گونه گربه شنی Sand Cat
نام فارسی: گربه شنی
نام علمی: felis margarita
نام انگلیسی: Sand Cat
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری گونه گربه شنی
طول سر و بدن 39 تا 57 سانتی‌متر، طول دم 28 تا 35 سانتی‌متر، ارتفاع بدن 24 تا 30 سانتی‌متر و وزن 1.3 تا 3.4 کیلوگرم است. نر و ماده هم‌شکل هستند. رنگ بدن خاکی تا خاکستری زرد بوده که در پشت بدن تيره‌تر و شکم سفيد است. 2 تا 3 حلقه سياه‌رنگ روی دم وجود دارد و غالبا انتهای دم به رنگ سیاه ختم می‌شود. یک نوار خرمایی رنگ از گوشه چشم‌ها تا گونه امتداد دارد. به دليل رشد موهای بلند و متراکم در ميان انگشتان، بین گربه‌سانان آسيا متمايز است. اين موها در برابر دمای بالای بیابان به شکل عایق عمل می‌کند. همچنین وزن بدن جانور را پخش کرده و موجب سهولت حرکت آن روی ماسه‌های بیابانی می‌شود. گوش‌های بزرگ در دو طرف سر با فاصله قابل توجه، قدرت شنوايی قوی برای يافتن طعمه‌های معدود، حتی در زيرزمين را به حیوان می‌بخشد. روش راه رفتن منحصربه‌فرد است، چنانچه حين حرکت شکمش تقريبا به زمين چسبيده و گاهی نيز در همین حالت جهش می‌کند.
ویژگی‌های زیستی گونه گربه شنی
گربه شنی حیوانی شب‌گرد است. روزها در یک سوراخ کم‌عمق به استراحت می‌پردازد، به صورت انفرادی زندگی می‌کند. به خوبی خود را با شرایط بسیار سخت حاكم بر مناطق بیابانی و كویری تطبیق داده است. در زیر بوته‌ها، شکاف سنگ‌ها یا سوراخ‌هایی که در شنزارها حفر می‌کند، لانه می‌سازد. حس شنوایی‌اش بسیار قوی است. موهای بلند کف دست و پا حرکت او را در شنزارها به خوبی امکان‌پذیر می‌سازد. از طرف دیگر، این موها به منزله عایقی کف دست و پا را از گرمای کویر محافظت می‌کنند.
تغذیه گربه شنی: از جانوران کوچک نظير جوندگان، خرگوش، پرندگان، خزندگان و حتی حشرات تغذیه می‌کند. به نوشیدن آب روزانه وابسته نیست و قادر است در مناطقی که آب وجود ندارد زندگی کند و آب مورد نیاز خود را از بدن طعمه‌اش تأمین نماید.
تولیدمثل گربه شنی: در زمستان جفت‌گيری کرده و احتمالاً 2 بار در سال تولیدمثل می‌کند. پس از 59 تا 67 روز، 2 تا 4 توله کور به دنیا می‌آید. چشم‌های نوزادان بعد از 2 هفته باز می‌شوند. توله‌ها هنگام تولد تقریبا 40 تا 80 گرم وزن دارند و به سرعت رشد کرده و حدودا در سن 6 تا 8 ماهگی از مادر جدا شده و در 9 ماهگی بالغ می‌شوند. تا 14 ماهگی از لحاظ جنسی بالغ می‌شود.
طول عمر گربه شنی: در اسارت تا 14 سال زندگی می‌کند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گربه شنی در ایران
گربه شنی در زیستگاه‌های بيابانی کشور با فراوانی نه چندان بالا زيست می‌کند. تاکنون تنها از چند نقطه در ایران از استان‌های سمنان، اصفهان، یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان گزارش شده است.
پراکنش جهانی گربه شنی
گربه شنی در دنیا در شمال آفریقا، عربستان تا ترکمنستان پراکندگی دارد.
آثار و نمایه‌های گربه شنی
لانه گربه شنی: گربه شنی یک حفرکننده ماهر است و می‌تواند لانه خود را در شن‌ها، حاشیه کال‌ها یا در زیر ریشه درختان بیابانی مانند تاغ ایجاد کند. چنین لانه‌ای که با دقت و ماهرانه ایجاد شده است 4.5 متر طول داشته و حدود 14 سانتی‌متر عرض دارد. در اطراف لانه می‌توان ردپای به‌جا مانده از گربه شنی را یافت.
وضعیت حفاظتی
گربه شنی یکی از جانوران کمیاب ایران است و به‌سختی می‌توان آن را مشاهده کرد. در زمره گونه‌های درخطر انقراض سازمان حفاظت محيط زيست، در طبقه نزدیک به تهدید (NT) فهرست سرخ IUCN و پيوست II کنوانسيون CITES قرار دارد. گزارش‌های زيادی از مشاهده آن در دست نیست ولی به‌نظر نمی‌رسد که بقای آنها در مخاطره جدی باشد. سگ‌های گله مهم‌ترین تهدید برای این گونه در ایران هستند.
طبقه‌بندی گونه گربه شنی
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
راسته گوشتخواران
- گونه ببر مازندران (گونه منقرض شده)
- گونه شیر ایرانی (گونه منقرض شده)
- گونه پلنگ ایرانی
- گونه یوزپلنگ ایرانی
- گونه گربه وحشی
- گونه گربه جنگلی
- گونه گربه شنی
- گونه گربه پالاس
- گونه کاراکال
- گونه سیاه‌گوش
External Features: HB 39-57 cm, T 28-35 cm, SH 24-30 cm and W 1.3-3.4 kg. Male and female are similar in appearance with pale sandy to yellow fur over most of the body, with pallid bars which are sometimes hardly visible, and white on the chin and ventral. There are 2 to 3 black bands on the black tipped tail. Two reddish lines run across the cheeks from the outer corners of the eyes. The sand cat is distinct from other Asian cats in having long hairs growing between their toes that create a cushion of fur under the footpads, helping to insulate them while moving over hot and loose sand. Ears are large and widely spaced and give the animal an enhanced sense of hearing for finding sparse prey even under the ground. They stalk close to the ground and sometimes even jump from this position.
Biological Features: The sand cat is well adapted to harsh sandy desert environments. It is solitary and mainly nocturnal coming out after dusk to hunt rodents, hares, birds, reptiles and even insects and can survive without daily access to water. Mating takes place in winter and after a gestation period of 59 to 67 days, 2 to 4 kittens are born. The kittens weigh 40 to 80 grams at birth. They grow rapidly and wean at 6 to 8 months of age. Sand cats become fully independent by the end of their first year, and reach sexual maturity not long after. They can live up to 14 years in captivity.
Habitat, Distribution and Abundance: The sand cat inhabits very arid deserts of Iran at low abundances. It has been reported only from few places in Iran from Semnan, Esfahan, Yazd, South Khorasan and Sistan and Baluchestan provinces.
Conservation Status: The Iran Department of Environment lists the Sand cat as “endangered”, IUCN categorizes it as “Near Threatened” (NT) and CITES includes it in Appendix II. Although there are only a few reports of the species in Iran, its survival does not seem to be in great danger. Shepherd dogs are the main threat to this species in Iran.