندگی وسیع در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد.
طبقه بندی گونه دوپای کوتوله
سایر اعضای خانواده دوپاها را بشناسیم
- گونه دوپای پنج انگشتی کوچک (دوپای کوچک)
- گونه دوپای ویلیامز
- گونه دوپای فرات
- گونه دوپای هاتسون (دوپای بلوچی)
- گونه دوپای توسی
- گونه دوپای کوتوله (خرگوشک)
- گونه دوپای سه انگشتی شمالی (دوپای خراسانی)
- گونه دوپای بلانفورد (پامسواکی بزرگ)
- گونه دوپای مصری کوچک (پامسواکی کوچک)
- گونه دوپای تالر
- گونه دوپای فیروز
External Features: HB 90-120 mm, T 120-180 mm, HF 40-50 mm, E 18- 32 mm, and W 45-60 gr. This is a small Dipodidae with 5 toes on its hind feet with only the 3 middle ones well developed. The fur on the back is light grey to dark grayish brown; lighter on the flanks and top of the head, and white on the venter. The tail is thick with a black terminal tuft and white tip. The ears are small and the soles of the feet are naked. There are no premolars as are found in other Dipodidae members.
Biological Features: The species is nocturnal and usually solitary. It inhabits complex tunnels the entrances of which are plugged during the day. The diet consists of plant materials such as seeds and bulbs. A layer of fat is deposited in the tail that is used when food is short. There is no information on its reproductive biology though it probably breeds more than once a year with 2 to 6 young per litter.
Habitat, Distribution and Abundance: The dwarf fat-tailed jerboa inhabits desert areas with clay soils and sparse fleshy vegetation. The species has to date been reported from Turkeman Sahra of Golestan province.
Conservation Status: The species is categorized as “Least Concern” (LC) by IUCN due to its large and widely distributed populations. However, population declines have been observed in some areas due to habitat destruction. More study is needed on its distribution and ecological characteristics in Iran.