گونه کورکور حنایی Red Kite
نام فارسی: کورکور حنایی
نام علمی: Milvus milvus
نام انگلیسی: Red Kite
نام‌های محلی: ترکی: قزل چالاغان، کردی: کوولاره خه‌نه‌یی، گیلانی: الوغ- حاج حاجیه الوغ
زیرگونه‌ها کورکور حنایی
کورکور حنایی 2 زیرگونه دارد. زیرگونه milvus در اروپا، غرب آسیا و خاورمیانه و زیرگونه fasciicauda در جزیره‌ی کپ ورد پراکنش دارد که کمی کوچکتر از زیرگونه اول است و جثه‌ای بین آن و کورکور سیاه دارد.
ویژگی‌های ظاهری گونه کورکور حنایی
طول بدن 60 تا 66 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 175 تا 195 سانتیمتر است. پرنده‌ی شکاری متوسط‌جثه با بال‌های بلند و زاویه‌دار و دم دو شاخه است. نر و ماده همشکل (ماده اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده‌ی بالغ سر و گردن تقریباً سفید است و رگه‌رگه‌ی سیاه رنگی در تارک و پس سر دارد. روتنه و دم قهوه‌ای مایل به قرمز و شاهپرهای پرواز تیره دیده می‌شود. زیرتنه خرمایی همراه با رگه‌رگه‌ی سیاه در سینه و شکم است. شاهپرهای اولیه در زیر بال‌ها سفید و نوک آن‌ها سیاه است و در تضاد با رنگ خرمایی زیرتنه جلب توجه می‌کند. پرنده‌ی نابالغ شبیه به پرنده‌ی بالغ ولی نسبت به آن کمرنگ‌تر است و سرش نخودی دیده می‌شود.
ویژگی‌های زیستی گونه کورکور حنایی
جنگل‌های باز و درختزارهای تنک را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و زمستان‌ها در دسته‌های کوچک در دشت‌های پست، چمنزارها و اطراف تالاب‌ها و در مکان‌هایی با مواد غذایی فراوان دیده می‌شود. پرنده‌ای منزوی است و معمولاً با دوری از مناطق بارانی، برفی، دارای مه و باد شدید و نیز مناطق ناامن، از یک زیستگاه مطلوب به مدت طولانی استفاده می‌کند.
- پرواز: پروازی با شکوه و قدرتمند با بال‌زدن‌های آرام دارد و اغلب با بال‌هایی زاویه‌دار و خمیده در ناحیه مچ‌ها پرواز می‌کند. مدت زمان زیادی از طول روز را به پرواز می‌گذراند و کمتر در حالت استراحت روی یک درخت دیده می‌شود.
- شکار و تغذیه: شکارچی چالاکی است و حتی قادر به شکار پرندگان در حال پرواز است. برای شکار در علفزارهای حاشیه‌ی نواحی پردرخت، اراضی کشاورزی شخم‌خورده و خلنگزارها به جستجوی طعمه می‌پردازد. محل‌هایی با پوشش گیاهی تنک، اجازه‌ی بال بازرَوی یا پرواز در نزدیکی سطح زمین (نظیر سنقرها) و حمله سریع به طعمه را برایش امکانپذیر می‌سازد. همچنین قادر است تا با درجابال‌زنی به جستجوی طعمه بپردازد. از گونه‌های متنوعی از پستانداران کوچک‌جثه، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و نیز حشراتی نظیر ملخ‌ها و سوسک‌ها تغذیه می‌کند. همچنین گاهی لاشه‌ها و زباله‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهد.
زیستگاه گونه کورکور حنایی
این پرنده در نواحی قطبی و مدیترانه‌ای در جنگل‌های استپی با آب و هوای خشک و مرطوب، علفزارها و مراتع به سر برده و در شاخ‌های درختان مرتفع آشیانه می‌سازد و گاهی نیز از آشیانه‌های قبلی یا قدیمی پرندگان دیگر استفاده می‌کند. در ایران، به تعداد محدود، در جنوب دریای خزر و شمال آذربایجان دیده می‌شود. این پرنده در محیط‌های با با درختان پراکنده زیست می‌کند.
