گونه دوپای مصری کوچک Lesser Egyptain jerboa
نام فارسی: پامسواکی کوچک (دوپای سه انگشتی کوچک)
نام علمی: Jaculus jaculus
نام انگلیسی: Lesser Egyptain jerboa
ویژگی‌های ظاهری گونه پامسواکی کوچک
طول سر و بدن 95 تا 125 میلی‌متر، طول دم 150 تا 230 میلی‌متر، طول کف پای عقب 46 تا 58 میلی‌متر، طول گوش 17 تا 23 میلی‌متر و وزن حدود 50 تا 75 گرم است. از نظر ظاهری شبیه به دوپای بلانفورد (Jaculus blanfordi) است ولی جثه کوچک‌تری دارد. موهای بدن بلند و نرم به رنگ زرد کمرنگ تا شنی، پهلوها خاکستری و پایین بدن سفید است. حدفاصل رنگ پشت و زیر بدن کاملا مشخص است. زیر گوش‌ها یک لکه سفید دارد. رنگ بالا و پایین دم همانند رنگ پشت و زیر بدن است. پا 3 انگشت دارد و 2 انگشت جانبی کاملا از بین رفته‌اند. در زیر پاها موهای بلند و متراکمی به طول 7 تا 8 میلی‌متر وجود دارد که ظاهری شبیه مسواک به پاها داده است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه پامسواکی کوچک
گونه دوپای مصری کوچک شب‌گرد است.
لانه: اتاقک لانه در عمق 1 تا 2 متری سطح زمین قرار دارد و توسط پشم شتر یا گیاهان خشک پوشیده می‌شود. اتاقک لانه توسط یک راهروی اصلی و 1 یا 2 راه برای فرار به سطح زمین متصل می‌شود. در فصل تابستان برای حفظ دما و رطوبت درب لانه را مسدود می‌کند. در بعضی از لانه‌ها ذخیره غذایی یافت می‌شود.
زمستان‌ها فعالیت کاهش می‌یابد اما خواب زمستانی ندارد. احتمالا در تابستان‌های گرم، تابستان خوابی دارد. هنگام تابستان خوابی پاها و دم خود را کاملا باز نگه می‌دارد. خواب آنها معمولا سنگین است و گاهی ضمن خواب می‌توان آنها را گرفت.
تغذیه: از دانه گیاهان و حشرات تغذیه می‌کند. فواصل بسیار طولانی را برای یافتن غذا طی می‌کند که گاهی به 10 کیلومتر نیز می‌رسد.
تولید مثل: 1 بار در سال جفت‌گیری می‌کند و پس از 25 روز 4 تا 5 نوزاد به دنیا می‌آورد. تا 2 ماهگی وابسته به مادر هستند. در 8 تا 12 ماهگی به سن بلوغ می‌رسند. طول عمر در اسارت حدود 6 سال است. از شکارچیان این گونه می‌توان جغدها را نام برد.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه پامسواکی کوچک در ایران
گونه دوپای مصری کوچک در زیستگاه‌های بیابانی و نیمه بیابانی، زمین‌های ماسه‌ای و بوته‌زارهای ساحلی با بوته‌های شورپسند با فراوانی نسبتاً بالا زیست می‌کند. وجود این گونه تاکنون از استان‌های خوزستان و بوشهر گزارش شده است.
پراکنش جهانی گونه پامسواکی کوچک
پراکندگی گونه دوپای مصری کوچک در دنیا از شرق دریای مدیترانه تا عربستان و شمال آفریقاست.
آثار و نمایه‌ها گونه پامسواکی کوچک
لانه: لانه پامسواکی متشکل از یک راه طولانی با یک دهانه ورودی و چندین راه خروجی است. در بیرون لانه کپه خاک دیده نمی‌شود. پامسواکی سطح داخلی لانه را معمولاً از مواد نرم می‌پوشاند. لانه‌های دایمی 1.5 تا 2 متر طول دارند. گاهی لانه‌های پامسواکی‌ها مورد استفاده جردها قرار می‌گیرند.
وضعیت حفاظتی گونه پامسواکی کوچک
گونه دوپای مصری کوچک به دلیل جمعیت زیاد و پراکندگی وسیع در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد. تخریب زیستگاه‌های ساحلی مهمترین عامل تهدید کننده این گونه است.
طبقه بندی گونه پامسواکی کوچک
سایر اعضای خانواده دوپاها را بشناسیم
- گونه دوپای پنج انگشتی کوچک (دوپای کوچک)
- گونه دوپای ویلیامز
- گونه دوپای فرات
- گونه دوپای هاتسون (دوپای بلوچی)
- گونه دوپای توسی
- گونه دوپای کوتوله (خرگوشک)
- گونه دوپای سه انگشتی شمالی (دوپای خراسانی)
- گونه دوپای بلانفورد (پامسواکی بزرگ)
- گونه دوپای مصری کوچک (پامسواکی کوچک)
- گونه دوپای تالر
- گونه دوپای فیروز
External Features: HB 95-125 mm, T 150-230 mm, HF 46-58 mm, E 17- 23 mm, and W 50-75 gr. The body resembles Blanford’s jerboa (J. blanfordi) but is smaller. The fur on the dorsum varies from light yellow to sandy dark; it is grey on the sides, and white on the venter. A demarcation line between upper and lower parts is quite visible. There is a white patch below each ear. The dorsal and ventral colors are extended onto the tail. The hind feet have 3 fingers and the 2 lateral ones are vestigial. The soles of the feet are covered with dense hairs, 7-8 mm long.
Biological Features: The lesser Egyptian jerboa is nocturnal. The burrow is located 1-2 m below the surface, has 2 entrances that are plugged in summer to conserve moisture and keep cool, and is lined with camel hair and dry leaves. It feeds on seeds and insects, sometimes traveling up to 10 km in search for food. Stored food is found in some of the burrows. Activity is reduced in winter but no real hibernation has been observed. It probably aestivates in hot summers, with legs and tail spread; it can easily be caught while aestivating. The species breeds once a year and after a gestation period of 25 days 4 to 5 young are born. Longevity is about 6 years in captivity. Owls and small carnivores are among the predators that prey on the species.
Habitat, Distribution and Abundance: The species inhabits desert, semidesert, sand dunes, and coastal shrub lands covered with halophytic vegetation. To date in Iran it has been reported from Khuzestan and Bushehr provinces.
Conservation Status: This species is categorized as “Least Concern” (LC) by IUCN due to its large and widely distributed populations. Destruction of its coastal habitats is the most important threatening factor for this species.