بناهای سنتی ایران، کاروانسرا
نهاد تأمین امنیت جاده‌ها با ایستگاه‌های کمکی در مناطق خاصی در ایران از زمان هخامنشیان با نام چاپارخانه ایجاد شده‌بود. اما درباره معماری این بناها مدرکی در دسترس نمی‌باشد. در دوران اسلامی به دلیل اهمیتی که تجارت، سیاحت و زیارت پیدا کرد، ساخت کاروانسراها رونق یافت کاروانسرا را به زبان عربی رباط می‌گویند. فاصله کاروانسراها از یکدیگر را یک منزل می‌گفتند که مسافتی بود که کاروان در طول یک روز می‌پیمود و معادل پنج فرسنگ، حدود 30 کیلومتر بود.
کاروانسرا
واژه کاروانسرا بر گرفته از کاروان یا قافله به معنی مسافرانی که به صورت گروهی سفر می‌کردند و سرا به معنی خانه و مکان است. به نظر محققین پلان کاروانسراها با الهام از خانه‌های درونگرا با حیاط مرکزی ساخته شده‌است. این بناها شباهت زیادی به معماری مدارس نیز داشته‌اند.
کاروانسرا محلی بود که مردم از اقوام و حتی ملل مختلف در آن چند روزی در کنار هم زندگی می‌کردند. لذا محلی را برای برخورد اندیشه‌ها و تبادل نظر درباره مسائل مختلف اجتماعی، فرهنگی و انتقال آداب و رسوم متفاوت فراهم می‌ساخت.
دوره سلجوقی
در دوره سلجوقی، به دلیل وجود امنیت سیاسی و اقتصادی، تجارت و دادوستد گسترش یافت. از این رو، ایجاد شبکه‌های ارتباطی راه‌ها و احداث کاروانسراها در دستور کار حاکمان قرار گرفت. یکی از زیباترین کاروانسراهای این دوران، کاروانسرا یا رباط شرف نزدیک سرخس در شاهراه بغداد مرو ساخته شده‌است. این رباط دارای دو حیاط تودرتو با حجره و اتاق‌های متعددی برای استراحت کاروانیان بوده است. شهرت این بنا بیشتر مربوط به تزیینات آجری زیبا و متنوع آن می‌باشد.
دوره صفوی
عصر طلایی و شکوفایی احداث کاروانسراها در ایران، مربوط به دوره صفوی می‌باشد. رونق تجارت داخلی و خارجی، امنیت راه‌ها، به ویژه راه‌های زیارتی، موجب احداث کاروانسراهای زیادی در این دوران گردید.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان