خاندان‌های ایلات
افزون بر انواع خانواده و سیستم‌های خویشاوندی قدیم و جدید در برخی از عشایر غرب ایران (طوایف اهل حق کرمانشاه) نوع ویژه‌ای خانواده مشاهده شده است که در اصطلاح محلی خاندان نامیده می‌شود. خاندان‌ها که با صفت حقیقت مشخص می‌شوند، مخصوص طوایفی از کردها هستند که در غرب ایران به نام‌های اهل حق، اهل سر، اهل طایفه، یارسان، نُصیری و گورن و در کردستان عراق به کاکه‌ای معروف هستند. از نظر مطالعات مردم‌شناسی با توجه به سیستم‌های مختلف خویشاوندی، هر یک از خاندان‌های حقیقت را می‌توان به منزله خانواده گسترده و بزرگ و یا همانند کلانی دانست که افراد متعلق به آن هم به سبب خویشاوندی و قرابت خونی عضو خاندان هستند هم به دلیل نوع رابطه معنوی و همبستگی دینی بین افراد خاندان که با انجام آداب و مناسک و تشریفات خاص و سرسپردن افراد خودی یا بیگانه به رئیس خاندان ایجاد می‌گردد. لذا هر کس که بدون داشتن قرابت سببی یا نسبی به یکی از خاندان‌ها سرسپرده شود عضو خاندان محسوب و مشمول همه مقررات و قوانین جاری در خاندان می‌گردد.
در خاندان‌های حقیقت انجام دادن بعضی از امور ممنوع است یعنی همانطور که اعضای یک کلان توتمی یکدیگر را خواهر و برادر می‌دانند و به موجب قید تابویی نباید با یکدیگر ازدواج کنند، بعضی از اعضای خاندان (سادات) نیز به دلیل پیوند معنوی که بین آنها وجود دارد با عضو خاندان خود ازدواج نمی‌کنند.
وابستگی شخصی به خاندان ویژه به دلیل وجود کسی است که در رأس خاندان قرار دارد، یعنی همانطور که در کلان‌ها توتم قبیله مورد تقدیس اعضای کلانی است که نام آن را بر خود دارند و خویشتن را از اعقاب جد واحدی می‌دانند و به وسیله تکالیف مشترک و اعتقاد به توتم واحد به یکدیگر پیوند خورده‌اند، افراد متعلق به یک خاندان نیز به دلیل پیوستگی معنوی رئیس خاندان (پیر) به نام او نامیده می‌شوند.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
همچنین برای شناخت بهتر ساختار ایلات و عشایر بهتر است موارد زیر نیز مورد مطالعه قرار گیرد:
سیستم‌های خویشاوندی اقوام ایرانی
اشکال خانواده ایلات و عشایر
خاندان‌های ایلات
ساختار اجتماعی ایلات