شناسایی سرگین و شناسایی پستانداران

یکی از آثار و نمایه‎های پستانداران سرگین (مدفوع حیوانات) آنهاست که از راه‌های یافتن پستانداران در طبیعت به شمار می‌رود. سرگین حیوانات یکی از نمایه‌های مهم به شمار می‌رود که در طبیعت در همه جا یافت می‌شود. بسیاری از مردم گمان می‌کنند که سرگین شیئی ناخوشایند است، اما سرگین‌ها نه تنها در مورد عادت‌های غذایی حیوان بلکه در مورد دیگر ویژگی‌های زندگی آن‌ها و رفتارشان هم اطلاعات جالب زیادی به ما می‌دهند.

سرگین جانوران شامل قسمت‌های غیرقابل هضم غذا مانند مو، پرها، خرده‌های استخوان، قسمت‌هایی از کیتین حشرات، مواد گیاهی با سلول‌های کم و بیش خالی، مخاط، سلول‌های روده و جهاز هاضمه، به همراه مقدار زیادی از باکتری‌های زنده و مرده هستند. سرگین تازه پستانداران دارای بویی بسیار قوی‌تر از مدفوع انسان است و می‌توان آن را به خوبی تشخیص داد. این بو برای حیوانات بسیار مهم است و نه تنها هر گونه، بلکه هر فرد، بوی خاص خود را دارد که برای هم‌نوعشان قابل تشخیص است.

بعضی از پستانداران دارای غده‌های بویایی مخصوصی در درون مقعدشان هستند که در هنگام دفع ترشحاتی را به سرگین اضافه می‌کنند. این غدد تنها در حیوانات بالغ که آمادگی برای جفتگیری دارند، رشد یافته و بیشترین فعالیت را در دوره جفت‌گیری دارند. این بو به دیگر افراد گونه نشان می‌دهد که حیوان از لحاظ جنسی آماده جفت‌گیری است و در واقع راهی است برای اینکه حیوانات نر و ماده بتوانند یکدیگر را پیدا کنند. در برخی موارد حیوانات از سرگین برای تعیین قلمرو خود استفاده می‌کنند تا محدوده قلمرو خود را به وسیله بو مشخص کنند. به عنوان مثال این عمل را در روباه و خرگوش می‌توان مشاهده کرد.

خرگوش‌ها و همچنین بعضی از جوندگان و حشره‌خوارها دو نوع سرگین تولید می‌کنند. علاوه بر سرگین معمولی که در طبیعت یافت می‌شود، سرگینی نرم سیاه و لزج نیز دفع می‌کنند که پس از دفع فوراً آن را می‌خورند. دلیل این عمل کاملاً مشخص نیست اما چنین فرض می‌شود که این عمل مربوط به استفاده از مقادیر زیاد ویتامین ب درون امعا و احشا است که به وسیله باکتری‌های دستگاه روده ایجاد شده است. دلیل دیگر این عمل می‌تواند این باشد که جانور با حداکثر سرعت ممکن عمل یافتن غذا و بلع را انجام دهد و به مخفیگاه خود بازگردد، تا از دسترس جانوران شکارگر در امان باشد. سپس در فرصت مناسب اقدام به حذف کامل غذای خورده شده نماید.

بررسی دقیق‌تر سرگین‌ها می‌تواند در مورد چیزی که حیوان خورده است، مقادیر زیادی اطلاعات بدهد. تکه‌های کیتین می‌تواند نوع حشره‌ای که خورده شده است و بقایای گیاهان موجود در سرگین می‌تواند نمایانگر گونه‌های گیاهی مورد تغذیه حیوانات را مشخص کند. وجود استخوان‌ها، پرها و مو در سرگین جانوران شکارگر نیز به خوبی نشان دهنده حیواناتی است که خورده شده‌اند، اما بسیار مهم است که در نظر داشته باشید که خورده شدن یک حیوان توسط یک جانور شکارگر به معنی کشته شدن حتمی حیوان توسط او نیست. در واقع اکثر جانوران شکارگر به خوردن مردار یا لاشه حیوانات علاقه‌مند هستند. شاید تا حدودی به همین دلیل باشد که در طبیعت به ندرت با لاشه حیوانات روبرو می‌شوید. البته معمولاً شناسایی دقیق آنچه که حیوان خورده است تنها برای متخصصان امکان‌پذیر است، با این حال در اکثر موارد هر کسی می‌تواند تشخیص دهد که آیا سرگین متعلق به یک جانور گیاهخوار است یا گوشتخوار.

مقدار سرگین دفن شده بستگی به نوع غذا و میزان هضم آن در دستگاه گوارش جانور دارد. غذاهای روزمره جانوران گیاهخوار دارای مواد غذایی کمی است، ولی به راحتی در دسترس قرار دارند. بنابراین گیاهخواران برای تأمین انرژی مورد نیاز خود به مقدار زیادی از آن‌ها نیازمند هستند و در نتیجه مقدار زیادی سرگین نیز دفع می‌کنند و از طرف دیگر گوشت دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است و کمابیش تمام آن مورد استفاده گوشتخواران قرار می‌گیرد، بنابراین سرگین آن‌ها کمتر یافت می‌شود.

معمولاً سرگین هر گونه از پستانداران دارای شکل، اندازه و خصوصیات مربوط به خود است. اگر چه اندازه تا حدودی به سن حیوان بستگی دارد، به طوری‌که سرگین حیوانات جوان طبیعتاً کوچکتر از سرگین حیوانات بالغ است.
ترکیب غذا نیز بر شکل سرگین حیوان اثر می‌گذارد. علف‌های آبدار به ویژه در فصل بهار باعث نرم شدن و گاهی سبب ایجاد سرگین‌های آبکی و یا به هم چسبیده شده در حالی که علوفه خشک سبب خشک و سخت شدن سرگین می‌شوند. در بعضی موارد امکان تشخیص بین سرگین‌های زمستانه و تابستانه حیوان وجود دارد.
با توجه به رنگ سرگین می‌توان اطلاعاتی در خصوص نوع تغذیه حیوان به دست آورد. حیوانات جوان آن که هنوز شیر می‌خورند سرگینی به رنگ خاکستری-قهوه‌ای روشن دارند و حیواناتی که میوه‌هایی با رنگ‌های تیره مانند تمشک می‌خورند، دارای سرگین‌هایی به رنگ آن هستند.

سرگین‌های گیاهخواران اغلب به صورت گلوله‌های کوچک گرد و یا استوانه‌ای شکل است که به آن پشکل می‌گویند، در حالی که سرگین گوشتخواران معمولاً کشیده و استوانه‌ای یا سوسیس شکل با یک انتهای نوک تیز است. در سگ‌سانان انتهای سرگین نوک تیز ولی در گربه‌سانان معمولاً کمی گرد است. در خانواده راسوها نظیر سمور و شنگ، سرگین دراز، باریک و دارای پیچشی مته مانند است. در جوندگان سرگین استوانه‌ای شکل است و طول و قطر آن بسته به جثۀ حیوان تغییر می‌کند؛ ولی در خرس‌ها سرگین شل و کپه مانند است. سرگین اکثر گوشت‌خواران از قبیل گرگ و کفتار به علت فراوانی کلسیم پس از مدتی کاملاً سفید می‌شوند.

هنگام شناسایی سرگین پستانداران علاوه بر توجه به شکل، اندازه، محتوا، رنگ و بو، در نظر گرفتن موقعیت دفع آن‌ها نیز مهم است. حیوانات بسیاری ممکن است سرگین خود را در هر جایی به طور تصادفی دفاع کنند، در حالی که برخی دیگر از محل‌های مخصوصی برای دفع سرگین استفاده می‌کنند که در نتیجه مقادیر زیادی سرگین در آن مکان قابل مشاهده است. برخی حیوانات مانند رودک و بعضی از گربه‌سانان یک سوراخ کوچک در زمین ایجاد می‌کنند تا سرگین‌هایشان را در آنجا دفع کنند. بعضی حیوانات مانند روباه و گرگ، از سرگین‌هایشان برای علامت‌گذاری به وسیله بو در قلمرو خود استفاده می‌کنند. در این موارد سرگین در یک جای بلند مثل روی کنده درخت، یک سنگ یا یک دسته بوته گذاشته می‌شود تا بوی آن به طور گسترده‌ای در محیط پراکنده شود.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان