شناخت فرهنگ لری

سیاه چادر

سکونت لرها

لرهای کوچک، سیاه چادر را دوآر می‌نامند اما سیاه چادر در نزد لرهای بزرگ بُهون نامیده می‌شود که به معنی خانه خوب (به + حونه) است. بختیاری‌ها همچنین از اشکفت‌ها و لیر جهت سکونت در ییلاق و قشلاق استفاده می‌کنند.
اشکفت، شکاف‌های طبیعی در دل کوه هستند که به واسطه تغییرات انسانی برای سکونت انسان مناسب شده‌اند.
لیر خانه‌های سنگی هستند که از لاشه سنگ و معمولاً به صورت خشکه چین و بدون ملات ساخته می‌شوند و سقفی تیر پوش دارند.

واحدهای اجتماعی

مجموع چند سیاه چادر یک اردوی کوچ نشینی را تشکیل می‌دهند که کوچکترین واحد اجتماعی- اقتصادی بوده و یک واحد گله داری محسوب می‌شود و آن‌را مال می‌نامند. افراد مال اغلب دارای خویشاوندی نزدیک بوده، چراگاه‌های مشترک داشته و دام‌هایشان برای چرا در یک گله جمع می‌کنند و با یکدیگر و در غالب یک گروه کوچ می‌کنند. سرپرستی هر مال را سرمال بر عهده دارد. مجموع چند مال گروه بزرگتر به نام تش را تشکیل می‌دهند که دودمانی پدرتبار محسوب می‌شود و در رأس آن رِسپی یا همان ریش سفید قرار دارد و مسئولیت کوچ و امور مربوط به گله و چرا و همچنین ارتباط با رده‌های بالاتر ایل همانند کدخداها را بر عهده دارد. در گذشته رئیس ایل در نزد لر کوچک توشمال نام داشته که از نظر لغوی ریشه مغولی دارد. در برخی منابع کریم خان زند نیز با لقب توشمال معرفی شده است.

توقفگاه‌های کوچنشینان

کوچ نشینان لر در مسیر کوچ و در مناطق مشخصی، توقف‌هایی کوتاه مدت برای استراحت و تجدید قوا دارند. لرهای کوچک اتراقگاه‌ها و یا آلونک‌های بین راهی در مسیر کوچ که به عنوان توقفگاه‌های موقت استفاده می‌شوند را مالگه می‌نامند. عشایر بختیاری به آن مالگه یا جاوارگه و لرهای کهگیلویه و بویراحمدی‌ها وار یا وارگه می‌گویند. امنیت، دسترسی به آب و همچنین مرتع کافی برای دام‌ها از مهمترین فاکتورهای انتخاب اتراق‌گاه‌های بین راهی است.

نان‌ محلی لری

نان تیری

نان تیری نوعی از نان در بین لرها است که شباهت زیادی به نان لواش دارد. این نان بسیار نازک، بدون تنور و روی تاو پخته می‌شود. تاو صفحه فلزی و مدور است که بر روی آتش اجاق قرار می‌گیرد. خمیر نان را ابتدا روی توسی (صفحه‌ای چوبی و مدور) و به وسیله تیر، پهن و نازک می‌کنند و سپس آن را بر روی تاو که بر اثر حرارت اجاق داغ شده است، پهن می‌کنند. بر روی این خمیر بسیار نازک، خمیر نازک دیگری پهن کرده و سپس هر دو را با هم برمی‌گردانند و سپس لایه‌ای دیگر از خمیر نازک شده بر روی آن‌ها اضافه کرده و مجدداً هر سه را پشت و رو می‌کنند و این عمل چندین بار تکرار می‌شود و هر بار حدود 10 قرص نان بدین صورت پخته می‌شود. وظیفه پختن نان بر عهده زنان بوده و معمولاً هر دو سه روز یکبار نان مصرفی خانوار خود را تهیه می‌کنند. در بسیاری از اوقات زنان چند خانوار به یکدیگر در پختن نان کمک می‌کنند.

در ارتباط با قوم لر به مباحث زیر خواهیم پرداخت:

- پراکندگی لرها
- مذهب لرها
- زبان لری
- پوشاک لری
- موسیقی لری
- جشن‌ها و سوگ‌ لرها
- فرهنگ لری
- آشنایی با ایل بختیاری‌

در دوره‌های راهنمایان گردشگری درباره اقوام و عشایر ایران توضیح داده خواهد شد، برای اطلاع از شرایط برگزاری دوره‎‌ها می‌توانید از طریق فرم زیر اقدام نمایید.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

مطالب مرتبط

کوچ ایل بختیاری

کوچ ایل بختیاری، سبک زندگی ایلیاتی بر مبنای دام است و لازمه دامپروری، مراتع سرسبز. یافتن مراتع سرسبز در فصول مختلف نیاز به کوچ دارد. کوچ تنها شعر زندگی‌شان است و همینطور تنها عامل بقای‌شان. ایلات در طول سال 2 نوبت کوچ طولانی دارند، در پاییز و در بهار، از سردسیر به گرمسیر و برعکس.

سوارکاری بختیاری

سوارکاری بختیاری؛ از دیگر مراسم‌های ایل بختیاری سوارکاریست. در فرهنگ ایل بختیاری سوارکاری مخصوص مردان است و در آن نوازندگان پرهیجان‌ترین آواهای خود را در سازها می‌دمند و اسب‌ها با همین ملودی بر سرعت گام‌های خود می‌افزایند.

چوب‌ بازی بختیاری

به لحاظ طبقه‌بندی، چوب بازی یکی از انواع اصلی و مهم موسیقی بختیاری است و مقامی کاملاً مشخص و شناخته شده به حساب می‌آید. چوب بازی نوعی موسیقی رزمی است. می‌توان ریشه چوب بازی را در رقص‌های میدانی مردان ایران باستان یافت، که خود تمثیلی از جنگ است. موسیقی دستمال بازی که در تقابل بزمی این موسیقی قرار می‌گیرد، علی‌رغم غنایی بودنش، نوعی ابهت خاص در انسان ایجاد می‌کند.

توشمال‌ های بختیاری

توشمال‌های بختیاری پیام‌گذار و راویان تاریخ نگاشته نشده این مرز و بوم هستند که با ساز و آواز خویش تاریخ این مردم و سرزمین را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کنند.سازهای بختیاری به کرنا، سرنا و دهل بزرگ و دهل کوچک محدود می‌شود.

مبارزان و اسطوره های بختیاری

در طول تاریخ مبارزان و اسطوره‌های بسیاری از اقوام مختلف در این مرز و بوم حضور داشتند. دلاوری‌ها و سلحشوری‌های ایل بختیاری نیز بر همگان روشن است. در اینجا به معرفی اسطوره‌های ایل بختیاری میپردازیم.

رقص‌ های محلی بختیاری

رقص در میان عشایر یعنی تحرک، توازن، تمرکز و در یک کلام وحدت فکر و عمل و آمادگی کامل برای رویارویی با انبوه مشکلات زندگی. همه اقوم ایران به صورت سنتی در مراسم‌ها و موقعیت‌های مختلف دارای قص‌های محلی هستند. رقص‌های محلی بختیاری نیز به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هرکدام برای مناسبت خاصی اجرا می‌شوند.

آشنایی با موسیقی بختیاری

موسیقی بختیاری، جلوه‌‌ی خاصی از فرهنگ بختیاری است که با شعر همزیستی و قرابت دیرینه دارد و در مجموع پیوند و ارتباطشان ناگسستنی است. در عروسی بختیاری‌ها، ترانه‌های معروف ایل بختیاری خوانده می‌شود. آهنگ عزاداری زنان بختیاری بیشتر به آهنگی شبیه است که در کلیساها اجرا می‌شود. این که چگونه این قرابت شگفت بین آهنگ‌های محلی بختیاری و کر موسیقی ارامنه وجود دارد، معلوم نیست، زیرا مناطق بختیاری به علت کوهستانی بودن ارتباط چندانی با مناطق دیگر نداشته‌اند.

لباس محلی کودکان بختیاری

لباس محلی کودکان بختیاری مطابق با جنسیت خودشان مشابه لباس بزرگان است. لباس محلی لری شامل پوشش سر، پیراهن، شلوار و پاپوش است.

پوشاک زنان بختیاری

به نظر می‌رسد که لباس محلی زنان بختیاری، برعکس پوشاک مردانه، در طول زمان تغییرات کمی را حداقل در شکل ظاهری و ترکیبی به خود پذیرفته است. برای تهیه پوشاک زنان بختیاری، پارچه‌های رنگارنگی را که در کارخانه تهیه شده را از دکاندارهای روستاها می‌خرند و خود زنان آن را می‌بُرند و می‌دوزند.

پوشاک مردان بختیاری

لباس محلی هر قومی به جز اینکه مبنای برای تشخیص آنهاست، جزئی از هویت و البته صنایع دستی آن قوم هم محسوب می‌گردد. پوشاک مردان بختیاری متشکل از کلاه، چوقا، شلوار لری، پاپوش‌های محلی است که در این مطلب شکل و استفاده هر کدام را توضیح می‌دهیم.