معرفی گونه زرده بر Vormela peregusna
نام فارسی: زرده بر
نام علمی: Vormela peregusna
نام انگلیسی: Marbled Polecat
نام‌های محلی: (پلنگ موش، عروس موش، موش هفت رنگ، بوگندو) (ترکی: ساری سوسار) (کردی: فَسوس)
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری گونه زرده‌بر
طول سر و بدن 29 تا 38 سانتی‌متر، طول دم 15 تا 22 سانتی‌متر، طول کف پای عقب 3 تا 4.5 سانتی‌متر، طول گوش 1.7 تا 2.7 سانتی‌متر و وزن 400 تا 700 گرم است. نرها بزرگ‌تر از ماده‌ها هستند. پوزه کوتاه و گوش‌های به نسبت بزرگ با انتهای سفید رنگ دارد. دم بلند، پاها كوتاه و پنجه‌ها بلند و قوی هستند. موهای بدن کوتاه ولی روی دم بلندتر است. نوار بالای چشم‌ها سفید، پایین چشم‌ها سياه و اطراف دهان سفيدرنگ است. بالا و پایین بدن و پاها قهوه‌ای تیره است و پشت بدن و گردن با خال‌ها و نوارهای درشت زرد و كرم رنگ پوشیده شده است. دم قهوه‌ای تيره با يک نوار زرد رنگ در بخش‌های ميانی است.
ویژگی‌های زیستی گونه زرده بر
زرده بر تک‌زی و پنهان‌کار بوده و عمدتا اوايل صبح و اواخر بعدازظهر فعال هستند. مرتب به بخش‌های مختلف گستره خانگی خود سر زده و در مواقع روبه‌رو شدن با همنوعان خود بسيار خشن برخورد می‌کنند. در موقع احساس ترس روی پاهای عقب می‌ايستند و در حالی که دندان‌هایش را نشان می‌دهد، خرخرکنان موهای بدن را راست و دمش را به سمت پشت حلقه می‌کند و بوی بسیار نامطبوعی توسط غددی که در اطراف مخرج قرار دارد منتشر می‌سازد. در این حالت شباهت زیادی به پلنگ پیدا می‌کند و به همین دلیل در برخی از مناطق به آن پلنگ موش نیز می‌گویند. بينايی قوی نداشته و عمدتاً به بويايی قوی خود اتکا دارند. با دستان خود زمين را حفر کرده و با چانه و پاهای خود خاک را به عقب می‌راند. از دندان‌های تيز خود نيز برای بيرون کشيدن اجسام سخت مانند ريشه‌ها بهره می‌گيرد.
تغذیه زرده‌بر: عمدتا از جوندگان و همچنين پرندگان و تخم آنها، خزندگان، قورباغه‌ها و حشرات تغذيه کرده و حتی گاهی از علف و ميوه نیز تغذيه می‌کند. گاهی اوقات لانه جوندگان را مورد استفاده قرار می‌دهد.
تولید مثل زرده‌بر: احتمالاً در فصل تابستان جفت‌گیری می‌کند. لانه‌گزینی تاخیری دارند تا بتوانند توله‌های خود را در زمانی که طعمه فراوان است به دنيا آورند. تعداد توله‌ها در هر زايمان 4 تا 8 بوده و فقط مادر از توله‌ها مراقبت می‌نمايد. چشم توله‌ها در سن 38 تا 40 روزگی باز شده و پس از 50 تا 54 روز از شير گرفته می‌شوند. در 61 تا 68 روزگی از مادر مستقل می‌شوند. ماده‌ها در 3 سالگی و نرها در 1 سالگی بالغ می‌شوند.
طول عمر زرده‌بر: طول عمر در اسارت 9 سال است.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه زرده بر در ایران
در مناطق بيابانی باز، کويری و نيمه‌کويری و نواحی استپی زندگی کرده و از مناطق کوهستانی دوری می‌کند. در زمین‌های کشاورزی نيز ديده می‌شود. در شمال و غرب کشور و همچنين بخش‌هايی از شرق گزارش شده است.
پراکنش جهانی گونه زرده بر
زرده‌بر در دنیا در اروپا، آسیا پرکندگی دارد.
آثار و نمایه‌های گونه زرده بر
ردپا زرده‌بر: اثر پای زرده‌بر بسیار شبیه اثر پای سمور سنگی اما کوچک‌تر است. بر روی زمین نسبتاً سخت طول اثر دست 3 تا 3.5 سانتی‌متر و عرض آن بسته به مقدار از هم باز شدگی انگشتان از 2.9 تا 4 سانتی‌متر متغیر است. بر روی زمین نرم و سطح پوشیده از برف که بر روی سطح وسیع‌تری از کف پا قدم برمی‌دارد طول اثر پا می تواند 4 تا 4.5 سانتی‌متر باشد. از آنجایی که موهای بین پینه ها کوتاه هستند اثر حاصل از پینه‌ها و چنگال‌ها کاملاً مشخص است.
الگوی ردپای زرده‌بر: الگوی اثرپای آن شبیه به الگوی اثر پای سمور سنگی اما به مراتب کوچک‌تر است. اگرچه در گروه‌های ردپایی حاصل از پریدن اغلب می‌توانید 4 اثر پای جداگانه را ببینید. طول گام‌ها متغیر و بر روی زمین سخت حدود 50 تا 60 سانتی‌متر و بر روی برف در حال آب شدن 35 تا 50 سانتی‌متر است.
وضعیت حفاظتی گونه زرده بر
در طبقه آسیب‌پذیر (VU) فهرست سرخ IUCN و پيوستII کنوانسيون CITES قرار دارد. درمورد اين گوشتخوار کمتر مطالعه شده و ارزيابی وضعيت آن در زيستگاه‌هايش ضرورت دارد.
طبقه بندی گونه زرده بر
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
- گونه راسو
- گونه زرده‌بر
- گونه سمور سنگی
- گونه سمور جنگلی
- گونه رودک (گورکن)
- گونه رودک عسل‌خوار
- گونه شنگ
- گونه شنگ هندی
External Features: HB 29-38 cm, T 15-22 cm, HF 3-4.5 cm, E 1.7-2.7 cm, and W 400-700 gr. Males are larger than females. The muzzle is short and ears are noticeably large with white margins. The tail is long, limbs are short, and claws are long and strong. The fur is short on the body but longer on the tail. Black and white mark the face, with a black stripe across the eyes and white markings around the mouth. The pelage is dark brown on the dorsal, ventral, and on limbs and back of body and the neck mottled with irregular yellowish or cream spots and bands. The tail is dark brown with yellowish band in the mid-region.
Biological Features: The marbled polecat is solitary and secretive which is mainly active in early morning and evenings. It moves extensively through its home range and is usually very aggressive towards conspecifics. When alarmed, marbled polecats rise up on their legs. Their eyesight is weak and the species relies mainly on their well-developed sense of smell. Marbled polecats dig with their forelegs while pushing out the dirt with their chin and hind legs. They will use their teeth to pull out obstacles such as roots. They mainly feed on rodents and birds, eggs, reptiles, frogs, insects as well as grass and fruit. Sometimes, they use rodent burrows. Delayed implantation allows birth of cubs to be synchronized with favorable conditions, such as when prey is abundant. Litter size ranges from 4 to 8 cubs and only females care for the young. Cubs open their eyes at around 38-40 days, are weaned after 50-54 days, and leave their mother at 61-68 days. Females sexually mature at 3 months, males typically after first year. Life span is 9 years in captivity.
Habitat, Distribution and Abundance: Marbled polecats are found in open desert, semi-desert, and steppe areas and avoid mountainous regions. They have been also sighted in cultivated lands. These animals have been reported in northern, western, and also some parts of eastern Iran.
Conservation Status: The species is classified as “Vulnerable”(VU) by IUCN and listed in Appendix II of CITES. Little information is available on its status and distribution in Iran which necessitates more studies on the animal.