مکان‌های مهم زادآوری کورکور حنایی در ایران
کورکور حنایی در ایران زادآوری ندارد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه کورکور حنایی
- پراکنش در جهان: کورکور حنایی در اروپا از اسپانیا تا سوئد و از غرب اروپا تا دریای سیاه زادآوری می‌کند. در زمان مهاجرت تا اروپای شرقی، ترکیه و شمال غرب ایران پراکنش دارد.
- پراکنش در ایران: در گذشته در دوره‌ی جوجه‌آوری به دفعات در کوهستان‌ها و دامنه‌های استان گیلان دیده می‌شد و احتمالاً در همین مناطق جوجه‌آوری می‌کرد. در طی سال‌های اخیر در پاییز و زمستان به صورت کمیاب در نواحی جنوبی دریای خزر نواحی غربی البرز دیده می‌شود همچنین فقط یک فرد از این پرنده در دامنه‌های جنوبی البرز (در شرق تهران) به ثبت رسیده است. تنها در زمستان‌ها و از شمال غرب ایران تا استان گیلان به صورت نامنظم پراکنش دارد، اما تعداد رکوردها در ایران بسیار کم است.
- پراکنش در تهران: تا کنون در شهر تهران رکورد نشده است.
مهاجرت سالیانه گونه کورکور حنایی (کوچ)
بیشترین جمعیت زادآور کورکور حنایی در اروپا و منطقه قفقاز است و زمستان‌ها به سمت جنوب (خاورمیانه و آفریقا) مهاجرت می‌کند. در ایران فقط در شمال غرب کشور پراکنش دارد.
وضعیت حفاظتی گونه کورکور حنایی
جزء پرندگان نزدیک به تهدید (NT) است در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت شده قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.
صدای پرنده کورکور حنایی
صدای این پرنده بیشتر هنگام تولید مثل و به صورت سوت‌های «وی ی یی» یا «اووووو..وی ی یی» شنیده می‌شود.
روش‌های شناسایی گونه کورکور حنایی
- شناسایی در حالت پرواز از راه دور: پرهای پوششی روی پاها حنایی روشن است (نه قهوه‌ای مانند کورکور سیاه). دم بلند و دوشاخه بودنش کاملاً واضح است. منقار بلندتر و تپل‌تر از کورکور سیاه است و زردی پررنگ‌تری دارد (در جوان‌ها تیره است). برخلاف کورکور سیاه، کنتراست بین رنگ منقار و بینی مشخص نیست. رنگ سر خیلی روشن و روی بال‌ها حنایی پررنگ است. داخل پرهای حنای روی بال یک خط مشکی دیده می‌شود (در کورکور سیاه این کشخصه وجود ندارد اما در جوان‌ها و نابالغ‌های آن، طرحی مشابه دیده می‌شود که زمینه‌ی پرها حنایی روشن نیست).
- شناسایی در حالت پرواز از نزدیک: دم دوشاخه است. از بالا رنگ دم و پشت بدن به طور مشخص متفاوت است. دم کاملاً حنایی روشن است. بین پرهای پوششی بزرگ و میانی یک بند تیره دیده می‌شود. سر کاملاً رنگ پریده (خاکستری روشن) است. از زیر یک لکه تقریباً سفید مخص در دست‌ها دیده می‌شود که با انگشتان سیاه و شاهپرهای ثانویه‌ی تیره در تضاد است. این لکه سفید راه‌راه تیره دارد اما در انتهای شاه‌پرها بند تیره ندارد. پرهای پ.شسی اولیه و میانی با پرهای پوششی بزرگ کاملاً در تضاد هستند. به طور کلی، در جوان‌ها و نابالغ‌ها کنتراست کم‌تری در زیر بال‌ها دیده می‌شود.
