اشکال خانواده ایلات و عشایر
الف) خانواده هسته‌ای
این شکل از خانواده امروز در تمام جوامع معمول است و ازدواج یک زن با یک مرد تشکیل می‌شود و فرزندان بعد از رسیدن به سن قانونی کانون خانواده را ترک می‌کنند. اگر چه این شکل از خانواده ویژه جوامع صنعتی است و در جوامع سنتی هنوز جای چندانی ندارد، با این حال نمی‌توان آن را در تحول خانواده از گسترده به خانواده هسته‌ای نادیده گرفت. بنابراین در مطالعات عشایری نیز بایستی مورد توجه قرار گیرد.
ب) خانواده گسترده
خانواده گسترده که معمولاً بر اساس سیستم پدری سری اداره می شود، نوع رایج خویشاوندی در جامعه ایلی است که از پدر و مادر و فرزندان و نوادگان تشکیل می‌شود و چند نسل و چه بسا بستگان نسبی و سببی دورتر را در برمی‌گیرد. ریاست این گروه با پدر است که با قدرت زیاد و حقوقی ناشی از شیخوخیت بر افراد بیشمار خانواده حکومت می‌کند و اگر پدر به علت پیری و ناتوانی نتوانند وظایف خود را انجام دهد، پسر ارشد جای او را می‌گیرد.
ج) خانواده هم بسته
این نوع خانواده که به ندرت در ایلات و عشایر مشاهده می‌شود، از 2 خانواده هسته‌ای، غالباً 2 برادر، تشکیل می‌گردد که شامل شوهران، همسران و فرزندان در خانواده است. در این خانواده تقسیم کار در محدوده وظایف فردی است و همه اعضا نسبت به هم تعهد اخلاقی دارند.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
د) خانواده از هم گسسته
خانواده‌ای است که به علت طلاق زن و یا مرگ یکی از همسران به صورت ناقص ادامه دارد و از لحاظ اقتصادی و تربیت کودکان نیز در وضعیت نامطلوبی قرار دارد.
ه) خانواده ستاکی
این خانواده که در جوامع سنتی یافت می‌شود، حدفاصل خانواده زن و شوهری (هسته‌ای) جدید است. در این خانواده یکی از فرزندان ذکور در خانواده اصلی می‌ماند و بقیه فرزندان برای خود خانواده مستقلی تشکیل می‌دهند، ولی رابطه خود را با خانواده اصلی هرگز قطع نمی‌کنند و اگر فرزندی که با پدر زندگی می‌کند بمیرد یکی دیگر از پسران زندگی مستقل خود را به خانه پدر منتقل می‌نماید و جای برادر را می‌گیرد.
همچنین برای شناخت بهتر ساختار ایلات و عشایر بهتر است موارد زیر نیز مورد مطالعه قرار گیرد:
سیستم‌های خویشاوندی اقوام ایرانی
اشکال خانواده ایلات و عشایر
خاندان‌های ایلات
ساختار اجتماعی ایلات