گونه دوپای بلوچی Hotson’s jerboa
نام فارسی: دوپای بلوچی (دوپای هوتسون)
نام علمی: Allactaga hotsoni
نام انگلیسی: Hotson’s jerboa
ویژگی‌های ظاهری گونه دوپای بلوچی
طول سر و بدن 90 تا 124 میلی‌متر، طول دم 167 تا 220 میلی‌متر، طول کف پای عقب 50 تا 62 میلی‌متر، طول گوش 38 تا 46 میلی‌متر و وزن 41 تا 75 گرم است. جثه گونه دوپای بلوچی به نسبت متوسط و گوش‌های بسیار بلند دارد. موهای پشت بدن نسبتاً بلند و رنگ قسمت انتهایی موها نخودی و نوک آنها سیاه است، به همین علت رنگ کلی بدن قهوه‌ای اخرایی با سایه‌های تیره دیده می‌شود. سطح شکمی کاملا سفید رنگ و حدفاصل رنگ پشت و زیر بدن زیاد واضح نیست. سطح بالایی و پایینی دم موهای بسیار ریز زرد اخرایی دارد. دسته موهای انتهایی دم نیز قهوه‌ای و نوک آن سفید است. پاشنه کف پا از موهای بسیار ریز به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه و بین 3 انگشت انتهایی از موهای سفید پوشیده شده است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه دوپای بلوچی
گونه دوپای بلوچی شبگرد است. به استثنای فصل تولیدمثل به صورت انفرادی زندگی می‌کند. از بخش‌های تازه گیاهان تغذیه می‌کند. در طول سال تنها یک‌بار در اوایل بهار تولیدمثل نموده و از اواسط فصل پاییز تا اواخر فصل زمستان به خواب زمستانی می‌رود. لانه‌های موقتی و دایمی دارد. برای خواب زمستانی ذخیره غذایی در لانه انبار نمی‌کند. از شکارچیان این گونه می‌توان پرندگان شکاری شب‌پرواز، روباه‌ها و مارها را نام برد.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه دوپای بلوچی در ایران
گونه دوپای بلوچی در زمین‌های ماسه‌ای، دشت‌های باز همراه با پوشش استپی در زیستگاه‌های بیابانی و نیمه بیابانی و از ارتفاع 200 تا 1,500 متر بالاتر از سطح دریا گزارش شده‌است. این گونه اولین بار در دنیا از سراوان سیستان و بلوچستان در ارتفاع 204 متری گزارش شده است. سپس در پارک ملی کویر در استان سمنان، بجستان در خراسان رضوی، یزد و شهرضا اصفهان گزارش شد. نسبت به سایر دوپاها فراوانی کمتری دارد.
پراکنش جهانی گونه دوپای بلوچی
پراکندگی دوپای هاتسون در دنیا در افغانستان و پاکستان است.
وضعیت حفاظتی گونه دوپای بلوچی
اگرچه گزارش‌های ثبت شده گونه دوپای بلوچی چندان زیاد نیست اما به دلیل پراکندگی وسیع و عدم کاهش جمعیت در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد. بر طبق آخرین نتایج منتشر شده، دوپای فیروز A. firouzi که به عنوان 1 گونه جدید از شهرضا در استان اصفهان شناسایی شده بود، زیرگونه‌ای از دوپای هاتسون است. وضعیت تاکسونومی و بوم‌شناسی جنس Allactaga در ایران نیازمند بررسی‌های بیشتری است.
طبقه بندی گونه دوپای بلوچی
سایر اعضای خانواده دوپاها را بشناسیم
- گونه دوپای پنج انگشتی کوچک (دوپای کوچک)
- گونه دوپای ویلیامز
- گونه دوپای فرات
- گونه دوپای هاتسون (دوپای بلوچی)
- گونه دوپای توسی
- گونه دوپای کوتوله (خرگوشک)
- گونه دوپای سه انگشتی شمالی (دوپای خراسانی)
- گونه دوپای بلانفورد (پامسواکی بزرگ)
- گونه دوپای مصری کوچک (پامسواکی کوچک)
- گونه دوپای تالر
- گونه دوپای فیروز
External Features: HB 190-124 mm, T 167-220 mm, HF 50-62 mm, E 38-46 mm, and W 41-75 gr. In this species the body size is relatively small with elongated ears. The fur on the dorsum is relatively long, buff on the base and black at the tip, which creates a dark shaded, ochre-brown overall look. The venter is white with no clear demarcation between upper and lower parts. The upper and lower parts of the tail are covered with short fine, brown-ochre hairs. The terminal tail tuft is brown with a white tip. The hind feet are covered with small dark brown to black hairs; white hair grows between three fingers.
Biological Features: Hotson’s jerboa is nocturnal and inhabits open desert areas. It is solitary outside of the breeding season. The diet consists of fresh vegetative materials. It breeds once in early spring and hibernates during midfall to late winter. The species inhabits both permanent and temporary burrows. It does not stock food for winter. Owls, foxes and snakes prey on this species.
Habitat, Distribution and Abundance: The species is observed on sandy soils and open steppe plains in deserts and semi-deserts, 200-1500 m, a.s.l. It was first reported from Saravan (Sistan and Baluchistan) at 204 m, a.s.l and later from Kavir N.P in Semnan, Bajestan (Khorasan Razavi), Yazd, and Shahre-Reza (Esfahan). It is less abundant than other jerboas.
Conservation Status: Although not observed frequently, this species is categorized as “Least Concern” (LC) by IUCN due to its wide distribution and and there have been no reported population declines. Recent studies have recognized A. firouzi (which recorded as a new species form Shahre-Reza, Esfahan province) as a subspecies of Hotson’s Jerboa. More taxonomic and ecological studies are needed on the Allactaga genus in Iran.