- شناسایی در حالت نشسته: پاها کوتاه دیده می‌شود. پرهای پوششی روی پاها حنایی روشن است ( نه قهوه‌ای مانند کورکور سیاه). دم بلند و دو شاخه بودنش کاملاً واضح است. منقار بلندتر و تپل‌تر از کورکور سیاه است و زردی پررنگ‌تری دارد (در جوان‌ها تیره است). برخلاف کورکور سیاه، منتراست بین رنگ منقار و بینی مشخص نیست. رنگ سر خیلی روشن و روی بال‌ها حنایی پررندگ است. داخل پرهای حنایی روی بال یک خط مشکی دیده می‌شود (در کورکور سیاه این مشخصه وجود ندارد اما در جوان‌ها و نابالغ‌های آن طرحی مشابه دیده می‌شود که زمینه‌ی پرها حنایی روشن نیست).
بخش‌های بدون پر گونه کورکور حنایی (لخت)
بینی و پاها زرد هستند در جوان‌ها منقار خاکستری با نوک سیاه است و محل اتصال به سر زرد است. منقار در بالغ‌ها زرد و نوک آن تیره است. در جوان‌ها چشم‌ها قهوه‌ای- خاکستری است که در طبیعت ممکن است کاملاً تیره دیده می‌شود اما در بالغ‌ها چشم‌ها زرد روشن است و گاهی به سفیدی می‌زند.
فازهای رنگی متفاوت گونه کورکور حنایی
این گونه در ایران فازهای رنگی متفاوت ندارد.
گونه‌های مشابه کوکور حنایی
- کورکور سیاه: رنگ عمومی قهوه‌ای است و رنگ طلایی و روشن مانند کورکور حنایی در آن دیده نمی‌شود. دم دوشاخه بلند نیست، شاهپرهای اولیه تیره‌اند. تعداد انگشتان بلند 6 عدد است (در کورکور حنایی 5 انگشت دیده می‌شود). در حالت نشسته، انتهای شاه‌پرها به ته دم می‌رسد اما در کورکور حنایی دم بلندتر از لبه‌ی شاه‌پرهاست.
تشخیص جنسیت گونه کورکور حنایی
هر دو جنس نر و ماده در تمام فرم‌ها به هم شبیه هستند، تشخیص جنسیت در طبیعت از روی شکل ظاهری امکانپذیر نیست.
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
طبقه بندی گونه کورکور حنایی
Red Kite
Morphological characteristics: 60-66 cm length and 175-195 cm wingspan. A medium-sized bird-of-prey with long angular wings and deeply forked tail. Sexes similar (female slightly larger) with no seasonal variation. Adult with pale head, reddish brown upperparts and tail, dark flight-feathers, and rufous underparts; finely streaked black on nape, breast, and belly. Underwing primaries white with black tips, contrasting with rufous underparts. Juvenile resembles adult, but head darker buff and rufous underparts with pale buff streaks, not black.
Biological characteristics: Prefers open forests and grassy fields in mountains and woodland as breeding habitat; in winter, occurs in small flocks in lowland plains, wetlands, pastures, or cultivated fields, provided with some trees or copses for resting and sleeping. A solitary bird when hunting, though congregating in large flocks when food abundant, flocks gather also on roosting sites. Usually avoids rainy, snowy, foggy, and stormy regions as well as insecure areas due to human activities, remaining in one suitable habitat for a long time. Flight graceful with slow and powerful wing-beats; often flies with angular wings decurved at carpal joints. Spends most of day flying. An agile hunter, even able to prey on flying birds. Forages for prey in grasslands bordering dense woodlands, ploughed fields, and moorlands, where sparse vegetation allows soaring, flying close to ground (like Harriers Circus), and swooping; also able to forage by hovering. Feeds on various small mammals, birds, reptiles, amphibians, and insects such as grasshoppers and beetles. Also scavenges and feeds on carrion and garbage.
Distribution and abundance: In the past, frequently observed in breeding season in Gilan, mostly in mountains or along mountain-foot, and likely bred in those years. At present, a scarce winter and passage migrant to the south Caspian region and western Alborz mountains. Also one individual recorded in east of Tehran.
Conservation status: Globally has been listed as Near Threatened (NT) in IUCN red list. Also concerned as protected species in Iran and is of conservation values.